بازار؛ گروه بین‌الملل: طرح شهرک‌سازی جدید اسرائیل به عنوان یکی از مهم‌ترین گام‌ها در تشدید تنش‌ها در سرزمین‌های فلسطینی است. دولت اسرائیل با اتخاذ سیاست توسعه طلبانه در بیت المقدس شرقی و کرانه باختری، قصد دارد با این اقدام، فضای جمعیتی و سیاسی منطقه را متحول کند. این تحول نه تنها روابط فلسطین و اسرائیل، بلکه پویایی قدرت در خاورمیانه و روابط بین‌الملل را در کل تغییر شکل می‌دهد.
استراتژی اسرائیل و وضعیت سیاسی داخلی
براساس گزارش مرکز بحران آنکارا؛ دولت کنونی اسرائیل، به ویژه با حمایت قاطع راست افراطی و گروه‌های شهرک‌ساز، یکی از دلایل اصلی تداوم تهاجمی سیاست‌های شهرک‌سازی است. دولت نتانیاهو این سیاست‌ها را به عنوان یک استراتژی کلیدی برای تضمین مشروعیت خود در سیاست داخلی و تقویت اتحاد خود با شرکای ائتلافی اتخاذ کرده است. این استراتژی نه تنها شامل گسترش در سرزمین‌های فلسطینی می‌شود، بلکه انتظارات گروه‌های دست راستی و شهرک‌سازی در داخل اسرائیل را نیز برآورده می‌کند.
گسترش این مناطق امتیازی است که دولت به ویژه به شرکای ائتلاف راست افراطی آن داده است. هدف دولت نتانیاهو تقویت حمایت از رای دهندگان راستگرای اسرائیل به ویژه از طریق پروژه‌های شهرک‌سازی است. این سیاست‌ها اغلب توسط بخش‌های خاصی از جامعه اسرائیل از طریق امنیت ملی و انگیزه‌های مذهبی توجیه می‌شوند. گروه‌های شهرک‌نشین این گسترش را نه تنها به‌عنوان دستیابی به ارضی در سرزمین‌های فلسطینی، بلکه به‌عنوان یک ضرورت برای امنیت و حقوق دینی اسرائیل می‌دانند. این گروه‌ها شهرک‌سازی را به عنوان «تمامیت ارضی» و «وظیفه دینی» می‌دانند، اما دولت از این روایت به عنوان ابزاری برای افزایش مشروعیت پروژه‌های شهرک‌سازی استفاده می‌کند.
گسترش این مناطق امتیازی است که دولت به ویژه به شرکای ائتلاف راست افراطی آن داده است. هدف دولت نتانیاهو تقویت حمایت از رای دهندگان راستگرای اسرائیل به ویژه از طریق پروژه‌های شهرک‌سازی است.
با این حال، مخالفت‌های قابل توجهی با این سیاست‌های شهرک‌سازی در داخل اسرائیل وجود دارد. در میان برخی از اسرائیلی‌های چپ‌گرا، به‌ویژه نسل‌های جوان‌تر، این نگرانی وجود دارد که این سیاست‌های شهرک‌سازی بر روابط بین‌المللی و جایگاه دیپلماتیک اسرائیل تأثیر منفی بگذارد. این گروه‌ها نگران هستند که اسرائیل به طور فزاینده‌ای منزوی شود، به خصوص که کشورهای غربی و سازمان ملل متحد به سیاست‌های توسعه طلبانه اسرائیل پاسخ سخت‌تری می‌دهند. آن‌ها استدلال می‌کنند که در دراز مدت، این سیاست‌ها می‌تواند منجر به انزوای دیپلماتیک اسرائیل و بیگانگی بیشتر در روابط خارجی آن شود.
به رغم این واکنش‌ها، جناح راست افراطی دولت همچنان به پیشبرد پروژه‌های شهرک‌سازی ادامه می‌دهد. این گروه‌ها سیاست دولت فعلی را گامی حیاتی برای امنیت ملی و حفظ هویت یهودی اسرائیل می‌دانند. از نظر آن‌ها، گسترش شهرک‌ها نه تنها به‌عنوان گسترش حاکمیت اسرائیل بر سرزمین‌های فلسطینی، بلکه به‌عنوان مسئولیتی مبتنی بر مبانی ایدئولوژیک اسرائیل تلقی می‌شود.
