تهمینه غمخوار؛ بازار: برخی از کارشناسان معتقدند که با فرض خاتمه جنگ اوکراین، روسیه به این زودی ها نمی تواند از چنگال غرب رهایی پیدا کند. با این حال، با توجه به مسیر روسیه و اتحادی که با متحدین خود دارد، ما با یک جهانی متفاوت از جهان فعلی که مد نظر امریکاست و دارای نظام تک قطبی است، مواجه خواهیم شد؛ یعنی یک نظام چندقطبی و متفاوت از جهان فعلی که دیگر امریکا در آن جایی ندارد و خیزش چین و روسیه موضوع افول هژمونی ایالات متحده را در سال های اخیر وارد فاز جدیدتری کرده است.
دکتر «سیده مطهره حسینی» استاد علوم سیاسی دانشگاه پیام نور در خصوص این موضوع به خبرنگار بازار گفت: به لحاظ تئوریک در رابطه با جهانی که در حال حاضر در حال شکل گیری است، قبلا پیش بینی صورت نگرفته بود. حتی در نظریه های روابط بین الملل آن چیزی که برای جهان پیش بینی شده بود، هیچ گاه به این صورت و شکل نبوده است یعنی یا تک قطبی، دو قطبی یا حالتی میان این مدلها و یا به صورت چندقطبی منعطف ویا نظام موازنه قوا بود و به گونه ای که در شرایط فعلی وجود دارد پیش بینی نشده بود.
وی افزود: جهانی که در حال حاضر پیش روی ما قرار دارد گاهی به صورت تک قطبی یا دو قطبی و یا چند قطبی است و گهگاهی در حال تبدیل شدن به موازنه قوا است یعنی به عبارتی هیچ کدام از پیش بینی هایی که در تئوری وجود داشته نبوده است.
کارشناس مسائل روسیه، آسیای مرکزی و قفقاز اضافه کرد: حتی جهانی که در حال شکل گیری است، شبیه پیش بینی هایی هم که در گذشته می شد نیست. در گذشته پیش بینی شده بود که یا اقتصاد سقوط می کند و یا رونق می گیرد. همچنین این پیش بینی صورت گرفته بود که یک نظام تکنولوژی محور، غرب محور، مارکسیستی یا دین گرای ضد غرب و تمدن آن به وجود می آید در حالی که هیچ کدام از آنها رخ نداده است.
دکتر حسینی گفت: آن چیزی که در جهان حاضر مشهود است، شاید بیشتر از همه شبیه پیش بینی مارکسیستها باشد. به طور کلی این نظام، نظامی است که اقتصادها در حال شکستن است و در برخی از کشورها در حال فروپاشی است و این فروپاشی منجر به ایجاد بحران مهاجران شده است.
کارشناس مسائل روسیه اذعان کرد: در کل دنیا یعنی در کشورهای مهاجر پذیر و مهاجر فرست، اسیر این بحث این بحران که ناشی از شکست اقتصاد است به وجود آمده است. در واقع، بر اساس آنچه که مارکسیستها مانند والرشتاین می گفتند، کشورهای مرکز، جنسی را با مواد خامی که کشورهای پیرامون برای آنها ارسال می کنند، تولید می کنند. در حال حاضر، مواد خام کشورهای پیرامون در حال از دست دادن ارزش خود است. ما شاهد هستیم که نفت در حال از دست دادن جایگاه خود است و بسیاری از انرژی ها جایگزینی را پیدا کرده اند.
وی گفت: آن جنسهایی که کشورهای مرکز تولید می کردند، به یک نوع اشباع شدگی نزدیک است؛ در صورتی که اصل آن اقتصاد را در خطر قرار می دهد. به عنوان مثال، در همین چند دهه گذشته، اگر دو یا سه برند و مارک از تلویزیون در بازار وجود داشت، امکان خرید و استفاده از آن حتی در کل دنیا فراهم بود و همه می دانستند که فلان مارک، برای تلویزیون مناسب است. اما در حال حاضر برخی از جنسها از جمله جنسهای الکترونیکی در منطقه ای تولید می شود که آن منطقه مشخص نیست و ناشناخته است.
حسینی تصریح کرد: این مسئله تکنولوژی را با یک مسئله جدی مواجه می کند. به دلیل آنکه اقتصاد مرکز مبتنی بر تکنولوژی است، یک مسئله جدی در اقتصاد مرکز ایجاد خواهد کرد. همین مسئله باعث می شود که کلیت سیاست و اقتصاد دنیا با یک بحران جدی مواجه شود در حالی که شرق در حال قدرتمند شدن است.
دکتر حسینی بیان کرد: در اوایل قرن بیستم با یک اروپا و امریکای مصرف کننده و قدرتمندتر شدن چین روبرو بودیم. شاید چین دارای ارتش قدرتمندی به لحاظ سخت افزاری و نرم افزاری و تسلیحات باشد؛ با وجود آنکه ارتش امریکا هزینه و پول زیادی را صرف تکنولوژی می کند. در چین هنوز مشخص نیست که چه اقداماتی در حال انجام شدن است، اما هر آنچه انجام می شود، اقدامات بزرگ و عمیق است. تمامی این مسائل نظم بین الملل را تحت تاثیر قرار داده است.
نظم بین الملل امروز از نظر امریکا متوجه چین شده و همه چیز از جمله اقتصاد و سیاست خارجی در ایالات متحده بر اساس نگاه به چین در حال انجام شدن است
کارشناس مسائل روسیه، آسیای مرکزی و قفقاز گفت: نظم بین الملل امروز از نظر امریکا متوجه چین شده و همه چیز از جمله اقتصاد و سیاست خارجی در ایالات متحده بر اساس نگاه به چین در حال انجام شدن است. همین مسئله کلیت نظم بین الملل را تحت تاثیر قرار داده است.
