بازار؛ گروه انرژی: قیمت نفت در روزهای اخیر به بالاترین رقم، نه از زمان همه‌گیری کرونا بلکه از اواخر ۲۰۱۸ تاکنون رسیده است. حالا پیش بینی می‌شود که در آینده‌ای نه چندان دور قیمت نفت به رقمی بالاتر از ۱۰۰ دلار در بشکه برسد که البته احتمالاً آخرین اوج‌گیری قیمت نفت و بیشترین عرضه نفت خام را در عصر نفت رقم می‌زند و پس از آن شروع به کاهش خواهد کرد.
در حالی بسیاری امیدوارند که افزایش تقاضای ناشی از روند سریع واکسیناسیون بتواند بحران قیمتی در بازار جهانی نفت را پایان ببخشد که کارشناسان انرژی از نگرانی بزرگتر از کرونا برای طلای سیاه خبر می دهند.
«فریدون برکشلی» رییس دفتر مطالعات انرژی وین در اینباره به خبرگزاری «بازار» می گوید : «امریکا در حال حاضر ۳۳ تریلیون دلار بدهکار است. حدود ۱۰ تریلیون دلار تنها در دو سال گذشته، انباشته شده است. این دلار ها به امریکا قدرت خرید تازه ای دادند که تقاضای تصنعی ایجاد کرده است.»
برکشلی که شرایط اقتصاد امریکا و به تبع آن شرایط اقتصاد جهان را، بد تر از کرونا می داند، ادامه می دهد: برای کرونا، واکسن هست، اما برای بحران اقتصادی، به این راحتی ها نمی توان واکسن پیدا کرد.
او که نفت شیل را معمای بازار جهانی می داند، گفت: امریکا یک صادر کننده خالص باقی مانده ولی دیگر یک صادر کننده جدی به حساب نمی آید.
این کارشناس حوزه انرژی در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به روند افزایشی بهای نفت، می گوید که بازار جهانی نفت متوسط تقاضا را در نیمه اول سال جاری ۹۶ میلیون بشکه در روز برآورد کرده است، اما برای شش ماهه دوم ۲۰۲۱ می تواند عدد ۱۰۰ میلیون بشکه را دوباره هم تجربه کند.
او همچنین با اشاره به نشست ائتلاف اوپک در پنج شنبه این هفته، افزود: البته اوپک همواره یک قیمت کف را در نظر می گیرد. قیمتی که پایین تر از آن برای اوپک قابل تحمل نیست. اعضای اوپک معمولا در پشت درهای بسته یک طیف قیمت هم دارند. نوسانات را در درون طیف رصد می کنند. اما مهم ترین مکانیسم اوپک دستکاری در ظرفیت مازاد است. در واقع این ظرفیت مازاد است که به اوپک و تعدادی از تولید کنندگان غیر اوپک امکان مدیریت بازار را می دهد.
متن کامل گفتگوی بازار با «فریدون برکشلی» رییس دفتر مطالعات انرژی وین را در ادامه می خوانید :
تاثیر شرایط اقتصاد امریکا و به تبع آن شرایط اقتصاد جهان بر بازار نفت را بد تر کرونا می دانم. برای کرونا، واکسن هست، اما برای بحران اقتصادی، به این راحتی ها نمی توان واکسن پیدا کرد
تقاضای نفت در بازار جهانی در حال بازیابی است و قیمت ها به سطح قبل از کرونا بازگشته است. با توجه به امیدواری هایی که نسبت به احیای بازار طلای سیاه ایجاد شده، چه سرنوشتی در انتظار نفت خواهد بود؟
همانطور که از پرسش جنابعالی پیداست، رشد قیمت با افزایش تقاضا در ارتباط مستقیم است. در حقیقت بازار جهانی نفت پس از کرونا به شدت تقاضا محور شده است. تمام نگاه ها به پایان نسبی یا مهار جدی ویروس و تاثیرات آن بر بازگشت اقتصاد جهانی به شرایط عادی است. متوسط تقاضای جهانی نفت برای اولین بار در تاریخ طی نیمه دوم سال ۲۰۱۹، از رقم ۱۰۰ میلیون بشکه در روز عبور کرد و در ۱۰۰.۰۷۶ میلیون بشکه در روز تثبیت شد. پیش بینی های دبیرخانه سازمان اوپک در وین و آژانس بین المللی انرژی، افزایش تقاضای جهانی نفت را در طیف ۰.۷ الی ۱ میلیون بشکه در روز تخمین زده بودند.
