تهمینه غمخوار؛ بازار: قدمت روابط تاریخی ایران و ژاپن حداقل به ۱۵۰ سال پیش باز می گردد و مناسبات دیپلماتیک دو کشور هم از مرز ۹۰ سال گذشته است. همچنین، دو کشور از دیرباز روابط دوستانه‌ای داشته و «آبه شینزو» اولین نخست وزیر ژاپن بوده در سال ۱۳۹۸ پس از ۴۰ سال به ایران سفر کرده است.
علاوه بر آن، پیوندهای دیپلماتیک محکمی میان دو کشور در بعد سیاسی وجود داشته، در حالی که روابط اقتصادی و تجاری دوجانبه نیز در سال‌های اخیر وارد مرحله جدیدی شده و علیرغم نفوذ واشنگتن بر توکیو، دو طرف بر روابط متقابل تاکید داشته اند.
ژاپن اگرچه از امضاء کنندگان برجام نبوده است، اما به دنبال توافق برجام در سال ۲۰۱۵ بین ایران و ۱ + ۵، این کشور به دنبال تقویت قابل توجه روابط با ایران و پیشی گرفتن از رقبای بین المللی خود نیز بوده است.
البته، از نظر مقامات و کارشناسان ژاپنی، حجم مناسبات تجاری فی مابین کافی و مطلوب نیست و شرکتهای ژاپنی به آینده ایران امید داشته و همچنان در این کشور حضور دارند. از طرفی، مقامات جمهوری اسلامی هم معتقدند که بنیان روابط دو کشور به گونه‌ای است که با وجود فشارها و تحریم‌ها به همکاری دو جانبه ادامه می دهند.
در حوزه انرژی نیز دو کشور در جهت گسترش روابط خود تلاش کرده اند، چرا که ژاپن به نفت و بازار ایران نیاز دارد و از طرف دیگر ایران نیز ژاپن را همواره بازار عمده برای فروش نفت و تامین کالاهای صنعتی و فناوری قلمداد کرده است.
در همین راستا و با توجه به اهمیت روابط دوجانبه میان ایران و ژاپن، خبرنگار بازار گفتگویی با «آیکاوا کازو توشی» سفیر ژاپن در ایران انجام داده که بخش دوم آن در ادامه می آید. بخش اول این گفتگو از اینجا قابل دسترسی است.
مشروح مصاحبه در ادامه آمده است:
* ژاپن از نظر نفت به منطقه خلیج فارس وابسته است. بیش از ۸۰ درصد واردات نفت توکیو از این منطقه صورت می‌گیرد. حتی وقتی تولید نفت خام ایران در جریان پیروزی انقلاب اسلامی در سال ۱۹۷۹ و جنگ هشت ساله با عراق به میزان قابل توجهی کاهش یافت، میزان وابستگی ژاپن به نفت خلیج فارس در حدود ۷۰ درصد بود. در روابط ایران و ژاپن از بدو تاسیس تا به امروز، همواره جنبه‌های اقتصادی دارای اهمیت ویژه بوده است. از یک طرف ژاپن به نفت و بازار ایران نیاز دارد و از طرف دیگر ایران نیز ژاپن را همواره بازار عمده برای فروش نفت و تامین کالاهای صنعتی و فناوری قلمداد کرده است. نظر جنابعالی در رابطه توسعه روابط میان دو کشور در حوزه انرژی به خصوص نفت چیست؟
یکی از چالش های میان دو کشور، موضوع هسته ای ایران است. ما انتظار داریم که مذاکرات در وین، هر چه زودتر به نتیجه برسد و تحریم های مربوطه نیز لغو شوند. در خصوص موضوع انرژی، همانطور که شما اشاره کردید، ژاپن تا کنون مقدار زیادی از نفت ایران را به کشور وارد کرده است. در دهه ۱۹۵۰ که دوره تحریم نفت توسط بریتانیا بود، یک شرکت ژاپنی نفت ایران را خریداری میکرد که پس از آن، این اقدام رئیس شرکت ژاپنی در قالب کتاب درآمد و به موضوعی مهم در ژاپن تبدیل شد.
اما با توجه به کل سیاست انرژی، ژاپن در جریان کربن زدایی حرکت و پیشرفت کرده است، با وجود اینکه ایران هنوز سوخت فسیلی مختلفی از جمله نفت و گاز دارد. در زمینه انرژی تجدید پذیر، کشور ایران دارای ظرفیت و پتانسیل عظیمی مخصوصا در زمینه تولید برق، انرژی خورشیدی و هیدروژن است.
