آرش صالحی؛ بازار: از آنجایی که هنرهای سنتی بر میراث فرهنگی، اقتصاد و فعالیت‌های اجتماعی جامعه تأثیر می‌گذارد، در سال‌های اخیر ارزش والاتری در اقتصاد کشورهای توسعه یافته پیدا کرده است. حرفه سفالگری در دیار مینودری در مقایسه با سایر رشته‌های صنایع دستی از ظرفیت‌های اقتصادی بالاتری برخوردار است، به طوری که بخش عمده صادرات صنایع دستی استان به آثار سفالی اختصاص دارد و در واقع می‌توان هنر سفال را بازارمحورترین هنر سنتی و صنعت دستی در استان قزوین قلمداد کرد.
ضرورت دارد بیش از گذشته از تولیدکنندگان و هنرمندان سفالگر حمایت شود تا بتوانند تولیدات مرغوب بیشتری را در بازارهای ایران و جهان عرضه کنند و حتی این ظرفیت وجود دارد که قزوین صاحب یک بازارچه سفالگری اختصاصی در محورهای پرتردد استان قزوین شود که علاوه بر جذب گردشگر به توسعه اقتصادی و اشتغال این استان هم یاری رساند.
مرمت بناهای تاریخی قزوین با فن سفالگری
یک هنرمند سفالگر قزوینی در گفت‌وگو با خبرنگار بازار مرمت بناهای تاریخی را جنبه کاربردی سفالگری دانست و گفت: مرمت کاشیکاری سعدالسلطنه، دروازه راه‌کوشک، مدرسه شیخ الاسلام و خیابان نادری از جمله مرمت‌هایی است که با بهره‌گیری از فن سفال سازی انجام داده ام. در همه این موارد با کاشی‌کاری‌هایی مواجه بودیم که چند قطعه از آن فرسوده یا گم شده بودند.
عضو اتحادیه صنایع دستی: با گرانی هزینه گاز در سالیان اخیر هزینه پخت سفال ما چند برابر شد
امید شهردوست افزود: بخشی از کاشیکاری‌ها فروریخته و از بین رفته بود. بنابراین کاشی لازم را بر اساس طرح کلی طراحی کردیم، رنگ‌های آن را به دست آوردیم و بعد از ساخت، کاشی مستهلک را درآورده و با کاشی نو جایگزین کردیم.
وی با بیان اینکه در زمینه مولاژ یا مشابه سازی از روی نمونه‌های تاریخی فعالیت می‌کند، عنوان کرد: در این شیوه، نمونه ظروف تاریخی را که از جنس‌های مفرغ، نقره و سفال ساخته شدند، با تغییراتی در جنس، اندازه و رنگ بازتولید می‌کنیم. البته تلاش می‌کنیم این اشیای تاریخی را زیباتر اجرا کنیم.
گران شدن «گاز» هزینه تولید را افزایش داده است
این هنرمند ادامه داد: بعضی از سفالینه‌های تاریخی که از آنها نمونه سازی کرده ایم، طرح‌ها و نقوش سیاه و سفید داشته‌اند و ما این طرح‌ها را با رنگ‌های دیگر اجرا کرده‌ایم. البته نه اینکه اصالت و زیبایی اثر اولیه را مخدوش کنیم، بلکه کوشیده ایم که آثارمان نسبت به سفالینه‌های قدیمی راحت تر، سریع‌تر و زیباتر آفریده شوند.
عضو اتحادیه تولیدکننده‌های صنایع دستی با تأکید بر تنوع بالای کار با سفال گفت: با اینکه در کشوری هستیم که دارای دومین ذخایر گاز جهان است، با گرانی هزینه گاز در سالیان اخیر هزینه پخت سفال ما چند برابر شد و بعد از شش ماه دوندگی توانستیم برای کوره بزرگی که در کارگاه داریم، کنتور جداگانه بگیریم که هزینه گاز آن با نرخ ارزان‌تر محاسبه شود.