شیوع همه گیر کرونا خیلی سریع و ناگهانی بود. قرنطینه های سراسری، به ویژه تاثیر منفی زیادی بر تردد و آمد و رفت های جاده ای، هوایی و دریایی گذاشت که ۶۳ درصد مصرف فراورده های نفتی را به خود اختصاص می دهند.
تفاوت عمده ای که کرونا با ویروس های سال های گذشته داشت، این بود که کرونا از کشورهای صنعتی شروع شد. بیشتر موارد قبلی ویروس های فراگیر جهانی از آفریقا و مناطق کمتر توسعه یافته آغاز می شد که مصرف انرژی پایینی داشتند. کرونا این بار، پر تقاضا ترین کشورهای دنیا را هدف قرار داد. از همین روی تقاضای نفت بیشترین آسیب را دید. طی ۶ ماهه اول ۲۰۲۰ تقاضای جهانی نفت ۴.۲۶ میلیون بشکه در روز کاهش یافت. در حقیقت تخریب تقاضا بود تا کاهش تقاضا.
حالا همه چشم ها، متوجه بهبود اقتصاد جهانی و بازگشت به شرایط عادی است. اما در اینجا بازار جهانی نفت هم دستخوش شرایطی شده است. هم اکنون نفت تا اندازه زیادی از ساختارها بازار یعنی عرضه و تقاضا، فاصله گرفته و پارامترهای فرا ساختاری هم قیمت ها را تحت تاثیر قرار می دهد.
برخی از کارشناسان حتی از احتمال افزایش بهای نفت به بشکه ای ۱۰۰ دلار هم سخن می گویند. پیش بینی می کنید که روند روبه رشد قیمت ها تا کجا می تواند ادامه پیدا کند؟ میزان تقاضا چقدر می تواند بیشتر شود؟
بنابر این با توجه به روند مبهم تقاضا که منبعث از شرایط اقتصاد بین المللی است، قیمت مسیر افزایشی به خود گرفته و در میانه ۷۰ دلار در هر بشکه برای برنت، عزم رشد تا مرز ۸۰ دلار را هم دارد. بازار جهانی نفت متوسط تقاضا نیمه اول سال جاری ۹۶ میلیون بشکه در روز برآورد کرده است، اما برای ۶ ماهه دوم ۲۰۲۱ می تواند عدد ۱۰۰ میلیون بشکه را دوباره هم تجربه کند.
حداکثر قیمتی که برای نفت پیش بینی می کنید، چقدر است؟
سقف قیمت را بازار تعیین می‌کند. بازار، راستگو ترین عنصر تعیین قیمت جهانی نفت است.
متوسط تقاضای نفت در نیمه اول سال جاری ۹۶ میلیون بشکه در روز برآورد می شود، اما برای ۶ ماهه دوم ۲۰۲۱ تقاضا می تواند از مرز ۱۰۰ میلیون بشکه هم فراتر رود
کمتر از دو روز به نشست اعضای اوپک باقی مانده است. درحالی این نشست قرار است برگزار شود که قیمت نفت تا مرز ۷۵ دلار هم پیشرفت کرده و بسیاری از بازارهای بزرگ مصرف به شدت نگران ادامه این روند هستند. حتی برخی از کشورها همچون هند چندین بار اعلام کرده اند که اوپک باید تولیدات خود را افزایش دهد. پیش بینی می کنید ائتلاف اوپک درباره سطح تولیدات خود چه تصمیمی بگیرد؟
اوپک و البته حالا اوپک پلاس، در سال های گذشته سقف تولید و سقف قیمت یا در واقع قیمت دلخواه خود تعیین می کردند. اما از دهه ۱۹۹۰ میلادی به بعد، اوپک قیمت را به بازار واگذار کرد و فقط سقف تولید جمعی را تعیین می کند. البته اوپک همواره یک قیمت کف را در نظر می گیرد. قیمتی که پایین تر از آن برای اوپک قابل تحمل نیست. اعضای اوپک معمولا در پشت درهای بسته یک طیف قیمت هم دارند. نوسانات را در درون طیف رصد می کنند. اما مهم ترین مکانیسم اوپک دستکاری در ظرفیت مازاد است. در واقع این ظرفیت مازاد است که به اوپک و تعدادی از تولید کنندگان غیر اوپک امکان مدیریت بازار را می دهد.
