گروه بورس؛ بازار: شاخص کل در روزهای قبل نوسانی شده و یک روز مثبت و یک روز منفی است، برای اینکه برآوردی از وضعیت بازار کسب کنیم با رضا قهرمانی گفتگویی را در این باره انجام داده ایم:
آقای قهرمانی، شاخص در سال ۱۳۹۸ کلا ۱۸۷ درصد افزایش داشت. جهش چشمگیر شاخص کل در همین ۴ ماهه اول سال ۱۳۹۹ نسبت به کل رشد سال ۱۳۹۸ را چگونه تحلیل و ارزیابی می کنید؟
یک بخش از رشد شاخص کُل، ناشی از انتظاری است که نسبت به تورم وجود دارد. یک مقدار هم، بحث متغیرهای اقتصادی است و این که دلار چقدر می ارزد. دلار امروز در محدوده ۲۰ هزار تومان نوسان می کند و انتظار می رود در همین وضعیت باقی بماند. موضوع دیگر، بحث های غیر اقتصادی و محدودیت هایی است که در بازارهای موازی وجود دارد. به این معنا که افراد به راحتی نمی توانند در بازارهای سکه و ارز فعالیت داشته باشند و حتی در بورس، فعالیت در بازار صندوق های طلا یا سکه محدود شده است.از طرفی هم، بازار مسکن به علت حبابی بودن و تفاوت آن با دستمزدهای جامعه دست نیافتنی شده و هر فردی قدرت حضور در آن بازار را ندارد، تمام این پارامترها باعث افزایش جذابیت بورس شده است. مردم دیگر به ریال اعتماد ندارند و می دانند که برای حفظ ارزش پول خود باید سرمایه گذاری کنند.
*در سال های گذشته، بازار سرمایه به عنوان بازار پُر ریسک معرفی می شد. با این جهش های پی در پی که در بورس اتفاق افتاده است، آیا در وضعیت فعلی می توانیم بگوئیم بورس یک بازار پُر ریسک است؟
سال های گذشته بورس به اندازه امروز بازار پُر ریسکی نبود ولی کسانی که به این بازار می آیند، آن ریسک را در نظر می گیرند و معادل ریسکی که انجام می دهند انتظار بازدهی بیش تری دارند. البته ریسک کردن، همیشه به بازدهی بیش تر منجر نمی شود.در برخی از صنایع ریسک به شدت زیاد شده اما این واقعیت را نمی توان به کل باز عمومیت داد، حتی از ارزش جایگزینی که یکی از گران ترین روش ارزشگذاری است، عبور کرده ولی در بعضی صنایع و برخی شرکت های خاص، سهم های ارزنده وجود دارد، اگر دلار دوباره بتواند به محدوده ۲۵ هزار تومان برسد قطعا بازار ارزشمند خواهد شد.
آیا فقط به صورت پراکنده می شود سهم شرکت هایی که از ارزش های واقعی خودشان گذشته اند صحبت کرد یا این که می توان راجع به گروه های اصلی بورس اظهار نظر کرد و گفت سهام چه گروهی هنوز به ارزش واقعی خودش نرسیده و سهام چه شرکت هایی از یک گروه خاص فرضاً از ارزش خودشان عبور کرده و حباب گرفته اند؟
با حرکت اخیر دولت، سهم هایی که می خواستند در صندوق های واسطه گری مالی یا «دارا» (ETF) باشند، از ارزش ذاتی خودشان عبور کردند. من اعتقاد دارم که صنعت خودرو و با تمرکز روی شرکت های سایپا و ایران خودرو، از ارزش ذاتی خودشان عبور کرده اند. در حوزه پالایشی ها، سهام بعضی شرکت ها گران شده اند ولی در صنایع بزرگ بورسی، فعلاً شرکت های ارزنده وجود دارد و مخصوصاً در پتروشیمی ها و همین در فلزی ها، بعضی شرکت ها ارزنده هستند مثل فولاد خوزستان و فولاد کاوه.
