پژمان مرادی؛ بازار: شرایط امروزه بازار بورس با عرضه سهام برخی از شرکت‌های دولتی و همچنین ورود حجم زیادی از نقدینگی به عنوان یکی از مهم‌ترین خبرهای حوزه اقتصادی کشور تبدیل شده است. رشد شارپی (یکباره) شاخص بورس که در اوایل سال جاری با آن مواجه بودیم باعث ایجاد دو نگاه در کارشناسان و فعالان بازار سرمایه شد؛ دسته‌ای از آن‌ها رشد شاخص بورس را حباب می‌دانند و می‌گویند به زودی با ریزش شدید این شاخص و زیان هنگفت سرمایه‌گذاران روبه رو می‌شویم، در کنار این دیدگاه بیشتر اقتصاددانان تنها حدود ۲۰ الی ۳۰ درصد از رشد شاخص را حباب می‌دانند و دلیل آن را عدم مدیریت نقدینگی در این بازار عنوان می‌کنند.
در کنار این دیدگاه‌ها تحلیلگران اقتصاد_ سیاسی ورود دولت به بازار سهام را به دلیل جبران کسری بودجه می‌دانند در نتیجه دولت برای رسیدن به اهداف خود از این بازار حمایت می‌کنند. طبق آخرین اطلاعات قریب به ۱۵ میلیون نفر در ایران کد بورسی دارند که با آزاد سازی کامل سهام عدالت این رقم به ۶۰ میلیون نفر می‌رسد که نگرانی فعالان بازار سرمایه از آینده این بازار عدم تناسب تقاضا با عرضه است. گفته می‌شود که اگر دولت و نهادهای مختلف سهام خود را عرضه نکند ممکن است این بازار در آینده دچار بحران شود.
خبرنگار بازار، به منظور بررسی نگرانی فعالان بازار بورس از آینده آن با حسین خزلی خرازی، فعال بورس و کارشناس اقتصادی به گفتگو نشسته که مشروح آن را در ادامه می‌خوانید.
*از اواخر اسفندماه شاهد افزایش ورود مردم به بازار سرمایه هستیم، گفته می‌شود دولت با ایجاد جذابیت در این بازار سبب کشاندن حجم زیادی از نقدینگی و سرمایه مردم به این بازار شده است که ورود این نقدینگی، عوامل مهم رشد شاخص بورس است، از نگاه شما آیا ورود نقدینگی به این بازار هنر دولت بوده یا عوامل دیگری در این قضیه دخالت دارد؟
رونق بورس ربطی به دولت ندارد و هیچ‌گونه هنری از سوی دولت برای رونق در این بازار دیده نمی‌شود. بورس از نیمه دوم سال ۹۷ به دلیل افزایش شدید قیمت دلار و تورم شروع به رشد کرد از یک سو دولت و نظام اصلاً دوست نداشتند که قیمت دلار افزایش پیدا کند. اقتصاد یعنی افکار عمومی مردم، یعنی آن چیزی که مردم می‌خواهند. زمانی که مردم برای خرید دلار هجوم می‌آورند و در خانه نگه می‌دارند طبیعی است که قیمت دلار بالا می‌رود در نهایت قیمت کارخانجات، املاک، سهام و کالا گران می‌شود.
زمانی که قیمت دلار افزایش پیدا می‌کند علاوه بر اینکه فروش شرکت‌ها بالا می‌رود قیمت دارایی‌های آن‌ها هم رشد پیدا می‌کند در نتیجه ارزش سهام آن‌ها در بورس افزایش پیدا می‌کند و همین رشد سبب شد که مردم از نیمه دوم ۹۷ متوجه شدند، بورس می‌تواند جای جدیدی برای سرمایه گذاری باشد و پول خود را وارد بورس کردند.
دولت بعد از اینکه مشاهده کرد بورس در حال رشد است از اردیبهشت ۹۹ با فروش دارایی‌های باقی مانده سهام خود در قالب صندوق ETF یا همان صندوق سرمایه‌گذاری وارد بورس شد و اگر دولت کسری بودجه نداشت، علاقه‌ای به فروش سهام‌های خود نشان نمی‌داد. بنابراین دولت نقشی در رابطه با رونق بورس نداشت بلکه دولت از موقعیت پیش آمده استفاده کرد.
