بازار؛ گروه بین الملل: آمریکای جنوبی و به ویژه ونزوئلا، کوبا و نیکاراگوئه به سبب انتخاب نظامی سیاسی، اقتصادی و ایدئولوژیک از سوی مردمان و مسئولان این کشور، سال‌هاست که مورد خشم و غضب همسایه شمالی خود هستند و آمریکا آنها را هم مانند ایران و درست به دلیل همین انتخاب متفاوت مورد تنبیه قرار داده است.
سفر امیرعبداللهیان به حیاط خلوت آمریکا، از بعد سیاسی و دیپلماتیک هم در مقطع کنونی حائز اهمیت است از آن رو که بار دیگر اثبات می‌کند که کارزار ایران هراسی و انزوای تهران همچنان راهی از پیش نمی‌برد.
یک رابطه تاریخی
این دو کشور که هر دو عضو موسس سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک) هستند، از قبل از انقلاب ۱۹۷۹ ایران روابط دوجانبه داشته‌اند و زمانی که شاه ایران در سال ۱۹۷۹ سرنگون شد، ونزوئلا یکی از اولین کشورهایی بود که حکومت جدید ایران را به رسمیت شناخت.
در دو دهه بعد، همکاری کشورها به صنعت نفت محدود شد. با این حال، زمانی که هوگو چاوز رئیس جمهور شد، این رابطه تشدید شد. بین سال‌های ۲۰۰۱ تا ۲۰۱۳، ده‌ها دیدار دیپلماتیک بین دولت چاوز و دولت خاتمی و احمدی‌نژاد انجام شد. دو کشور حدود ۳۰۰ قرارداد با اهمیت و ارزش متفاوت را امضا کردند، از کار در توسعه مسکن اقشار کم‌درآمد گرفته تا کارخانه‌های سیمان و کارخانه‌های خودرو.
آنها حتی یک صندوق توسعه مشترک ایجاد کردند و یک بانک توسعه تحت ساختار بانک توسعه صادرات ایران (EDBI) افتتاح کردند. البته بیشتر این ابتکارات قبل از تکمیل شدن از بین رفتند. یک کارخانه خودروسازی که چاوز ادعا می‌کرد ۲۵۰۰۰ دستگاه در سال تولید می‌کند، کمتر از ۲۰۰۰ دستگاه در سال ۲۰۱۴ تولید کرد. یک کارخانه سیمان، که در سال ۲۰۰۵ اعلام شد، تا سال ۲۰۱۲ تولید خود را آغاز نکرد.
روابط بین ایران و ونزوئلا پس از مرگ چاوز در سال ۲۰۱۳ شروع به کاهش کرد. در بحبوحه سقوط شدید قیمت نفت، جانشین احمدی نژاد، رئیس جمهور روحانی، اولویت دادن به ونزوئلا را متوقف کرد. گذشته از چند توافق دوجانبه، مادورو به طور کلی نتوانسته بود آن نوع رابطه‌ای را که چاوز داشت را با ایران حفظ کند. اما ارسال چندین محموله بنزین از ایران در سال ۲۰۲۰ دوباره رابطه دو کشور را گرم کرد که به طور فزاینده‌ای از نظر مالی و دیپلماتیک منزوی شده بودند.
با این وجود ایران و ونزوئلا هنوز نسبت به زمان چاوز همکاری کمتری دارند. علاوه بر این، محموله‌های بنزین برای برآوردن تقاضای ونزوئلا بسیار محدود است و ایران از نظر نهادی و تجاری قادر به جایگزینی Rosneft روسیه به عنوان راه نجات مادورو نیست. با این وجود به نظر می‌رسد، با توجه به رویکرد دولت سیزدهم دوباره رابطه تهران-کاراکاس به اوج خود بازگردد.
هدف مشترک از قرارداد ۲۰ ساله
ایران نیز مانند ونزوئلا به طور فزاینده‌ای تحت تاثیر تحریم‌های آمریکا در سال‌های اخیر قرار گرفته است. این دو کشور بخشی از سازمان کشورهای تولیدکننده نفت (اوپک)، جنبش غیرمتعهدها و گروهی از کشورهای تحریم‌شده سازمان ملل هستند و در سال‌های اخیر شاهد تقویت روابط بوده‌اند. در همین راستا، در ۱۱ ژوئن ۲۰۲۲، دو کشور با امضای قرارداد همکاری دو دهه‌ای، یک حرکت ژئوپلیتیکی چشمگیر انجام دادند.
