شکیبا کولیوند؛ بازار: استاندارد بودن صنایع دستی فرآیندی است که توسعه کیفی این محصولات را شامل می‌شود و مسیر را برای برندسازی و صادرات آن‌ها هموار می‌کند؛ حال به بهانه «روز جهانی استاندارد» می توان این تلنگر را به صنایع دستی استان همدان زد که هنوز هم با وجود این که شهر جهانی در زمینه های صنایع دستی دارد، اما نتوانسته این نام و نشان را با پیش روی در مسیر استانداردسازی و برندسازی به سمت و سوی صادرات مناسب و با ارزش افزوده و البته معرفی هرچه مناسب تر این هنرهای زیبا، پیش ببرد.
به راستی که صنایع دستی به عنوان میراث ناملموس فرهنگی به عنوان قلب تپنده اقتصاد استان همدان می تواند نقش ایفا کند، صنایع دستی ای که ارمغانشان می تواند برای این استان، زنده ماندن فرهنگ و البته اشتغال زایی و در نهایت درآمدزایی باشد.
استانداردسازی یعنی برنامه‌ریزی برای تهیه و ساخت مواد استاندارد که در نهایت منجر به تولید یک سفال و یا یک اثر هنری دستی استاندارد می‌شود؛ برای تحقق این امر باید شرکت‌ها و کارخانه‌های تولیدی مواد اولیه را از مواد استاندارد تهیه کنند و محصولات تولیدشده خود را با استانداردهای جهانی تطبیق دهند؛ بدین‌سان می‌توان گفت که پس از استانداردسازی یکی از عوامل پیشرفت هنرمند، رسمیت او و سبک و اثری است که خلق می‌کند.
نقش استانداردسازی صنایع دستی را می‌توان با نگاهی به تجربه تلخ در مورد سفال همدان احساس کرد؛ سال ۱۳۹۲ بود که مطرح شد «سفال‌ها سمی هستند، مگر اینکه خلاف آن ثابت شود» و همین موضوع باعث شد ضربه‌های بسیاری بر بدنه سفال همدان بخورد!
تابستان سال ۱۳۹۷ مجدداً این بحث باز شد و این‌بار به‌صراحت سفال همدان در نوک پیکان قرار گرفت! اگرچه بارها مسئولین مربوطه در همدان تکرار کردند که این خبر کذب است و سفال همدان سمی نیست اما در آن دوران، بیشتر از پنج سال درباره وجود سرب با درصد بالا در سفال‌های لالجین هشدار داده شده بود که اقدامی علمی جهت رد این فرضیه وجود نداشت و می‌توان گفت دستان مسئولین استان همدان برای صحه گذاشتن بر ادعایشان، خالی بود!
در آن دوران اگر استانداردسازی سفال همدان در پیش گرفته شده بود می‌توانستند کاملاً علمی حرف‌هایشان را اثبات کنند و درصورت تأیید سمی بودن لعاب‌های سفال لالجین، در جهت از بین بردن این وضعیت گامی بردارند؛ اما این اتفاق رخ نداد.
در راستای نیل به اهداف سازمانی در حوزه صنایع دستی و به منظور ارتقاء کیفیت تولیدات هنرهای سنتی و صنایع دستی ایران متناسب با معیارهای پذیرفته شده جهانی، نیاز به تدوین استانداردهای لازم برای مواد اولیه، روش تولید، ابزار آلات، محصول و صدور گواهینامه های کیفیت هنرهای سنتی و صنایع دستی است اما به راستی در استان همدان چه قدر این موضوع را در اولویت قرار داده ایم؟
جهانی شدن صنایع دستی با ترویج فرهنگ برابری می کند اما به راستی چرا لالجین همدان علی رغم آن که یک شهر جهانی در حوزه صنایع دستی است، چندسالی است همان روال سابق را پیش می برد و خبری از ارتقای سطح صادرات این محصولات و رونق گرفتن بازار فروش آن ها نیست؟
جهانی شدن صنایع دستی با ترویج فرهنگ برابری می کند اما به راستی چرا لالجین همدان علی رغم آن که یک شهر جهانی در حوزه صنایع دستی است، چندسالی است همان روال سابق را پیش می برد و خبری از ارتقای سطح صادرات این محصولات و رونق گرفتن بازار فروش آن ها نیست؟ البته که شاهدیم این روزها کرونا نیز بر بازار فروش آن ها و خرید محصولات از سوی گردشگران داخلی و خارجی سایه افکنده و همان روال سابقشان را هم از دست داده اند.
