بازار، گروه استانها: استان سمنان یکی از خشک‌ترین استان‌های کشور محسوب می‌شود ستانی که به لحاظ میزان بارش‌ها در یکی از وخیم‌ترین حالات خود در چند دهه اخیر قرار دارد منابع آبی روز به روز کاهش پیدا می‌کنند. از یک سو خشکسالی در استان سمنان بیش از دو دهه قبل آثار خود را نمایان کرد و آب را به مسئله اصلی این استان تبدیل ساخت موضوعی که دولت‌های مختلف برای حل آن راهکارهایی را اجرا کردند که البته هیچ کدام نتوانست به صورت قطعی و یا حتی نیمه قطعی مشکل آب این استان را حل کند.
از سوی دیگر بحران خشکسالی روز به روز در استان سمنان بیشتر می شود و مسئولان تنها راهکار آن را انتقال آب دریای خزر و یا عمان و یا به هر نوعی انتقال آب بین حوزه ای می دانند در صورتی که برخی کارشناسان عقیده دارند که حضور صنایع و کشاورزی آب بر و سوء مصرف آب در سمنان ابتدا باید رفع و تدبیری برای آن اندیشیده شود.
راهکارهای مشخص
یک صاحب نظر مسائل انرژی در گفتگو با خبرنگار بازار، درباره شرایط کم آبی حاکم بر استان سمنان توضیح داد: مسئولان استان سمنان در دو دهه اخیر سه راهکار مشخص را برای رفع معضل کم آبی اتخاذ کرده‌اند راهکارهای کوتاه مدت شامل لایروبی قنوات و چاه‌ها و مرمت منابع آبی راهکار میان مدت شامل حفر چاه‌ها و احداث مجتمع‌های آبرسانی و در نهایت راهکار دراز مدت شامل انتقال آب بین حوزه‌ای در دستور کار قرار گرفته است.
اگر قرار است که نسبت به استقرار صنایع و کشاورزی آب بر استان سمنان حساسیت‌هایی وجود داشته باشد می‌بایست از سه دهه قبل این اتفاق می‌افتد
محمد ابراهیم زاده بیان کرد: مسئولان استان سمنان در کنار این موضوع تلاش کردند تا ترویج الگوی مصرف و به خصوص کشت کشاورزی را اجرا کنند اما آنطور که باید و شاید در این کار موفق نبودند و دلیل این مدعا نیز وضعیت کنونی آب این استان محسوب می‌شود.
وی افزود: موضوعی که در ذهن مسئولان استان سمنان تنها راهکار قطعی را انتقال آب دریای خزر یا عمان به فلات مرکزی و استان سمنان متبادر کرده است در حالی که در درون استان مشکلات عدیده‌ای از جمله هدر رفت آب به وسیله خطوط لوله فرسوده و کشاورزی سنتی و غیره وجود دارد.
آمایش دقیقی نداریم
این صاحب نظر مسائل انرژی به خصوص آب ادامه داد: تنها کافی است بدانیم که در استان سمنان ۱۹۸ هزار هکتار اراضی کشاورزی و باقی وجود دارد تمام طرح‌های آبرسانی نوین در این استان روی هم ۶۰ هزار هکتار نمی‌شوند به عبارت دیگر بیش از دو سوم کشاورزی استان سمنان همچنان سنتی است کشاورزی که بین ۸۸ تا ۹۰ درصد آب گران بهای این استان را مصرف می‌کند.
ابراهیم زاده دلیل این موضوع را فقدان برنامه‌ریزی مدون می‌داند و می‌افزاید: یکی از مهمترین کمبودهایی که در استان سمنان وجود دارد آمایش درست سرزمینی است یعنی طرح و برنامه‌ای که تلاش کند صنایع کشاورزی معادن صنایع فرآوری و تولیدی فعالیت‌های اقتصادی بر اساس ظرفیت‌ها داشته‌ها و به خصوص ذخایر مهمی مانند آب استقرار پیدا کنند.
وی ادامه داد: دهه‌ها است که استان سمنان میزبان صنایع پرمصرف به لحاظ آب شامل صنایع فولادی، کاشی و سرامیک، زغالسنگ و همچنین کشاورزی پرمصرف و کم بازده شامل کشت صیفی جات هندوانه و خربزه است که دست به دست هم داده تا وضعیت امروز را در این استان رقم بزند.