توافقنامه همکاری یک طرح رسمی برای تقویت روابط سیاسی، اقتصادی و دیپلماتیک بین دو کشور از طریق کمک به یکدیگر برای توسعه اقتصادشان. پس از آن، نیکلاس مادورو از ونزوئلا و ابراهیم رئیسی اعلام کردند که توافق همکاری آنها نتیجه طبیعی دیدگاه مشترک آنها و نقطه عطفی برای روابط دوجانبه آینده بین کشورهایشان است. بنابراین انگیزه‌های اقتصادی و سیاسی مشابه باعث شد ایران و ونزوئلا روابط خود را به سطح بی‌سابقه‌ای تقویت کنند. هر دو خواهان بهبود رفاه اقتصادی خود از طریق همکاری دوجانبه هستند.
ایران و ونزوئلا هنگام کار برای رسیدن به توافق ۲۰ ساله انگیزه‌های اقتصادی مشابهی داشتند، زیرا از تحریم‌های اعمال‌شده توسط ایالات متحده و متحدانش به شدت آسیب دیده‌اند
ایران و ونزوئلا هنگام کار برای رسیدن به توافق ۲۰ ساله انگیزه‌های اقتصادی مشابهی داشتند، زیرا از تحریم‌های اعمال‌شده توسط ایالات متحده و متحدانش به شدت آسیب دیده‌اند. دو کشور با سطوح فزاینده تورم - نرخ تورم ایران در ماه گذشته به ۴۰ درصد رسید -و سایر مشکلات مواجه هستند. به عنوان مثال، بیش از ۵ میلیون ونزوئلایی طی چند سال گذشته به دلیل پایین آمدن استانداردهای زندگی کشور را ترک کردند.
حمله روسیه به اوکراین همچنین شرایط بد اقتصادی ایران و ونزوئلا را تشدید کرد زیرا روسیه شریک اصلی اقتصادی است. ایران و ونزوئلا سال‌ها به دنبال دور زدن تحریم‌ها بوده‌اند و اخیراً قبل از توافق بر سر یک برنامه خاص، مبادلات اقتصادی را تشدید کرده‌اند. به عنوان مثال، ایران در ماه در سال گذشته ۱۰۰ میلیون یورو در یک پالایشگاه ونزوئلا سرمایه گذاری کرد.
بنابراین توافقنامه همکاری ۲۰ ساله فرصتی برای کشورها است تا ضمن دور زدن تحریم‌های مربوطه، اقتصاد خود را توسعه دهند. اگرچه آنها دو کشور نفت‌خیز هستند که اقتصاد آنها به شدت به درآمد نفت متکی است، اما این طرح تلاشی برای یافتن راه حل‌های بلندمدت برای اتکا به نفت است. هدف این توافقنامه همکاری تنها تقویت صنعت نفت دو کشور نیست، بلکه بخش‌های مختلف دیگری مانند غذا، گردشگری و نظامی را نیز در بر می‌گیرد. به عنوان مثال، این طرح شامل پرواز مستقیم هفتگی بین دو پایتخت - تهران و کاراکاس - از ۱۸ جولای ۲۰۲۲ است.
ایران و ونزوئلا احتمالاً از طریق این طرح همکاری بیشتر خود را از سیاست بین‌الملل امتحان خواهند کرد. به نظر می‌رسد آنها تقویت روابط دوجانبه را به جای همکاری چندجانبه با رهبران جهانی برای کاهش تحریم‌ها در اولویت قرار داده‌اند.
این اقدام گفت‌وگو با غربی‌ها را پیچیده‌تر می‌کند و همچنین احتمال کاهش تحریم‌ها را برای آنها افزایش می‌دهد. در واقع، این توافقنامه همکاری نه تنها نقطه عطفی برای همکاری‌های دوجانبه ایران و ونزوئلا بلکه برای روابط آینده آنها با قدرت‌های خارجی است. این طرح مسیر توسعه هر دو کشور را شکل خواهد داد. با این وجود، این توافق در چند سال آینده به نفع ایران و ونزوئلا خواهد بود و آن را تضعیف نمی‌کند.
خدمات فنی و مهندسی ایران در نفت
براساس توافق دوجانبه، ونزوئلا و ایران بزرگترین مجتمع پالایشی این کشور آمریکای جنوبی را بازسازی و مسیری را برای پایان دادن به وابستگی به فناوری ایالات متحده باز خواهند کرد. خبر طرح نوسازی مجتمع پالایشی پاراگوانا پس از دیدار حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه ایران، از این کشور منتشر شد. مادورو پس از این دیدار در حساب کاربری خود در توییتر نوشت: مطمئن هستم که روابط ما برای تبادل فناوری، صنعتی، علمی و فرهنگی که به نفع هر دو ملت است، تقویت خواهد شد.
ونزوئلا و ایران از روابط نزدیک سیاسی، اقتصادی و دیپلماتیک برخوردارند که در نتیجه مداخله فزاینده واشنگتن و اعمال تحریم‌ها علیه هر دو کشور تقویت شده است. در طرح ۱۰۰ روزه بازسازی مجتمع پالایش پاراگوانا که اولین بار توسط رویترز گزارش شد، شرکت‌های دولتی پترولئوس ونزوئلا (PDVSA) و شرکت ملی پالایش و پخش نفت ایران (NIORDC) برای افزایش تولید سوخت در این مجتمع همکاری خواهند کرد.
