تهمینه غمخوار؛ بازار: امروزه کریدورهای حمل و نقل بین المللی، کشورها را در چهار طرف نقشه به هم متصل می کنند که مهمترین آنها کریدور شمال_جنوب، کریدور شرق_غرب یا راه ابریشم جدید (ابتکار یک کمربند_یک جاده چین) و کریدور تراسیکا اتحادیه اروپا هستند.
در میان کشورهای مختلف مشارکت کننده در این کریدورها، ایران با مبانی ژئوپلیتیکی که متاثر از جغرافیای خود است، همواره مورد توجه کشورهای جهان به ویژه قدرت های جهانی بوده و از نظر موقعیت جغرافیایی در پیوند تمدن ها، ملل و اقوام مختلف قرار گرفته است. گروه ها و مناطق جغرافیایی، و تعامل بین تمدن های سند و پنجاب، بین النهرین و ماوراءالنهر را تسهیل کرده است.
این کشور از قدیم الایام به عنوان چهارراه تمدن ها مطرح بوده و از نظر دریا و خشکی از موقعیت بسیار خوبی برخوردار بوده است. ایران همچنین در قلب سرزمین باستانی جاده ابریشم قرار داشته که تمدن شرق را به تمدن غرب پیوند داده است. از یک سو به عنوان راه ارتباطی برای تعاملات گسترده و از سوی دیگر جنگ های بزرگ شناخته شده است.
بر همین اساس، ایران در موقعیت جغرافیایی منحصر به فردی قرار دارد و به عنوان پلی بین آفریقا، اروپا و آسیا عمل کرده و هند و روسیه را در کریدور شمال_جنوب به هم متصل می‌کند. همچنین کشور در اتصال آسیا و اروپا در کریدور شرق و غرب؛ اتصال آسیای مرکزی، قفقاز، ترکیه و اروپای غربی در کریدور تراسیکا، اتصال آسیای جنوب شرقی به شمال غربی اروپا در کریدور جنوب آسیا؛ پیوند بین اعضای اکو و همچنین کشورهای آسیای مرکزی به دریاهای آزاد و خلیج فارس در توافقنامه عشق آباد نقش داشته و مشارکت دارد.
ایران در یکی از بهترین موقعیت‌های جغرافیایی جهان قرار دارد که تلفیقی از نقش های ژئوپلیتیک، ژئواستراتژیک، ژئواکونومیک و ژئوترانزیت در جنوب غربی آسیا را ایفا می‌کند
در واقع، ایران در یکی از بهترین موقعیت های جغرافیایی جهان قرار دارد که تلفیقی از نقش های ژئوپلیتیک، ژئواستراتژیک، ژئواکونومیک و ژئوترانزیت در جنوب غربی آسیا را ایفا می‌کند. موقعیت جغرافیایی کشور به دلیل ارتباط با دریاهای آزاد و موقعیت آن بین دو قدرت دریایی و زمینی و به عبارتی جایگاه ریملند در نظریه های ژئوپلیتیک استراتژی جهانی موقعیت ترانزیتی را برای ایران ایجاد کرده است که این ویژگی ها باعث ایجاد ارتباط با این کشور شده در حالی که عبور از فضای آن اجتناب ناپذیر است.
حال در میان کریدورهایی که ایران در آن مشارکت دارد، کریدور «تراسیکا» که یک کریدوری بین المللی است و آسیا را به اروپا متصل می کند، این روزها مورد توجه رسانه ها قرار گرفته است. اخباری مبنی بر دیدار و گفتگوی دبیرکل کمیسیون بین الدولی کریدورهای اروپا، قفقاز و آسیا موسوم به تراسیکا با معاون دیپلماسی اقتصادی وزارت امور خارجه در دو روز گذشته منتشر شده است.
در این دیدار، آصف بایوف با بیان این که جمهوری اسلامی ایران یکی از اعضای فعال در تراسیکا و حلقه اصلی ارتباطی آسیای میانه و اروپا است، هدف از سفر خود به ایران را تاکید بر بهره برداری حداکثری از مسیرهای ترانزیتی ایران برای انتقال کالا از کشورهای آسیای مرکزی به اروپا عنوان کرد، ضمن اینکه هم اکنون حجم حمل و نقل کالا از آسیای مرکزی به اروپا از طریق دریای خزر و جمهوری آذربایجان بیش از ظرفیت آن است و لذا مسیرهای عبوری از ایران هم اکنون بسیار مورد توجه هستند.
در حالی که جمهوری اسلامی در سال ۲۰۰۹ به عنوان چهاردهمین عضو به این کریدور پیوست، معاون دیپلماسی اقتصادی وزارت امور خارجه در خصوص تسهیل در صدور روادید رانندگان کشورهای عضو تراسیکا برای عبور از مسیرهای ترانزیتی ایران تاکید کرد و گفت که وزارت خارجه آماده هرگونه همکاری در این زمینه است و محدودیتی در این زمینه وجود ندارد.