کارشناس اقتصادی: ما در استان سمنان با عدم آمایش درست سرزمینی مبتنی بر ظرفیت‌ها و امکانات روبرو هستیم
گروهی از کارشناسان عقیده دارند که اگر قرار است که نسبت به استقرار صنایع و کشاورزی آب بر استان سمنان حساسیت‌هایی وجود داشته باشد می‌بایست از سه دهه قبل این اتفاق می‌افتد اما متأسفانه عدم برنامه‌ریزی و آینده نگری و ترک فعل‌ها سبب شده تا شرایط امروز بر آسان سمنان حاکم شود و این استان علی رغم کم آبی شدید میزبان بسیاری از صنایع آب بر است.
از سوی دیگر شاهد هستیم که کمتر به صنایع کم آببر و هایتک در این استان بها داده شده است برای مثال در استان سمنان ۳۰۰ روز آفتابی وجود دارد اما یک نیروگاه خورشیدی در این استان به صورت کامل اجرایی نشده است.
جلوی آب بر ها را می‌گیریم
سید محمد رضا هاشمی استاندار سمنان در شورای حفاظت از منابع آبی استان سمنان به میزبانی استانداری سمنان، ز جلوگیری استقرار صنایع آب بر در این استان به واسطه مشکلات خشکسالی و تأمین آب خبر داد.
هاشمی با بیان اینکه تصمیم جلوگیری از استقرار صنایع و کشت محصولات کشاورزی آب بَر در راستای حفاظت از منابع آبی اتخاذ شده است، افزود: آب مهمترین مسئله امروز استان سمنان است.
وی با اشاره به کاهش منابع آبی و خشکسالی‌های سال‌های اخیر در این استان تاکید کرد: استان سمنان آمادگی استقرار صنایع آب بَر و همچنین کشت محصولات کشاورزی آب بَر را به هیچ عنوان ندارد همچنین بر جلوگیری از مصرف بی رویه و همچنین هدر رفت آب نیز تاکید داریم لیکن جداسازی آب شُرب از فضای سبز توسط شهرداری‌ها باید در دستور کار قرار گیرد.
استاندار سمنان با بیان اینکه فرهنگ سازی در حوزه مدیریت بهینه مصرف آب و اطلاع رسانی در این بخش یکی از الزاماتی است که باید در دستور کار قرار گیرد، افزود: توسعه مجتمع‌های کشت گلخانه‌ای در راستای مدیریت بهینه مصرف آب اولویت ما در استان خواهد بود.
خیلی دیر خیلی بعید
هاشمی استاندار سمنان به واسطه بروز خشکسالی در این استان به درستی به مسئله صنایع آب بر اشاره می‌کند اما مشکل اینجا است که در عمل شاهد هستیم که اتفاقات به تناسب ظرفیت‌ها و داشته‌های استان رخ نمی‌دهد برای مثال در چند سال اخیر در شهرستان شاهرود شاهد راه‌اندازی کارخانه فولاد و ذوب آهن و سیمان بیارجمند هستیم که اصلاً تناسبی با شرایط خشکسالی در این منطقه ندارد.
یک کارشناس اقتصادی در گفتگو با خبرنگار بازار، می‌گوید: ما در استان سمنان با عدم آمایش درست سرزمینی مبتنی بر ظرفیت‌ها و امکانات روبرو هستیم و در این شرایط خشکسالی کار دشوار شده است یکی از مهمترین دلایل وضعیت کنونی عدم نگاه آینده نگر از سوی مسئولان و نمایندگان مجلس بوده است عمده کسانی که در استان سمنان مسئولیت گرفته‌اند تلاش داشتند تا با یک نوع خودنمایی به سراغ طرح‌هایی بروند که یا عظیم الجثه باشند یا به شدت در چشم قرار بگیرند زیرا رویکرد نمایش قدرت برای جلب همراهی مردم بوده است به خصوص این موضوع در بین نمایندگان مجلس که نیازمند رأی مردم بودند بیشتر دیده می‌شود از سوی دیگر مسئولان دولتی هم به دنبال گزارش عملکرد بوده کمتر به سراغ برنامه‌های دراز مدت رفته‌اند
سید رضا طباطبایی می‌افزاید: همین امر سبب شده تا در استان سمنان برنامه‌ریزی پیرامون آمایش سرزمینی به خوبی انجام نشود از طرف دیگر متأسفانه بروز برخی درگیری‌های منطقه‌ای بر تصمیم‌سازی و برنامه‌ریزی مسئولان تأثیر گذاشته نتوانسته‌ایم به درستی یک آمایش سرزمینی کامل را شاهد باشیم.