واکنش جهان عرب و موازنه‌های جدید
سیاست‌های توسعه‌طلبانه اسرائیل می‌تواند محاسبات استراتژیک بسیاری از بازیگران خاورمیانه را تغییر می‌دهد. در این زمینه، واکنش‌های جهان عرب در درک تحولات پویایی منطقه‌ای و روابط بین‌الملل بسیار مهم است. تغییر نگرش کشورهای عربی نسبت به اسرائیل نشان دهنده رویکردی دقیق‌تر و عمل گرایانه‌تر در مقایسه با گذشته است که یک مخالف قوی و متحد وجود داشت. به‌ویژه کشورهایی مانند عربستان سعودی و امارات متحده عربی گام‌هایی در جهت عادی‌سازی روابط با اسرائیل برداشته‌اند، با این حال حمایت از فلسطین در میان مردم آن‌ها هنوز اهمیت زیادی دارد. این وضعیت متناقض پیچیدگی سیاست منطقه‌ای را آشکار می‌کند.
از نظر تاریخی، جهان عرب به مواضع یکپارچه و قوی خود در برابر اسرائیل معروف بود. با این حال، امروزه به ویژه با اقدامات عربستان سعودی و امارات برای عادی‌سازی روابط با اسرائیل، تغییر آشکاری در موضع سنتی جهان عرب مشاهده می‌شود. این روند عادی‌سازی تنها به برقراری روابط دیپلماتیک محدود نشده، بلکه شامل همکاری‌های اقتصادی و استراتژیک نیز می‌شود. اما از آنجایی که بخش بزرگی از مردم در این کشورها هنوز قویاً از آرمان فلسطین حمایت می‌کنند، این مراحل عادی‌سازی به موضوع اصلی بحث در میان مردم آن‌ها تبدیل شده است. این وضعیت را می‌توان بازتابی از مکانیسم‌های کنترل سیاسی داخلی و محاسبات عمل گرایانه در سیاست خارجی دانست.
با اقدامات عربستان سعودی و امارات برای عادی‌سازی روابط با اسرائیل، تغییر آشکاری در موضع سنتی جهان عرب مشاهده می‌شود. این روند عادی‌سازی تنها به برقراری روابط دیپلماتیک محدود نشده، بلکه شامل همکاری‌های اقتصادی و استراتژیک نیز می‌شود.
بر اساس تحلیل الجزیره، کشورهایی مانند عربستان سعودی و امارات که نمی‌توانند حساسیت خود را نسبت به موضوع فلسطین نادیده بگیرند، احتمالا احساس کنند که باید به اقدامات دیپلماتیک برای جلب رضایت افکار عمومی خود ادامه دهند. این امر نه تنها نشان دهنده تلاش کشورها برای متعادل کردن اعتبار خود در جهان عرب، بلکه در صحنه بین المللی نیز است. در کشورهایی که روابط خود را با اسرائیل عادی کرده‌اند، فشارهای جامعه داخلی آن‌ها برای ادامه حمایت از فلسطین وجود دارد که عامل شکل‌دهی در سیاست‌های خارجی آن‌ها بوده است. در روند برقراری روابط دیپلماتیک و تقویت همکاری‌های اقتصادی، این کشورها احتمالا برای حفظ یک سیاست خارجی متعادل در قبال سایر بازیگران منطقه تلاش کنند.
برخلاف عربستان سعودی و امارات، کشورهایی مانند قطر و ترکیه ممکن است مواضع محتاطانه و محکم‌تری در رابطه با روند عادی‌سازی با اسرائیل اتخاذ کنند. ترکیه، به ویژه در سال‌های اخیر، حمایت قاطع خود را از فلسطین نشان داده و موضع این کشور در قبال مسئله فلسطین نه تنها در منطقه بلکه در سطح جهانی نیز می‌تواند تأثیرگذار باشد. ترکیه می‌تواند از طریق اقدامات دیپلماتیک و تحریم‌های اقتصادی، مخالفت شدیدی با سیاست‌های توسعه طلبانه اسرائیل نشان دهد. علاوه بر این، موضع ترکیه جایگزینی برای سیاست‌های کشورهای جهان عرب ارائه می‌کند که در جهت عادی‌سازی گام برمی‌دارند و توازن قدرت منطقه‌ای را تغییر می‌دهند.