شهردوست اضافه کرد: هر قطعه سه بار کوره می‌رود تا سالی ۲۰ نوع سفالینه در بازار عرضه کنیم. پیشتر ۱۳ کوره داشتیم که پای هر کوره سه کارگر کار می‌کرد، اما امروز افزایش هزینه‌ها سبب کاهش تولید و بیکاری کارگران ما شده است.
وی ادامه داد: برای اینکه بتوانیم با شرایط اقتصادی موجود کنار بیاییم و تمرکز در تولید داشته باشیم، همه فرآیندهای تولید را در مجموعه کارگاهی‌مان خلاصه کردیم. برای نمونه دستگاه چرخ خیاطی صنعتی داریم که با آن دوخت و دوزهای لازم را انجام می‌دهیم و بسته‌بندی و فروش را خودمان انجام می‌دهیم.
تولید بسته‌بندی سازگار با محیط زیست
مسئول اقتصادی انجمن سفال و سرامیک ایران با اشاره به توانایی‌های هنرمندان قزوینی در زمینه بسته‌بندی، گفت: آثار و تولیدهای خود را با ۲ بسته‌بندی صادراتی معمولی ارائه می‌کنیم. همچنین کارهای ما شناسنامه می‌خورد و ترجمه لاتین و فارسی اطلاعات هر اثر روی بسته‌بندی موجود است. ضمن اینکه کاغذهای گراف را با رنگ‌های گیاهی رنگ می‌کنیم و از آن برای تولید بسته‌بندی‌های سازگار با محیط زیست بهره می بریم.
سفالگری قزوینی: تهران، کرج و شهرهای شمالی بیشتر از آثار سفالی قزوین استقبال می‌کنند
شهردوست با ذکر اینکه محصولات خود را به کشورهای انگلیس، اسپانیا، فرانسه، آلمان، ایتالیا، روسیه، کشورهای عربی، مالزی، تایلند و آفریقای جنوبی صادرات می‌کنیم، ادامه داد: به خاطر اینکه سقفی را برای کارمان متصور نشدیم و خواستیم در این هنر رشد کنیم، امروز ۲ کارگاه ما به پیچیدگی ترین شکل ممکن کنار هم کار می‌کنند و از کار با چرخ سفال گرفته تا نقاشی زیرلعاب و ساخت کاشی هفت رنگ در این کارگاه‌ها صورت می‌گیرد.
لزوم همکاری بین سفالگران مینودری
دیگر هنرمند سفالگر مینودری هم در گفت‌وگو با خبرنگار بازار با ابراز گلایه از نبود همراهی و همکاری بین سفالگرهای استان، به همشهری گفت: اگر این تعامل میان سفالگران و فعالان صنعت سرامیک استان شکل بگیرد و واسطه بین کارخانه و هنرمند برای ساخت آثار سفالی حذف شود، می‌توانیم سفال قزوین را به یک برند (هویت تجاری) مطرح در دنیا تبدیل کنیم.
زینت‌سادات موسوی با تأکید بر ضرورت آگاهی هنرمند از سواد بصری و مبانی هنرهای تجسمی، اضافه کرد: متأسفانه از طراحی و چیدمان مناسب در کارهای ما خبری نیست، در حالی که مبانی رنگ، طرح، ترکیب بندی در چیدمان، سنگینی و سبکی بصری در اثر و اینکه از چه رنگی کنار چه رنگی استفاده کنیم، از عناصر تعیین کننده در زیبایی سفالینه‌هاست.
وی با اشاره به نقش اثرگذار تبلیغات در فروش چنین آثاری، ادامه داد: بخشی از آثاری که تولید می‌کنیم و با تبلیغات می‌فروشیم، به صورت سفارشی تولید می‌کنیم که طرفداران زیادی دارند. در این روش مشتری خود انتخاب می‌کند که چه طرحی را می‌خواهد و چه نقشی را نمی‌خواهد. در واقع خود مشتری برای خودش طراحی می‌کند.