صاحب نظران عقیده دارند که مسئولان استان سمنان چه دولتی ها و چه نمایندگان مجلس آن زمانی که به دنبال کارهای هیجانی و بعضاً غیرمنطقی در آوردن کارخانه های عجیب و غریب بودند
وی ادامه می‌دهد: برای مثال در آخرین آمایش سرزمینی موجود بخشی از استان که رفیت‌های توسعه گلخانه و کشاورزی دارد مورد بی‌توجهی قرار گرفته بخش دیگری که ظرفیت‌های صنعتی دارد به عنوان مزیت گلخانه معرفی شده است ین‌ها مشخصاً نشان می‌دهد که آمایش سرزمینی درستی در استان سمنان وجود ندارد اگر آمایش سرزمینی درستی در استان سمنان وجود داشت شاهد تمرکز رفیت‌ها در یک منطقه نبودیم موضوعی که حالا مورد اعتراض مردم قرار گرفته و دردسرهایی را هم به جهت تأمین آب و انرژی برای این استان ایجاد کرده است
برنامه ریزی بدون آمایش
این کارشناس اقتصادی بیان می‌کند: این در حالی است که این کارخانه‌ها می‌توانستند با جایگزینی صنایع کم آببر تا امروز راه‌اندازی و به بهره‌برداری کامل برسند و هم اشتغال خوبی را در کنار توسعه اقتصادی به شهرستان هدیه کنند یکی از مهمترین گرفتاری‌های مردم در استان سمنان نمایندگانی هستند که تلاش دارند با اقدامات شعاری و بعضاً بدون منطق نسبت به ایجاد کارخانه‌ها زیرساخت‌های اقدام کنند که یا توجیه اقتصادی ندارند یا متناسب با ظرفیت‌ها و داشته‌های ما به لحاظ آب و انرژی نیستند نمایندگانی که فقط هدفشان توسعه و ارائه نمایش عملکرد بوده و علی رغم اینکه کارهایشان قابل ستایش است اصلاً مبتنی بر شرایط حاکم بر منطقه نبوده است.
طباطبایی ضمن اشاره به اینکه معضل فقدان آمایش برای یک شهر خاص نیست ابراز می‌کند: این اتفاق در شاهرود دامغان سمنان و گرمسار بیش از دیگر نقاط به چشم می‌آید هرستان‌هایی که با کمبود شدید آب روبرو هستند برای مثال در شاهرود که قطب کشاورزی محسوب شده یکی از بحرانی‌ترین شهرستان‌های ایران به لحاظ کم آبی است به جای تاکید بر صنایع تبدیلی و فراوری ه می‌تواند بخش قابل توجهی از مردم را منتفع کند شاهد هستیم که کارخانه فولاد ذوب آهن ایجاد می‌شود و مسئولان می‌بایست به دنبال تأمین آب برای آن باشند این نشان می‌دهد که برنامه‌ریزی مبتنی بر آمایش سرزمینی نبوده است.
صاحب نظران عقیده دارند که مسئولان استان سمنان چه دولتی ها و چه نمایندگان مجلس آن زمانی که به دنبال کارهای هیجانی و بعضاً غیرمنطقی در آوردن کارخانه های عجیب و غریب بودند می بایست به فکر آمایش سرزمینی و همچنین شرایط کم آبی این استان می بودند و نه حالا که این حجم از آب در استان کاهش یافته و دچار خشکسالی هستیم در نهایت اما مسئولان استان سمنان امیدوار هستند که با انتقال آب بین حوزه ای شامل حبله رود گرمسار، کالپوش شاهرود، فینسک سمنان و در نهایت آب خزر و یا عمان به استان سمنان این مشکلات تا حد زیادی کاهش یابد. طرح هایی که هزاران میلیارد تومان هزینه دارد و هزینه هایی که اقدامات بی منطق برخی مسئولان، آن را به کشورمان تحمیل کرده است.
نظر شما