در اوپک پلاس تعدادی از تولید کنندگان خواهان افزایش حداکثری قیمت هستند. دوره ۵ ساله قیمت های پایین نفت که پس از ظهور نفت شیل نهادینه شد، اغلب کشورهای تولید کننده نفت را با کسری بودجه و شرایط سخت اقتصادی مواجه ساخته است. اعضای اوپک گاهی از قیمت نفت سه رقمی هم استقبال می کنند. اما همانطور که قبلا صحبت کردیم عوامل فراساختاری، حالا مسیری متفاوت از عرضه و تقاضا را طی می کنند.
امریکا در حال حاضر ۳۳ تریلیون دلار بدهکار است. حدود ۱۰ تریلیون دلار تنها در دو سال گذشته، انباشته شده است. این دلارها به امریکا قدرت خرید تازه ای دادند که تقاضای تصنعی ایجاد کرده است
* عوامل فراساختاری که قیمت ها را تحت تاثیر قرار می دهند، چه هستند و سهمشان از تغییرات قیمتی چقدر است؟
امریکا در حال حاضر ۳۳ تریلیون دلار بدهکار است. حدود ۱۰ تریلیون دلار تنها در دو سال گذشته، انباشته شده است. این دلارها به امریکا قدرت خرید تازه ای دادند که تقاضای تصنعی ایجاد کرده است. در نتیجه ارزش دلار کاهش پیدا کرده است. از طرف دیگر و بلکه مهم تر انتظارات تورمی است که در حال شکل گیری است. بنده شرایط اقتصاد امریکا و به تبع آن شرایط اقتصاد جهان را حالا، بدتر از کرونا می دانم. برای کرونا، واکسن هست، اما برای بحران اقتصادی، به این راحتی ها نمی توان واکسن پیدا کرد.
از این روی بخشی از قیمت بالای نفت و روند رو به افزایش قیمت جهانی نفت ناشی از شرایط اقتصاد امریکا و جهان است. قدرت خرید واقعی یک بشکه نفت، چندان افزایش پیدا نکرده است. مباحث غیر ساختاری یعنی مستقل از عرضه و تقاضا، تاثیرات مهمی بر روند قیمت ها می گذراند.
در حالی آمارها از رشد قیمت نفت خبر می دهد اما بر میزان تولیدات شیل حدود ۱۵ درصد کاهش پیدا کرده است. ضمن اینکه تمایل به سرمایه گذاری در این حوزه به شدت کاهش پیدا کرده است
بازگشت نفت ایران چه تاثیری می تواند روی وضعیت قیمت ها در بازار بگذارد؟
اکنون احساس همه به توافق وین مثبت است. حتی به نظر می‌رسد که امریکایی‌ها نیز به‌دنبال تسریع در روند مذاکرات هستند. اما اینکه چقدر این توافق و افزایش تولید نفت ایران بر بازار مؤثر خواهد بود، متفاوت از فضای رسانه ها است. به‌طوری که تا هفته‌های گذشته، بازار روی بازگشت ایران حساس بود. ولی الان، بازار اخبار بازگشت ایران را پیش خور کرده است. به نوعی، توافق وین، آن چنان طولانی شد و اخبار متناقض آمد که بازار نفت ایران را در محاسبات منظور کرده است.