ضرورت حمایت نهادهای اقتصادی از تولیدکنندگان سفال
این سفالگر با تأکید بر اینکه هنرمند باید بتواند سلیقه مردم را عوض کند، گفت: به همین خاطر بخشی از کارها را به صورت دفرمه تولید کرده و تلاش می‌کنم تا با سلیقه مردم بازی می‌کنم. جالب اینکه این شیوه جواب داده و در حال حاضر یک سوم تولید ما به ظروف سفالی دفرمه اختصاص دارد.
موسوی با بیان اینکه قزوینی‌ها طرح‌های سنتی و شلوغ تر را دوست دارند، ادامه داد: تهران، کرج و شهرهای شمالی بیشتر از آثار سفالی قزوین استقبال می‌کنند. همچنین گردشگران ایرانی بیشتر از گردشگران خارجی آثار سفالی می خرند.
معاون صنایع دستی میراث فرهنگی قزوین: تأسیس و راه‌اندازی دوره‌ها و کارگاه‌های آموزشی انجام شده است
با اینکه تا امروز مسئولان ارشد و اقتصادی استان بارها از اقتصاد مقاومتی و حمایت از تولیدکنندگان خرد برای توسعه تولید و بازار آنها سخن گفته‌اند، اما در عمل رشته‌هایی مانند سفالگری که محصولات آنها از ارزش افزوده بالایی در هنگام فروش برخوردارند، نادیده گرفته شوند و تمام توجه معطوف به صنایع ورشکسته استان بوده است.
آموزش و ترویج
معاون صنایع دستی اداره کل میراث فرهنگی و گردشگری قزوین با اشاره به فعالیت نهاد متبوع خود برای رشد، رونق و گسترش هنر سفالگری در استان گفت: در بعد آموزشی و ترویجی کوشیده‌ایم با تأسیس و راه‌اندازی دوره‌ها و کارگاه‌های آموزشی زمینه آموزش هنرجویان بیشتری در حوزه سفال و سرامیک را مهیا کنیم.
سیدمیثم حصاری قزوین را در زمره قطب‌های هنر سفالگری در ایران برشمرد و بیان کرد: به جز تاریخچه باستانی هنر و صنعت سفال در دیار مینونشان، در حال حاضر هنرمندان سفالگر هم استانی جزو فعال‌ترین و پردرآمدترین هنرمندان این دیار به شمار می‌روند و ۲۰ درصد تولیدکننده‌های برتر صنایع دستی استان در این رشته فعالیت می‌کنند.
وی ضمن تأکید بر لزوم حمایت دستگاه‌های اقتصادی از تولیدکنندگان و هنرمندان سفال قزوین افزود: اگر نهادهایی مانند معاونت اقتصادی استانداری و اتاق بازرگانی قزوین به مانند دیگر فعالان بخش خصوصی از سفالگران حمایت کنند، می‌توانیم شاهد جهش صادراتی زیادی در این بخش باشیم و سفال قزوین را به اقصی نقاط جهان صادر کنیم.
معاون صنایع دستی استان قزوین معاف بودن تولیدکنندگان صنایع دستی و هنرهای سنتی از مالیات را از مزیت‌های مهم این حوزه دانست و ادامه داد: امیدواریم با توجه به معافیت موجود هنرمندان و فعالان اقتصادی به خود بیایند و ضمن تشکیل یک انجمن غیردولتی قدرتمند، بستر لازم برای دریافت تسهیلات بانکی، تولید بیشتر و افزایش صادرات را فراهم کنند.
در نهایت به نظر می‌رسد که توسعه جایگاه هنر سفال و سرامیک در استان قزوین که علاوه بر جایگاه زیبایی‌شناسی از جایگاه کاربردی در زندگی روزمره مردم هم برخوردار است، در گرو تبلیغات حساب‌شده و اثرگذار به ویژه در پلت‌فرم‌های پرمخاطب فضای مجازی و همچنین آگهی‌های بازرگانی تلویزیونی است که در این زمینه ارائه بسته‌های تخفیفی با رویکرد فرهنگی می‌تواند گامی به جلو باشد.
نظر شما