اخیراً درباره دو شاخص مهم بورس تهران یعنی «شاخص کُل» و «شاخص هم وزن»، بحث هایی مطرح شده و برخی افراد، شاخص کل را «شاخص دولت» نامگذاری کرده اند و شاخص هم وزن را «شاخص ملت» می گویند.آیا شما به این نوع تفکیک قائل هستید و چنین باوری دارید که بگوئیم شاخص کُل مربوط به شرکت های بزرگ و تحت تاثیر سیاست های دولت است ولی شاخص هم وزن، واقعیت را نشان می دهد؟
اگر پول عجیب و غریبی که هر روز به بورس می آید و روزانه در حد ۱۵۰۰ میلیارد تومان و ۲۰۰۰ میلیارد تومان است، سراغ سهم های کوچک می رفت اصلاً این سهم ها ظرفیت لازم را نداشتند. شرکت های کوچک، آنقدر نیستند که این حجم عجیب پول وارد آنها شود.برخی می گویند حباب در شرکت های بزرگ وجود دارد. فرض کنیم اگر این پول سراغ سهم های کوچک و متوسط می رفت، الان آنها سوپر حباب شده بودند و همه ترکیده بودند.به نظرم، این که این پول به سمت سهم های بزرگ و شرکت های بزرگ برده شده، کار درستی بوده و راه دیگری هم نداشته است. منطقی ترین جایی که پول می توانست برود، همین شرکت های بزرگ بود و چه بهتر که به سمت سهم های کوچک نرفت. برخی هستند که می گویند شاخص هم وزن از شاخص کُل بورس، عقب افتاده است. در صورتی که مهم، دوره ای است که باید بررسی کنیم. قبول دارم که از عید به بعد، شاخص هم وزن، عقب افتاده ولی از ابتدای سال ۱۳۹۸، شرکت های کوچک رشد نکرده بودند یعنی کاملاً برعکس بود و شاخص هم وزن از شاخص کُل جلوتر بود.بالاخره تفکیکی بین شاخص دولت و شاخص ملت به وجود آمده ولی پولی که وجود داشت، به جای خوبی رفته است.
با این تفکیک، یک نوع ارزشگذاری اتفاق می افتد. آیا شما به این نوع تفاوت قائل شدن بین شاخص های کُل و هم وزن بورس یعنی نقش شرکت های بزرگ در شاخص کُل و نقش یکسان همه شرکت ها در شاخص هم وزن اعتقاد دارید؟
من این تفکیک را قبول ندارم ولی چنین تفکیکی اتفاق افتاده. بالاخره سهم های بزرگ در اختیار دولت است.
وقتی که این این دو نوع شاخص تفکیک قائل می شوند آیا همین تفکیک قائل شدن، تاثیری در نوع بازی سهامداران و مخصوصاً سهامداران کوچک و مردم عادی دارد و می تواند تاثیر مثبت یا منفی در تصمیم گیری ها و خریدها داشته باشد؟
بعد از یک مدت تاثیر منفی می گذارد. ممکن است کسانی که با بازار سرمایه ناآشنا هستند و زیاد دنبال نگه داری سهم و ارزش سهم نیستند، به سرعت سراغ سهم های دیگر بروند.
در چهار ماهه سال ۱۳۹۹ میزان رشد شاخص کُل بیش از ۲۵۰ درصد شده و شاخص هم وزن نیز در همین مدت در حدود ۱۸۰ درصد رشد داشته. بعضی کارشناسان می گویند اگر سال پایه شاخص هم وزن را عقب ببریم، می شود نتیجه گیری که تفاوت خاصی وجود ندارد و حتی شاخص هم وزن رشد بیش تری داشته است.آیا می شود این نوع بررسی ها را انجام داد یا این که باید به وضعیت فعلی شاخص هم وزن، اکتفا کرد و قبول داشت که شاخص کل و مرتبط با شرکت های بزرگ، رشد بیشتری داشته و شاخص هم وزن رشد کمتری داشته است؟
ما اگر بخواهیم بازدهی را حساب کنیم بله و اگر دوره را متفاوت در نظر بگیریم مقدار بازدهی ها می تواند متفاوت شود ولی این که سهام شرکت ها به اندازه ارزش ذاتی خودشان رسیده اند یا نه، اگر یک مقطع زمانی را در نظر بگیریم مشخص می شود.برای مثال، می توان سوال کرد که شرکت های کوچک به ارزش های ذاتی خودشان رسیده اند یا خیر. در این حالت، بازدهی مهم نیست ولی الان همه ما قبول داریم که اکثر شرکت های کوچک و متوسط، رشد خوبی داشته اند و شرکت های بزرگ که به اندازه کافی رشد نکرده بودند اختلاف معنا داری نسبت به ارزش ذاتی خودشان داشتند. در این حالت، منطقی است که در دوره کوتاه مدت، سهام شرکت های بزرگ رشد کنند.