شیل یکی از بزرگترین تولیدکنندگان نفتی است که بعد از ریزش قیمت ها تولیداتش تا سطح زیادی کاهش پیدا کرد. با توجه به رشد قیمت ها به بالای ۷۰ دلار پیش بینی می کنید که تولیدات نفت شیل به سطح قبل از کرونا بازگردد؟
نفت شیل، مهم ترین معمای بازار جهانی نفت است. حالا بازار یک سئوال اصلی دارد: شیل می آید، یا نمی آید.
در ژانویه ۲۰۲۰ تولید نفت شیل ۹.۱۸ میلیون بشکه در روز بود. در ماه مه امسال تولید شیل ۷.۷۷ میلیون بشکه در روز بود. یعنی ۱۵ درصد افت تولید. هرچند که قیمت های جهانی نفت روند افزایشی دارد، اما تمایل به سرمایه گذاری و افزایش تولید در شیل ضعیف است. این فقدان انگیزه یا علاقمندی به بالا بردن تولید دلایل فنی هم دارد. علیرغم نفت خام های متداول که می تواند طی مدت نسبتا کوتاهی به شرایط عادی تولید باز گردد، نفت شیل بازگشت دشواری دارد. هزینه پایه ای بازگشت به شرایط اولیه بالا و طولانی است.
به علاوه تولید کنندگان شیل شرکت های متوسط و کوچک هستند که با وام بانک ها کار می کنند. بانک ها باید نسبت به بازگشت سرمایه خود متقاعد شوند. البته امریکا هنوز هم یک صادر کننده خالص باقی مانده است ولی دیگر یک صادر کننده جدی به حساب نمی آید. البته فاکتور تکنولوژی را باید همیشه در نظر داشت. تحولات فن آوری خیلی سریع می تواند شرایط را به نفع شیل عوض کند.
بایدن خیلی مواضع ضد شیل ندارد. بایدن بیشتر دلمشغولی الاسکا و مناطق حفاظت شده را دارد که دموکرات ها به صورت سنتی از زمانی که ال گور معاون کلینتون بود نسبت به آن حساسیت داشته اند
بسیاری انتخاب «بایدن» را به منزله نابودی نفت شیل می دانستند. اما به نظر می رسد که رییس جمهور دموکرات آمریکا آنگونه که نشان می داد، مخالف توسعه نفت نیست؟
«بایدن» خیلی هم مواضع ضد شیل ندارد. بایدن بیشتر دلمشغولی الاسکا و مناطق حفاظت شده را دارد که دموکرات ها به صورت سنتی از زمانی که ال گور معاون کلینتون بود نسبت به آن حساسیت داشته اند. در موقعیت کنونی شرایط شیل عمدتا مربوط به تحولات بازار و آینده قیمت هاست. نفت خام های متعارف می توانند نوسانات قیمت را تحمل کنند، اما برای شیل شرایط سخت تر است. برای شیل قیمت جهانی نفت باید در یک بازه زمانی ۱۸ تا ۲۴ ماهه در سطح بالای ۷۰ دلار در بشکه ثبات پیدا کند.
برای اینکه تولیدات شیل به سطح قبل از کرونا بازگردد باید قیمت جهانی نفت در یک بازه زمانی ۱۸ تا ۲۴ ماهه در سطح بالای ۷۰ دلار در بشکه ثبات پیدا کند
بازگشت سطح تولیدات نفت شیل به مقدار قبل از پاندمی چقدر زمان می برد؟
در کشورهای اوپک و غیر اوپک و به طور کلی در مخازن نفتی متعارف، ظرفیت سازی و حفظ ظرفیت، امری متداول است. تولید کنندگان ناچار نیستند تا همواره در حداکثر ظرفیت تولید کنند، اگرچه ظرفیت سازی و حفظ ظرفیت برای کشورها، هزینه دارد و در برخی از کشورها، مثل الجزایر حفظ ظرفیت مازاد گران است، اما میسر و عملی است و به همین دلیل اوپک می تواند به عنوان تولید کننده شناور، میزان عرضه به بازار را متناسب با تقاضا تغییر دهد. این فرایند در مورد نفت شیل میسر نیست. با توقف کوتاه تولید هم بازگشت به ظرفیت اولیه وقت گیر و زمان بر هست که در نتیجه بر روی هزینه تمام شده تولید تاثیر می گذارد.
نظر شما