دنیایی در حال شکل گیری است که در آن اولا ایدئولوژی غربی که مبتنی بر سکولاریسم و انسان گرایی ضد دین و یا مصرف گرایی بود، زیر سوال رفته و مردم دنیا در حال وارد کردن اما و اگر در این دنیای جدید هستند
حسینی تصریح کرد: در روابطی که ایران با روسیه دارد نیز این مسئله مشهود است؛ زیرا روسیه هم مرز با چین، و ایران به چین بسیار نزدیک است و امریکا و اروپا در تلاشند تا سیاست خارجی و کانون فعالیتهای سیاسی خود را به سمت چین سوق دهند. بنابراین، دنیایی در حال شکل گیری است که در آن اولا ایدئولوژی غربی که مبتنی بر سکولاریسم و انسان گرایی ضد دین و یا مصرف گرایی بود، زیر سوال رفته و مردم دنیا در حال وارد کردن اما و اگر در این دنیای جدید هستند.
وی ادامه داد: این مسئله چیزی است که روسیه ارتودوکس و ایران پس از انقلاب اسلامی، علیه اومانیسم، پوزیتیویسم، سکولاریسم و فرهنگ مصرف غربی فریاد می زدند. بنابراین در اینجا برگ برنده ای پیش روی ایران و روسیه وجود دارد.
وی گفت: مسئله دوم این است که تحت تاثیر مسائلی که در چند دهه اخیر وجود داشت، ایران، روسیه و چین ( منظور خود چین نیست بلکه مجموعه بریکس را با وجود برزیل به عنوان یک گزینه آلترناتیو و در نگاه وسیع تر اقتصاد آسیای شرقی و حتی آسیای جنوبی لحاظ می شود) همه به سمت و سوی جایگزینی اقتصاد کلان اروپا و امریکا در حال پیش روی هستند که این موضوع باز هم برگ برنده ای برای ایران محسوب می شود.
وی افزود: به عبارت بسیار ساده این گونه نیست که اگر ایران با امریکا و اتحادیه اروپا درگیر شود، دنیا به اتمام خواهد رسید. در برهه ای یعنی ابتدای قرن بیستم اینگونه مطرح بود که اگر دموکراسی در کشورها شکل نگیرد، دنیا تمام خواهد شد و دموکراسی پایان تاریخ است؛ یعنی هر کشوری که دموکراتیک نمی شد، این مسئله در اذهان وجود داشت که کار آن کشور تمام است.
مطهره حسینی: من تصور می کنم که سیاست خارجی ایران عمیقا و به لحاظ ساختاری نه در دوره حاضر بلکه به لحاظ تاریخی، هوشمندانه عمل کرده و بر اساس رقابت و تعامل ژئوپلیتیک در منطقه خاورمیانه ای که ابرقدرتها بدان توجه دارند، شکل گرفته است
این کارشناس گفت: در میان کشورها، چین دموکراتیک نشد و ژاپن به روش خود وارد مدرنیته شد. همچنین، کشورهای آسیای جنوبی و شرقی هم همین منوال را طی کردند. با این حال دنیا تمام نشد. اما، از طرفی، عده ای با اما و اگر آوردن معتقدند که با توجه به اینکه بنیاد چین اقتصاد نیست، این پیشرفتها نمی تواند ادامه دار و پایدار باشد و مانند ژاپن در بازه ای از زمان متوقف خواهد شد.
حسینی تصریح کرد: اما مسئله ای که برای ایران و روسیه وجود دارد این است که ایران از ابتدا در لاین عدم تعهد و غرب ستیزی و ضدغربی حرکت کرده است. حتی قبل از انقلاب هم با وجود آنکه سیاست خارجه ای رسما وجود نداشت، اما گرایش به این سمت وجود داشته است. این موضوع بازهم برگ برنده ای برای ایران و روسیه است.
اگر ایران سیستم و سازمانی را مدیریت کرده، در حالی که بتواند بر ایجاد فساد اقتصادی و سیاسی غلبه کند، زمینه بسیار خوبی برای کشور فراهم می شود تا از این امتیازات اقتصادی و سیاسی بهره مند شود
وی گفت: من تصور می کنم که سیاست خارجی ایران عمیقا و به لحاظ ساختاری نه در دوره حاضر بلکه به لحاظ تاریخی، هوشمندانه عمل کرده و بر اساس رقابت و تعامل ژئوپلیتیک در منطقه خاورمیانه ای که ابرقدرتها بدان توجه دارند، شکل گرفته است، ضمن اینکه در جریان انقلاب اسلامی دارای فاکتورهایی شده که بدان بنیادهای بالقوه ای می بخشد.
کارشناس مسائل روسیه، آسیای مرکزی و قفقاز گفت: حال اگر ایران سیستم و سازمانی را مدیریت کرده، در حالی که بتواند بر ایجاد فساد اقتصادی و سیاسی غلبه کند، زمینه بسیار خوبی برای کشور فراهم می شود تا از این امتیازات اقتصادی و سیاسی بهره مند شود. ایران با وجود تمام فشارهای وارده و با وجود اینکه دارای سرزمین حاصلخیزی نیست، به هر موضوعی از جمله راهها، خاک و غیره توجه می شود، عملا ثروت است.
وی در پایان گفت: بنابراین، ایران از توان مدیریتی بالایی برای بهره مندی از امتیازات پیش رو برخوردار است؛ البته به شرط اینکه به مسائل داخلی خود فائق شود. در این استفاده، نگاه ایران به روسیه این گونه است که چگونه ایران از برگ های برنده استفاده کند در حالی که روسیه نیز فکر می کند که چگونه این ثروت را جذب خود نماید.
نظر شما