دولت ترامپ چگونه از اسرائیل حمایت می‌کند؟
در سال ۲۰۲۵، با بازگشت دونالد ترامپ به ریاست جمهوری ایالات متحده، حمایت او از اسرائیل به طور قابل توجهی افزایش یافت. ترامپ در اولین دوره ریاست جمهوری خود، بیت المقدس را به عنوان پایتخت اسرائیل به رسمیت شناخت و حاکمیت اسرائیل بر بلندی‌های جولان را تایید کرد. دولت ترامپ در دوره جدید خود به حمایت مستقیم از سیاست‌های شهرک‌سازی اسرائیل ادامه می‌دهد.
ایالات متحده کمک‌های نظامی به اسرائیل را افزایش داده و در عین حال موضع تهاجمی‌تری در برابر قطعنامه‌های سازمان ملل که اسرائیل را مورد انتقاد قرار می‌دهد اتخاذ کرده است. باوجود انتقادات اتحادیه اروپا و برخی کشورهای عربی، دولت ترامپ هیچ فشاری برای توقف سیاست‌های توسعه طلبانه اسرائیل اعمال نمی‌کند. این وضعیت فضای مانور دیپلماتیک فلسطین را تنگ‌تر و تنش‌ها را در منطقه تشدید می‌کند.
واکنش اتحادیه اروپا و موازنه‌های جدید
واکنش اتحادیه اروپا به تحرکات توسعه طلبانه اسرائیل در طول تاریخ، به دلیل حساسیت آن نسبت به ثبات در منطقه شکل گرفته است. اما در سال‌های اخیر، اتحادیه اروپا رویکرد عمل‌گرایانه‌تری اتخاذ کرده و مواضع محتاطانه‌تری در مناقشه اسرائیل و فلسطین اتخاذ می‌کند. این تغییر تحت تأثیر پویایی داخلی اتحادیه اروپا و تصمیمات سیاست خارجی قرار خواهد گرفت و بر نقش آن در روابط جهانی تأثیر می‌گذارد.
در گذشته، اتحادیه اروپا از مبارزات فلسطین برای استقلال حمایت کرد و ممکن است موضع محکم‌تری در برابر سیاست‌های توسعه طلبانه اسرائیل اتخاذ کند. با این حال، نگرش‌های متفاوت کشورهای عضو، شکل گیری یک سیاست واحد را دشوار می‌کند. کشورهای قوی مانند آلمان، فرانسه و هلند همچنان روابط قوی خود را با اسرائیل حفظ می‌کنند، در حالی که کشورهای اسکاندیناوی و اسپانیا احتمالا موضع بازتری در حمایت از فلسطین اتخاذ کنند.
در گذشته، اتحادیه اروپا از مبارزات فلسطین برای استقلال حمایت کرد و ممکن است موضع محکم‌تری در برابر سیاست‌های توسعه طلبانه اسرائیل اتخاذ کند. با این حال، نگرش‌های متفاوت کشورهای عضو، شکل گیری یک سیاست واحد را دشوار می‌کند.
هرچند اتحادیه اروپا خواسته‌های فلسطین برای استقلال را پذیرفته است، اما نگرانی‌های امنیتی اسرائیل را نیز در نظر گرفته است. با این حال، افزایش اقدامات توسعه طلبانه اسرائیل می‌تواند حمایت اتحادیه اروپا از فلسطین را تقویت کند. اتحادیه اروپا توازن قدرت اقتصادی و نظامی را در حفظ ثبات منطقه‌ای در نظر خواهد گرفت و هدف آن تحت تأثیر قرار دادن تعادل ژئوپلیتیکی خاورمیانه خواهد بود. نقش اتحادیه اروپا به عنوان یک میانجی می‌تواند به تلاش‌های امنیتی و صلح در منطقه کمک کند.
در پایان، اگر اسرائیل بر این سیاست‌ها پافشاری کند، راه‌حل دو کشور احتمالا به یک هدف کاملاً دست نیافتنی تبدیل شود. این امر می‌تواند جنبش مقاومت فلسطین را به سمت موضع رادیکال‌تر سوق دهد. تحولات اخیر بار دیگر پایداری آرمان فلسطین را در مقیاس جهانی آشکار می‌کند. اگر جامعه بین المللی نتواند این بحران را مدیریت کند، می‌تواند درها را به روی دوره جدیدی از بی‌ثباتی در خاورمیانه باز کند.
نظر شما