کریدور تراسیکا در سال ۱۹۹۸ با هدف توسعه کریدور حمل و نقل از اروپا، عبور از دریای سیاه، قفقاز، خزر و عضویت ۱۲ کشور برای اولین بار در کنفرانس بروکسل مطرح و سپس ایجاد شد. این کریدور که مقر اصلی آن باکو است، از اهمیت بین‌المللی زیادی برای ایران، منطقه و آسیا و اروپا برخوردار است. اعضای این کریدور کشورهای بلغارستان، اوکراین، رومانی، مولداوی و ترکیه در حاشیه دریای سیاه، گرجستان، ارمنستان و جمهوری آذربایجان در منطقه قفقاز و برخی از کشورهای آسیای میانه از جمله ترکمنستان، قزاقستان، ازبکستان، تاجیکستان، قرقیزستان و همچنین ایران هستند.
در حال حاضر از چهار کریدور مهم بین المللی که از قزاقستان عبور کرده و چین را به اروپا وصل می‌کنند، کریدور تراسیکا یکی از آن کریدورهایی است که ایران به گسترش همکاری های حمل و نقل جاده ای بین المللی با کشورهای عضو آن چشم دوخته است.
با فعال شدن حضور و مشارکت جمهوری اسلامی در این کریدور و توسعه همکاری‌ها و فعال سازی برنامه‌های تراسیکا از مسیر ایران، کشورهای عضو شاهد کاهش هزینه های حمل و نقل و ترددهای مرزی و بهینه کردن فعالیت ها خواهند شد
با فعال شدن حضور و مشارکت جمهوری اسلامی در این کریدور و توسعه همکاری‌ها و فعال سازی برنامه‌های تراسیکا از مسیر ایران، کشورهای عضو شاهد کاهش هزینه های حمل و نقل و ترددهای مرزی و بهینه کردن فعالیت ها خواهند شد ضمن این که عضویت ایران در تراسیکا در حالی که به عنوان شاخه جنوبی آن قلمداد می‌شود، موجب پیوستن کشورهایی نظیر افغانستان و پاکستان که مایل به پیوستن به این کریدور بوده اند، نیز خواهد شد.
بر همین اساس، در عین حال که ضرورت دارد تا ظرفیت ناوگان ایران برای حمل و نقل منطقه‌ای افزایش یابد، راه‌اندازی کشتی های رو_رو در دریای خزر به عنوان اولویت های مورد توجه کریدور ترانزیتی اروپا_آسیا_قفقاز، باید مدنظر قرار گیرد. همچنین، حذف یا کاهش تعرفه های غیر متعارف به همراه عوارض از سوی برخی کشورهای عضو بر ناوگان جاده‌ای بین المللی، باید مورد توجه و اجرایی شدن در مسیر برنامه های تراسیکا قرار گیرد.
با توجه به اینکه، مسیرهای ریلی و جاده ای ایران، امن ترین مسیرهای حمل ونقلی به شمار می روند، زیر ساختهای آماده و ظرفیت چشمگیر ترانزیتی کشور می تواند ترانزیت بین المللی کالاها را تسهیل نماید
افزون بر این، با توجه به اینکه، مسیرهای ریلی و جاده ای ایران، امن ترین مسیرهای حمل ونقلی به شمار می روند، زیر ساختهای آماده و ظرفیت چشمگیر ترانزیتی کشور می تواند ترانزیت بین المللی کالاها را تسهیل نماید.
همچنین با توجه به این که یکی از مهمترین مسیرهای موجود در این مسیرهای دریایی است، در سالهای اخیر کشورهای ترکمنستان، جمهوری آذربایجان و قزاقستان فعالیت خود را در بنادر حوزه دریای‌خزر توسعه داده که این امر اهمیت بنادر حوزه دریای خزر را در اقتصاد کشورهای شرق آسیا تا اروپا دوچندان کرده است.
البته به دلیل مشکلات تحریمی، مشارکت جمهوری اسلامی در سال های گذشته، یا اجرایی نشده یا دچار عقب ماندگی شده است. همچنین، در سالهای اخیر، در برهه ای زمان مخالفتهای روسیه در کنار محدودیت‌های مالی و بودجه ناکافی اتحادیه اروپا و اهدافی مانند احیای منطقه قفقاز، طرح مزبور با سرعت کمتری ارتقاء یافته است.
در حقیقت، در طول سالهای گذشته اروپا به دنبال راهکارهای دیگری برای ادامه فعالیت تراسیکا بوده و به لحاظ ارزش مالی، در حدود ۱۷۸ میلیون یورو در ۷۰ پروژه فنی و زیربنایی و۱۴ پروژه با سرمایه گذاری مستقیم انجام داده است.
با این حال، اعضای تراسیکا با در نظر گرفتن یک استراتژی به عنوان تراسیکا ۲۰۲۶، توسعه و بهبود زیرساخت های نرم افزاری، تسهیل قوانین تجارت بین المللی، افزایش سرعت و کاهش زمان حمل، مشارکت بخش خصوصی، و توسعه زیرساخت‌ها بخصوص در بنادر را مد نظر قرار داده اند.
نظر شما