دولت برای اینکه مدیریت خود را از دست ندهد به راحتی سهم خود را در قالب صندوق ETF به فروش گذاشت که در اولین صندوق موفق شد ۴۰ درصد از سهم خود را به فروش برساند و ما امیدوار بودیم صندوق‌های بعدی به دلیل سود ۸۰ درصد صندوق اول برای مردم جذابیت بیشتری داشته باشند و به راحتی فروخته شود اما دولت در عرضه صندوق دوم تأخیر کرد علاوه بر آن یکی از دلایل نبود استقبال مردم از صندوق اول عدم اطلاع رسانی درست و فرهنگ سازی بر روی این صندوق‌ها بود.
دولت بعد از اینکه مشاهده کرد بورس در حال رشد است از اردیبهشت ۹۹ با فروش دارایی‌های باقی مانده سهام خود در قالب صندوق ETF یا همان صندوق سرمایه‌گذاری وارد بورس شد و اگر دولت کسری بودجه نداشت، علاقه‌ای به فروش سهام‌های خود نشان نمی‌داد. بنابراین دولت نقشی در رابطه با رونق بورس نداشت بلکه دولت از موقعیت پیش آمده استفاده کرد.
*گفته می‌شود که اگر عرضه سهام صورت نگیرد خود بورس به یک عامل تورمی در سال‌های آینده تبدیل می‌شود آیا شما موافق این صحبت هستید یا نه؟
بورس افزایش دهنده تورم نیست و ارتباطی هم با تورم ندارد چرا که یک دارایی مجازی است نه حقیقی، اگر بورس خوب کار کند و نقدینگی‌های موجود در بازار را جذب کند می‌تواند به عنوان یک سپر تورمی خوب برای سرمایه گذاران و یک مسیر مناسب برای سیاست‌گذاران و مسئولین کشور باشد.
در حالی که اگر نقدینگی به سمت بازارهای موازی مانند طلا، مسکن، ارز و غیره حرکت کند که شاهد این موضوع در روزهای اخیر هستیم، زندگی مردم را سخت می‌کند و باعث افزایش قیمت کالای مورد نیاز مردم می‌شود اما اگر وارد بازار بورس شود به دلیل اینکه یک دارایی مجازی است بر روی زندگی مردم تأثیر نخواهد داشت.
*حباب در بورس چگونه شکل می‌گیرد و آیا رشد سریع شاخص سهام در بورس نشان از حباب در این بازار است؟
وقتی پول وارد بورس می‌شود اگر به میزان همان تقاضا، عرضه سهام و عرضه اوراق بهادار وجود نداشته باشد باعث رشد سریع شاخص بورس می‌شود که این اتفاق باعث ایجاد حباب در این بازار می‌گردد.
نمی‌توان گفت در کل بازار حباب وجود دارد چون بسیاری از سهم‌ها پیش‌بینی فروششان با دلار جدید و دارایی‌های ارزنده‌ای که دارند خوب است اما سهم‌های کوچک و زیان‌ده داشتیم که متاسفانه با ورود نقدینگی مدیریت نشد قیمت سهام این شرکت‌ها چندین برابر شد، این سهم‌های حباب دارند و نمی‌شود آن‌ها را به مردم توصیه کرد و این سهم‌های ذاتان، بنیادی ندارند.
*اگر روند نقدینگی به همین شدت وارد بازار بورس شود و از یک سو عرضه سهام به کندی شکل بگیرد ممکن است چه پیامدهای در آینده برای اقتصاد کشور داشته باشد و آیا دولت توان عرضه این میزان از سهام که متناسب با ورود نقدینگی باشد را دارد؟
دولت و نهادهای مانند صندوق‌های بازنشستگی، شستا، آستان‌های مقدس، سپاه پاسداران، ارتش، سپاه، کمیته امداد، ستاد اجرایی فرمان امام، بنیاد مستضعفین و غیره که مالک شرکت‌های بزرگ در ایران هستند باید سهم عرضه کنند، مدیران دولتی و بخش عمومی فقط دولت را حمله قرار ندهند، یکی بزرگ‌ترین فعالان بورس نهادهای مختلف غیر دولتی هستند که بخشی از آن‌ها را نام بردیم، اگر نهادها در این شرایط داغ سهم عرضه نکنند، بورس می‌ترکد و با یک بحران روبه رو خواهیم شد.