به طور مشخص، بعضی از کارشناسان بازار سرمایه، اعتقاد دارند که شاخص کُل بورس تهران تا آخر تابستان به ۲ میلیون و ۲۰۰ هزار واحد می رسد. آیا شاخص بالاخره متوقف می شود؟
این رشد سریع شاخص بورس را نمی پسندم. ای کاش دولت در عرضه سهام شرکت های دولتی، زودتر اقدام می کرد تا زودتر بازار را متعادل کند. با متعادل کردن بورس، باید این رشد شاخص، در کل سال ۱۳۹۹ اتفاق می افتاد. این رشدهای شارپ گونه که از یک جایی به بعد، غیر منطقی است باعث می شود در دوره های بعدی، انتظار کسب بازدهی کمتر شود. مگر این که نرخ دلار، تغییرات عجیب و غریبی داشته باشد. البته همان تغییرات عجیب و غریب نرخ دلار، ریسک بالایی نیز دارد.
با نرخ دلار بالای ۳۰ هزار تومان و ۴۰ هزار تومان، ریسک کشور زیاد می شود و حواشی و اتفاقات بدی رخ خواهد داد و حتی اگر بورس بازدهی خوبی هم داشته باشد، این شیرینی توسط اتفاقات اجتماعی و اقتصادی دلار گران، گرفته می شود.در مورد این که شاخص بورس به کجا می رسد، به نظرم، همچنان جای رشد وجود دارد ولی امیدوارم همه این رشد در کوتاه مدت اتفاق نیفتد یعنی یک مقدار بازار، متعادل شده و منطقی تر شود و حتی شاخص، اصلاح بخورد. حتی اگر اصلاح قیمتی نخورد یک مقدار اصلاح زمانی بخورد و به بیان دیگر، یک مقدار رشد شاخص برای آیندگان هم بماند.
رشد شاخص بورس، قاعدتاً نمی تواند ادامه دار باشد و برای همیشه تداوم داشته باشد. فکر می کنید بالاخره توقف رشد شاخص بورس در چه زمانی رخ خواهد داد و در چه ماهی از سال ۱۳۹۹، این متوقف شدن اتفاق می افتد؟
وقتی نرخ دلاری بالای ۴۰ هزار تومان باشد چرا شاخص بورس، دوباره رشد نکند؟ البته می گویم امیدوارم آن حالت، اتفاق نیفتد. اصلاً فایده ندارد که شاخص کُل بورس به ۴ میلیون واحد برسد ولی نرخ دلار هم ۴۰ هزار تومان شود.بنده انتظار رشد ۲۰ تا ۲۵ درصدی دیگر را دارم و انتظار دارم شاخص به حدود ۲ میلیون و ۲۰۰ هزار واحد، برسد.
به نظرتان، شاخص کُل احتمالاً تا آخر تابستان به این رقم می رسد؟
کلاً این عدد را می گویم و با توجه به وضعیتی که داریم. اگر فرضاً فردا نرخ دلار به ۴۰ یا ۵۰ هزار تومان برسد من همین عدد را حتماً تعدیل کرده و افزایش می دهم ولی با توجه به وضعیت فعلی و نرخ دلار در محدوده ۲۰هزار تومان، این عدد ۲ میلیون و ۲۰۰ هزار واحد را مطرح می کنم.با در نظر گرفتن تمام متغیرهای فعلی، به نظرم انتظار رشد ۲۰ درصدی دیگر، دور از ذهن نیست.پیش بینی بازار در آینده بسیار سخت شده و نمی توان تارگت دقیقی در این باره داد. برای سال ۱۳۹۹ انتظار حداکثر رشد ۱۵۰ درصدی داشتم ولی در همین ۴ ماه اول جوری شده که انگار در بخش حباب بازار افتاده ایم.
همه انتظار دارند که با اتمام صندوق های واسطه گری دولت (ETF)، کار دولت با بازار سرمایه تمام می شود. به طور حتم آنجا، نقطه مورد نظر شما می تواند باشد مگر این که بعد از آن، اتفاقات دیگری رخ بدهد.بعد از شهریور ماه، ممکن است اتفاقاتی رخ بدهد که بورس اصلاح کند یا دوباره نقطه عطفی برای رشد شارپ باشد. یک مورد، اتمام عرضه سهام شرکت های دولتی است و مورد دیگر، انتخابات آمریکا است. همه اینها نقاط تاریخی است و باعث می شود بورس بالاخره مسیر جدید خودش را پیدا کند که می تواند استراحت باشد یا اگر اتفاقی رخ بدهد و تاثیر مثبت بر بازار سرمایه داشته باشد، یک مسیر جدید و فزاینده برای شاخص بورس به وجود بیاید.
نظر شما