با توجه به کل سیاست انرژی، ژاپن در جریان کربن زدایی حرکت و پیشرفت کرده است، با وجود اینکه ایران هنوز سوخت فسیلی مختلفی از جمله نفت و گاز دارد
تغییرات اقلیمی هم مشکل و چالش مشترکی در سراسر دنیاست که در روابط فی مابین ایران و ژاپن در حوزه انرژی اثر گذار بوده است. از این جهت، به دلیل آن که در حوزه انرژی تجدید پذیر، کشور ژاپن به ویژه در حوزه انرژی هیدروژن توانایی بالایی دارد، ما امیدوار هستیم که روابط دو کشور در این حوزه گسترش یابد.
* حجم روابط تجاری ایران و ژاپن مطلوب نیست و سهم ژاپن از کل ارزش صادرات ایران کمتر از یک درصد است و برخی کارشناسان هم در بهترین حالت افزایش این سهم تا یک درصد را پیش بینی می کنند. به نظر شما برای ارتقای این سهم چه تدبیری باید اندیشید؟ شما به عنوان سفیر و نماینده کشور ژاپن چه تلاش هایی برای ارتقای روابط تجاری خواهید داشت؟
وظایف من به عنوان سفیر و نماینده ژاپن در ایران این است که در زمینه های مختلف در جهت گسترش روابط دوجانبه تلاش و اقدام نمایم که این وظایف تنها در خصوص توسعه روابط اقتصادی نیست، بلکه گسترش مبادلات فرهنگی و همکاری های سیاسی و دیگر حوزه ها را نیز شامل می شود.
من می دانم که در ایران حس دوستی به ژاپن بسیار زیاد است. همچنین مردم ژاپن نیز به فرهنگ ایران علاقه مند هستند. من چند روز پیش در جشنواره فجر شرکت کردم و متوجه شدم که کارگردانان ژاپنی ارتباط بسیار قوی با صنعت فیلم سازی ایران دارند.
توسعه روابط اقتصادی ایران و ژاپن، متاثر از شرایط بین المللی و نتایج حاصل از مذاکرات وین و توافق هسته ای ایران است. اما به منظور توسعه و افزایش سرمایه گذاری شرکتهای ژاپنی، تنظیم شرایط مناسب در زمینه کار و مالیات در ایران امری مهم است تا شرایط «تجارت دوستانه» فراهم شود. برخی از شرکتهای ژاپنی علاقه مند هستند تا با همتای ایرانی خود بیش از پیش مبادلات تجاری داشته باشند.
سفارت ژاپن باید تقاضای طرف ایرانی را نیز مدنظر قرار داده و هماهنگی میان خواستهای شرکتهای ژاپنی و ایرانی را ایجاد نماید تا شرایط «تجار دوستانه» فراهم شود
در این زمینه، سفارت ژاپن در ایران می تواند نقش مهمی را ایفا نماید. ما باید تقاضای طرف ایرانی را نیز مدنظر قرار دهیم و هماهنگی میان خواستهای شرکتهای ژاپنی و ایرانی را ایجاد نماییم. در حقیقت، این موضوع چالش آینده میان ما است.
توسعه روابط اقتصادی ایران و ژاپن، متاثر از شرایط بین المللی و نتایج حاصل از مذاکرات وین و توافق هسته ای ایران است
* آیا برنامه ای برای سفر مقامات عالیرتبه ژاپنی به ایران در دست اقدام هست؟
در حال حاضر مشکلات کرونا میان دو کشور وجود دارد. از طرفی، ژاپن باید تلاش زیادی را در برگزاری بازی‌های المپیک و پارالمپیک به کار گیرد و اقدامات مربوطه را تسریع نماید. به همین دلیل، تا جایی که من مطلع هستم، در حال حاضر برنامه ای برای سفر مقامات عالی رتبه ژاپنی به ایران وجود ندارد.
اما همانطور که می دانید، در سال ۲۰۱۹ که شرایط ایران دچار تنش بود، نخست وزیر «آبه» به ایران سفر کرد و در همان سال رئیس جمهوری اسلامی ایران نیز از ژاپن بازدید نمود. اجازه دهید اضافه کنم که نخست وزیر کنونی ژاپن به صورت روشن و آشکار اعلام کرده که مسیر سیاست خارجی و دیپلماسی نخست وزیر آبه را پیگیری خواهد کرد. در دوره نخست وزیری «یوشیهیده سوگا»، وزرای دفاع و امور خارجه ایران و ژاپن نیز گفتگوهای تلفنی و جلسات آنلاین برگزار گردیده است.
نظر شما