علیرضا مبصر؛ گروه بورس: باشروع سال ۱۴۰۴، فضای عمومی اقتصاد ایران بیش از همیشه به نااطمینانی‌های سیاسی و ژئوپلیتیکی گره خورده است. بازارهای مالی کشور، از دلار و طلا گرفته تا بازار سرمایه، درگیر نوساناتی شده‌اند که منشأ آن‌ها نه در گزارش‌های اقتصادی یا آمارهای رسمی، بلکه در رویدادهای سیاسی و خبرهای منتشرشده از مجامع بین‌المللی است. این تغییر رویکرد، نشانه‌ای مهم از آن است که بازار به‌تدریج نسبت به داده‌های سنتی مانند صورت‌های مالی شرکت‌ها، نرخ تورم یا گزارش‌های بانک مرکزی بی‌تفاوت شده و واکنش اصلی خود را به وقایع بیرونی و ناگهانی نشان می‌دهد. برای معامله‌گران، این یک هشدار جدی است که قواعد قدیمی دیگر کفایت نمی‌کند.
بازارهای ایران در آستانه ۱۴۰۴ از منطق اقتصادی فاصله گرفته و بیشتر تحت تأثیر اخبار و فضای سیاسی قرار گرفته‌اند؛ تحلیل سنتی دیگر کافی نیست
از واشنگتن تا تهران؛ خبرها بازار را تکان می‌دهند
در روزهای اخیر، نامه رسمی دونالد ترامپ به مقامات ایرانی درباره آینده مذاکرات، و پاسخ متقابل ایران به آن، به‌سرعت در صدر اخبار داخلی و بین‌المللی قرار گرفت. این رفت‌وبرگشت دیپلماتیک، نه‌تنها چشم‌انداز تعاملات آینده را مبهم‌تر کرده، بلکه تأثیر فوری و گسترده‌ای بر بازارهای مالی داخلی داشته است.
مداخلات سیاسی و دیپلماتیک از جمله نامه‌نگاری ترامپ و پاسخ ایران، بازار ارز، طلا و سهام را وارد مرحله‌ای تازه از نوسان و بی‌ثباتی کرده است
نرخ دلار در واکنش به این اخبار به‌سرعت دچار نوسان شد، قیمت سکه و طلا جهش یافتند و شاخص بورس نیز به‌طرز محسوسی با افت و خیز همراه شد. واقعیت این است که در چنین فضایی، حتی شایعه یک توافق یا احتمال بروز درگیری نظامی می‌تواند مسیر سرمایه‌گذاری را برای هفته‌ها یا حتی ماه‌ها دگرگون کند.
وقتی دلار به تحلیل فاندامنتال پشت می‌کند!
در گذشته‌ای نه‌چندان دور، تحلیل‌گران بازار برای ارزیابی قیمت ارز یا سهام به عواملی همچون تراز تجاری، نرخ بهره یا وضعیت سودآوری شرکت‌ها اتکا می‌کردند. اما امروز این چارچوب به‌وضوح پاسخ‌گو نیست. قیمت دلار دیگر نه با رشد اقتصادی و نه با تورم همبستگی دقیق دارد، بلکه مستقیماً از اخبار مذاکرات، بیانیه‌های بین‌المللی و حتی سخنرانی‌های سیاسی اثر می‌پذیرد. بازار طلا نیز از تقاضای واقعی یا سیاست‌های پولی بانک مرکزی فاصله گرفته و بیشتر به شاخص نااطمینانی واکنش نشان می‌دهد. حتی در بازار سهام، گزارش‌های فصلی شرکت‌ها کمتر از موضع‌گیری‌های دیپلماتیک اهمیت پیدا کرده‌اند. این تغییر ساختاری، تحلیل‌گران را ناچار کرده است ابزارهای تحلیلی جدیدی را به کار بگیرند.
درس‌هایی از گذشته: از ترور تا تحریم
تجربه‌های گذشته نشان می‌دهد که بازارهای ایران در مواجهه با بحران‌های سیاسی، همواره رفتاری هیجانی و غیرقابل‌پیش‌بینی داشته‌اند. پس از ترور سردار سلیمانی، در دی‌ماه ۱۳۹۸، بازار ارز در مدت کوتاهی با جهش شدید مواجه شد، حتی با وجود آن‌که در آن بازه، مؤلفه‌های بنیادی اقتصاد تغییر چندانی نکرده بودند. یا در سال ۱۳۹۷، با آغاز تحریم‌های جدید آمریکا، بازارهای مالی ایران به‌شدت متلاطم شدند، در حالی‌که بسیاری از شاخص‌های اقتصادی، روندی تدریجی و کند داشتند.
واکنش بازارهای ایران به بحران‌های سیاسی سابق نشان می‌دهد که اخبار سیاسی اثرگذاری فوری و عمیق‌تری از داده‌های اقتصادی دارند
این شواهد نشان می‌دهد که بازارهای ایران حافظه تاریخی دارند و به‌محض ورود به شرایط مشابه، به همان شیوه‌های گذشته واکنش نشان می‌دهند؛ با این تفاوت که امروز سرعت انتشار اخبار و میزان دسترسی به منابع اطلاعاتی، واکنش بازار را شدیدتر و سریع‌تر کرده است.
تحلیل در شرایط خاص، نیازمند ابزار خاص است!؟
در چنین شرایطی، معامله‌گران و تحلیل‌گران باید استراتژی‌های تحلیلی خود را بازتعریف کنند. دیگر نمی‌توان فقط با بررسی صورت‌های مالی یا تحلیل تکنیکال، آینده بازار را پیش‌بینی کرد. در دوره‌ای که بازار بیش از گذشته به تیترهای سیاسی حساس است، مهارت در تحلیل اخبار، ارزیابی منابع اطلاعاتی، تشخیص جهت‌گیری رسانه‌ها و درک منطق پشت موضع‌گیری‌های سیاسی، اهمیت بیشتری از تسلط بر چارت‌ها دارد. همچنین مدیریت ریسک، توانایی واکنش سریع به تغییرات و حفظ آرامش در فضای پرتنش، مؤلفه‌هایی کلیدی برای بقا و موفقیت در این فضا هستند.
🟣 در ۱۴۰۴ بازارها بیشتر تابع سیاست است، نه اقتصاد
در پایان باید اذعان کرد که سال ۱۴۰۴ برای فعالان بازارهای مالی، سالی عادی نخواهد بود. حضور متغیرهای سیاسی در معادلات سرمایه‌گذاری آن‌قدر پررنگ شده که تحلیل‌های اقتصادی، تنها در صورتی اعتبار دارند که در چارچوب فضای ژئوپلیتیک دیده شوند.
در سال پیش‌رو، تعیین‌کننده اصلی روند بازارها نه متغیرهای اقتصادی بلکه فضای سیاسی، سطح تنش و روند مذاکرات خواهد بود
اگر معامله‌گری بخواهد در چنین فضایی موفق باشد، باید به‌جای اتکا به داده‌های خام اقتصادی، ساختار ذهنی خود را بر اساس تحلیل پویای اخبار، ریسک‌های بیرونی و انتظارات جمعی شکل دهد. بازارهای مالی ایران در این سال، نه به عددها، بلکه به پیام‌های سیاسی واکنش نشان می‌دهند. سیاست پادشاه بازارها شده، و اقتصاد صرفاً پیرو آن است.
نظر شما