دولت در این شرکت بزرگ بورسی سهام عدالت تنها سهم ۲۰ درصد دارد، آن را هم در قالب صندوق‌های ای تی اف واگذاری می‌کند، اما بسیاری از دارایی‌ها دست نهادی عمومی غیر دولتی است.
بهانه این شرکت‌ها برای عرضه سهام در بازار بورس این است که این میزان جذب نقدینگی را در کجا هزینه کنیم، به عنوان مثال ۳ هزار میلیارد جذب نقدینگی از بازار سرمایه را در شرایط تحریم چکار کینم نه می‌توانیم پروژه جدید تعریف کنیم نه کارخانه جدید ایجاد کنیم، به نظر بنده کسی حال جذب پول از بورس و بردن در بازار اولیه و ایجاد خلق یک کارخانه جدید را ندارد و همه محافظه کار شدند، همه نشستند و روز به روز هم قیمت دارایی‌ها آن‌ها بالاتر می‌روند و کیف می‌کنند. هر روز نرم افزار سبد سهام را باز می‌کنند و می‌بینند ۳ تا ۵ درصد روی سهامشان رفته و گزارش هم به مجامع و مدیران می‌دهند؛ این به درد اقتصاد ایران نمی‌خورد.
در نتیجه بورس زمانی می‌تواند به اقتصاد ما کمک کند که جذب نقدینگی در آن وارد بازار اولیه و تولید شود.
*چگونه بورس می‌تواند به اقتصاد ما کمک کند؟
زمانی بورس می‌تواند به اقتصاد ایران کمک کند که سهامداران عمده که در بالا نام بردم پول و نقدینگی را از طریق عرضه سهام که مردم در این روزها تشنه آن هستند جمع کنند و در بازار اولیه صرف کنند. به عنوان مثال ایران خودرو یکی از گرفتارترین بنگاه‌های اقتصادی هستند اما حاضر نیستند سرمایه بانک پارسیان را برای تامین مالی و نقدینگی بفروشد در حالی که جزو بدهکار بانکی است.در نتیجه بورس زمانی می‌تواند به اقتصاد ما کمک کند که جذب نقدینگی در آن وارد بازار اولیه و تولید شود.
* با توجه به اینکه شما فرودید اگر عرضه سهام از سوی نهادهای مختلف و دولت به عنوان بنگاه‌های بزرگ اقتصادی کشور شکل نگیرد در آینده بازار دچار بحران می‌شود چه راهکاری را پیشنهاد می‌کنید؟
تنها راهش این است که ستادی در زیر مجموعه سران سه قوه تشکیل شود و این سه کار را انجام دهند.
یک: سهام شناور آزاد شرکت‌های بورسی را به شدت افزایش دهند که در صحبت های آقای قالیباف این موضوع مطرح شد. خیلی از سهامداران عمده به دلیل اینکه وضعیت مدیریت خود را از دست ندهند سهم عرضه نمی‌کنند در حالی که سازمان بورس اجازه عرضه سهام ممتاز را فراهم کرده است که بر اساس آن سهامداران عمده می‌توانند سهم بفروشید ولی مدیرت و کنترل شرکت را داشته باشند.
دو: عرضه سهام جدید؛ باید هر هفته یک چیزی مانند شستا یا آریال در بورس عرضه شود هر چقدر شرکت بزرگ باشد و هر درصدی از سهام را عرضه کنند مردم می‌خرند چون مردم در تمام عرضه های اولیه سود دیدند.
سه: افزایش سرمایه شرکت‌ها موجود در بورس و نهادهای بزرگ؛ همه بنگاه‌های اقتصادی پروژه‌های بزرگ و نیمه تمام دارند، این شرکت‌ها باید افزایش سرمایه بدهند و شما هر افزایش سرمایه در شرکت بدهید حق تقدم‌ها را مردم می‌خرند و حق تقدم‌ها به شدت بالا می‌رود و بهترین فرصت برای افزایش سرمایه است، قالیباف گفت افزایش سرمایه از محل صرف سهام که یک روش مدرن‌تر و بهتری است با سلب حق تقدم اتفاق بیفتد.
به نظر بنده این سه کار باید در بازار سرمایه صورت بگیرد در غیر این صورت با افزایش قیمت‌ها در بورس ممکن است بورس خطرناک شود.
نظر شما