به راستی در این مسیر نقش استاندارد بودن یا نبودن این صنایع دستی تا چه حد مهم است؟ کیفیت در صنایع دستی از طریق به کارگیری مواد مرغوب، سطح بالایی از تکنیک و توجه به ظرافت کار در تولید مشخص می شود و در نهایت، این محصول استاندارد باید بتواند در کنار رعایت استانداردهای کارگاهی از قبیل ساختمان کارگاه، سالن کار، تجهیزات و ماشین آلات مورد نیاز، انبار مواد اولیه و محصول نهایی، تهویه، نور، حرارت، مسائل امدادی و کمکهای اولیه و غیره در جهت کاهش هزینه ها، ارتقا بهره وری و تأمین سلامت کار در کارگاه ها نیز گام بردارد و در کنار همه این ها، بتواند ارزش افزوده ای را در سایه ارتقای کیفیت تولید و خدمات و البته صادرات به ارمغان آورد.
استانداردسازی صنایع دستی در کنار کسب جایگاه مناسب صنایع دستی استان همدان در رتبه بندی جهانی و سهولت در گسترش تجارت بین المللی، ایجاد ارزش افزوده بیشتر صنایع دستی، ارتقای کیفیت تولید، خدمات و رشد صادرات، کاهش ریسک سرمایه گذاری در بخش تولید و توسعه پایدار افزایش سرمایه گذاری خارجی در بخش تولید و خدمات و به ویژه تامین سلامتی، رفاه، ایمنی و اطمینان مصرف کنندگان را به همراه دارد.
اما با این حال سال گذشته بود که بیش از ۹۰ درصد محصولات شهر جهانی لالجین نتوانست مورد تأیید استاندارد inso ۲۰۷۵۸ باشد و این یعنی هم چنان در قدم زدن در فروشگاه های شهر جهانی لالجین، حضور پررنگ محصولات چینی با رنگ های جذاب و البته بسته بندی های مناسب هدیه و سوغات را نظاره گر بودن! و این یعنی سوت و کوری مستدام شهر جهانی سفال و خاموش شدن چراغ کارگاه های تولیدی در این مسیر.
استانداردسازی سفال لالجین به تجاری‌سازی این محصول کمک می‌کند و محصولی چون سفال همدان که به سفره‌های مردم وارد شده و با سلامت آنان در ارتباط بوده باید در عرصه استانداردسازی در اولویت قرار گیرد چراکه پشت گوش انداختن این مهم، می‌تواند سلامت مردم را به خطر بیندازد و یا بازار فروش این محصول را نامناسب پیش ببرد
این در حالی است که استانداردسازی سفال لالجین به تجاری‌سازی این محصول کمک می‌کند و محصولی چون سفال همدان که به سفره‌های مردم وارد شده و با سلامت آنان در ارتباط بوده باید در عرصه استانداردسازی در اولویت قرار گیرد. چراکه پشت گوش انداختن این مهم، می‌تواند سلامت مردم را به خطر بیندازد و یا بازار فروش این محصول را نامناسب پیش ببرد.
صنایع دستی، هنری مانا است که کوچکترین قدم و برنامه ریزی در مسیر آن می تواند نتایج بسیاری نه تنها در زمینه فرهنگی بلکه به لحاظ اقتصادی نیز به همراه داشته باشد بدین سان، می طلبد که استان همدان به عنوان پایتخت تاریخ و تمدن که در دل خود، صنایع دستی همچون مبل و منبت، سفال، چرم کاری، قالیبافی و غیره را دارد، بار دیگر این هنرها و صنایع دستی را که آغشته به فرهنگ و البته عین فرهنگ هستند را به دید بازارپسندانه بنگرد و در این مسیر گامی بردارد که به جای خاموش شدن چراغ صنایع دستی در استان و رو به فراموش رفتن بسیاری از آن ها، نتیجه آن پیش روی جوانان و نوجوانان به سمت هنرآموزی باشد و بتوان در کنار زنده نگهداشتن فرهنگ های این استان، میراث داران خوبی در زمینه های فرهنگی بود و اشتغال پایدار را در سایه صنایع دستی استاندارد در استان همدان شاهد بوذ و بتوان با این روند، نام همدان را بر صنایع دستی ها به ویژه در زمینه سفال و میناکاری سفال و کارهای چرم بر سفال در سراسر جهان شاهد بود.
نظر شما