مجتمع پالایش پاراگوانا در غرب ایالت فالکون بزرگترین مجتمع در نیمکره است. این پالایشگاه به دو پالایشگاه اصلی Amuay و Cardón تقسیم می‌شود که به ترتیب ظرفیت پردازش ۶۴۵۰۰۰ و ۳۱۰۰۰۰ بشکه نفت خام در روز را دارند.
به دنبال سقوط قیمت نفت و تحریم چند ساله نفت، ونزوئلا شاهد کاهش شدید تولید نفت خود از بالاترین سطح اخیر یعنی ۲ میلیون بشکه در روز در سال ۲۰۱۷ بوده است و دولت نتوانست به هدف تولید ۱.۵ خود دست یابد. تحریم صنعت نفت ونزوئلا توسط ایالات متحده، این کشور را از بازارهای جهانی انرژی و مالی محروم کرده و آن را از دستیابی به رقیق‌کننده‌ها و قطعات کلیدی برای تعمیرات در زیرساخت‌های نفتی طراحی شده غربی این کشور مسدود کرده است. کمبود بنزین و گازوئیل در سال‌های اخیر بسیار زیاد بوده است.
تحریم تحت رهبری ایالات متحده علیه ونزوئلا، توانایی PDVSA برای انجام کارهای تعمیر و نگهداری و زیرساخت را پیچیده‌تر می‌کند که در آن شرکت‌ها از تجارت با ونزوئلا به دلیل ترس از مخالفت با تحریم‌های شدید ایالات متحده خودداری می‌کنند.
در همین راستا، انتظار می‌رود تخصص NIORDC به PDVSA کمک کند تا از وابستگی خود به فناوری پالایشگاه ایالات متحده جدا شود و به موقعیت بهتر شرکت نفت دولتی برای دستیابی به اهداف کمک کند. به منظور دور زدن تحریم، PDVSA به بازرگانان واسطه و انتقال کشتی به کشتی برای تخصیص نفت خام خود در بازار آسیا متوسل شده است. با این حال، موانع فرار از تحریم‌های ایالات متحده منجر به تخفیف های بزرگ و مشکلات پرداخت شده است. این در نهایت باعث شد PDVSA قراردادهای فروش نفت را به طور موقت به حالت تعلیق درآورد زیرا تولید این کشور راکد مانده و صادرات کاهش یافت.
از سال ۲۰۲۰، تهران با ارسال چندین محموله بنزین و همچنین رقیق‌کننده‌ها، تجهیزات، مواد و تکنسین‌ها برای شروع مجدد عملیات به ونزوئلا کمک کرده است تا نیازهای سوخت خود را تامین کند
دولت مادورو برای کمک به راه اندازی صنعت نفت، به ویژه بخش پالایش، به ایران مراجعه کرده است. از سال ۲۰۲۰، تهران با ارسال چندین محموله بنزین و همچنین رقیق‌کننده‌ها، تجهیزات، مواد و تکنسین‌ها برای شروع مجدد عملیات به ونزوئلا کمک کرده است تا نیازهای سوخت خود را تامین کند. در ژوئن سال گذشته، رئیس‌جمهور مادورو و همتای ایرانی‌اش ابراهیم رئیسی قراردادی ۲۰ ساله برای گسترش همکاری‌ها از جمله تعمیرات در پالایشگاه‌های این کشور امضا کردند.
نتیجه
از نظر دیپلماتیک، روابط ایران و ونزوئلا در دوره رئیسی احتمالاً تشدید خواهد شد، زیرا در کمتر از یک سال ریاست جمهوری، وی قبلاً پنج ملاقات و تماس با مادورو و معاون رئیس جمهور و وزیر امور خارجه داشته است.
در مجموع، هر دو کشور به دنبال حفظ خود در برابر نارضایتی احتمالی سیاسی داخلی و بین المللی و تقویت قدرت خود از طریق این اتحاد دوجانبه هستند. پیوندهای اقتصادی که از طریق توافق ایجاد می‌کند احتمالاً برای حل مشکلات دو کشور بسیار مهم است زیرا اقتصاد ابزاری عالی برای تقویت حمایت داخلی است.
با این وجود، آنچه که در نگاه به چنین اتحاد ژئوپلیتیکی بلندمدتی قابل توجه است، اینکه این کشورها در سطح سیاسی اشتراکات کمی دارند. یکی از نقاط مشترک اصلی دو کشور، ایدئولوژیک و ژئوپلیتیک شدید آنها یعنی رقابت با ایالات متحده است.
نظر شما