پدرام حکیم*، بازار: رهبر معظم انقلاب اسلامی سال جاری را با تاکید بر دانش بنیان ها و اشتغال زایی نامگذاری کردند که مخاطب اصلی آن مسئولان ما محسوب می شود مسئولانی که در استان سمنان نگاه درستی تاکنون به دانش بنیان ها نداشته اند زیرا هنوز در ابتدایی ترین امور مرتبط با برنامه ریزی و دخالت دادن این شرکت ها در اقتصاد، مشکل داریم.
دانش بنیان ها در استان سمنان موفق نیستند به چند دلیل مهم که یکی از آنها عدم مزیت شناسی است. به عبارت دیگر اصلا از خودمان نپرسیده ایم که شرکت های دانش بنیان ما چه مزیت اقتصادی دارند و چه نیازی را از استان سمنان و کشور پاسخ می دهند در نتیجه یک مشی مشخص و واحد برای رشد کیفی و کمی این شرکت ها در استان دیده نشده است.
فقدان مزیت شناسی
همانطور که در بخش های دیگر این موضوع صورت گرفته است برای مثال ما هنوز هم نمی دانیم که کشاورزی استان چه نیازی از کشور را تامین می کند یا در بخش گردشگری، خدمات، فرآوری معادن و ... این اتفاق به خوبی صورت نگرفته است در نتیجه این امر است که نتوانسته ایم مزیت شناسی درستی را داشته باشیم بدانیم کمبود ها چیست و در آن زمینه ها به سمت تولید حرکت کنیم.
در فقدان این مزیت سنجی توسعه اقتصادی استان سمنان به یک موجود عجیب الخلقه بدل شده که سر بزرگ، گردن کوتاه، یک دست بلند و یک دست لاغر و کوتاه دارد لذا تبیین شعار سال از سوی رهبر معظم انقلاب اسلامی شاید بتواند تلنگری برای تغییر شرایط در استان سمنان باشد به شرط آنکه مسئولان دولتی دست به کار تغییر شرایط شوند.
دانش بنیان ها در استان سمنان موفق نیستند به چند دلیل مهم که یکی از آنها عدم مزیت شناسی است
یکی از مهمترین عوامل و موانع مزیت سنجی این است که ما سال ها است به توسعه علوم، فناوری و صنعت در زمینه تعامل بین صنعت و دانشگاه بها داده ایم در حالی که اصلا نفهمیده ایم که پیوند بین دانشگاه و صنعت فقط زمانی جواب می دهد که یک ضلع سوم به نام اجتماع نیز به آن افزوده شود یعنی پیوند بین صنعت و دانشگاه یا دانش تنها در صورتی جواب می دهد که در چارچوب نیاز سنجی اجتماع باشد.
در استان سمنان چون این ضلع سوم هیچ وقت در نظر گرفته نشده، شاهد هستیم که در یک بخش فراوان شرکت های تولیدی و صنعتی، دانش بنیان و .... مشغول به فعالیت هستند تا جدی که آن حوزه اشباع شده اما در ظرفیت دیگر هنوز یک نفر هم ورود نکرده و در واقع بکر مانده است. این امر نشان می دهد که نیاز ما یک برنامه ریزی جامع با در نظر گرفتن نیازهای جامعه و مزیت سنجی داشته ها است که به ما نشان دهد که چطور باید از نقطه الف به نقطه ب برویم و با چه ابزار و روش هایی باید به نتیجه برسیم.
شرایط تصمیم سازان
شرایط اما وقتی بدتر می شود که بدانیم هنوز مسئولان تصمیم گیر استان سمنان هم نمی دانند که دانش بنیان های ما چه نیازی از استان سمنان و کشور را می توانند جواب بدهند، چه نیازی را تاکنون جواب داده اند و چه نیازی را می توانند در آینده نزدیک جواب دهند تا برای آن برنامه ریزی کنند به عبارت دیگر یک نقشه جامع از داشته های حوزه علم و فناوری در استان وجود ندارد.
ما در استان سمنان هر جا موفق بوده ایم، رد پای پر رنگی از مزیت شناسی و پاسخ به نیازهای جامعه شامل درون و بیرون استان سمنان دیده می شود برای مثال استان سمنان در تولید اتوبوس و مینی بوس، قطعه خودرو، داروی دامی و همچنین پسته سرآمد است و دقیقاً این محصولات همان هایی هستند که توانسته اند نیازی از کشور را پاسخ دهند و در همین ها نیز موفق هستیم لذا این نشان می دهد که هرگاه با مزیت سنجی کاری را کنیم موفق می شویم حال به دیگر بخش ها نگاه کنیم که در آنها مزیت سنجی صورت نگرفته است تا تفاوت بین این دو نشان داده شود.
یکی از مهمترین عوامل و موانع مزیت سنجی این است که ما سال ها است به توسعه علوم، فناوری و صنعت در زمینه تعامل بین صنعت و دانشگاه بها داده ایم در حالی که اصلا نفهمیده ایم که پیوند بین دانشگاه و صنعت فقط زمانی جواب می دهد که یک ضلع سوم به نام اجتماع نیز به آن افزوده شود
باید بپذیریم که این روزها با خشکسالی و افزایش بهای تولید و دشواری آن، شرایط خاصی بر استان سمنان حاکم است که ما را به حرکت به سمت دانش بنیان ها محکوم می کند یعنی راهی دیگر جز این امر نداریم اما اگر با شرایط کنونی حاکم بر برنامه ریزی اقتصادی استان سمنان به این سمت حرکت کنیم، نتیجه ای نخواهیم گرفت زیرا نه مزیت سنجی در بخش دانش بنیان ها صورت گرفته و نه توانسته ایم برنامه جامع و دقیقی را به صورت هدفمند برای این شرکت ها داشته باشیم.
چه زمان موفق می شویم؟
زمانی در زمینه توسعه دانش بنیان ها موفق عمل خواهیم کرد که بر روی شرکت های دانش بنیانی که نیازی از استان سمنان و کشور را پاسخ می دهند سرمایه گذاری کنیم. برای آنها سهمی در اقتصاد در نظر بگیریم و برنامه ریزی جامعی را در زمینه مزیت شناسی و حمایت از تولید دانش بنیان داشته باشیم چرا که جز در این شرایط، موفق نخواهیم شد و وضعیت ما همانی می شود که امروز شاهد هستیم. یعنی همه صحبت از دانش بنیان ها می کنند اما در عمل چیزی را شاهد نیستیم که بتواند اتفاق مثبتی را در استان سمنان رقم بزند.
مثال آن مقوله کشاورزی، سرمازدگی و خشکسالی است که دانش بنیان ها علی رغم تمام مزیت هایشان نتوانسته اند نقش آفرینی داشته باشند چرا که یا دانش بنیان هایی که مرتبط با این موضوع باشند در استان سمنان حمایت نشده اند یا اگر هم فعالیت دارند، سهمی برایشان در اقتصاد استان در نظر گرفته نشده است.
نکته دیگر که باید در نظر داشت این است که ما دانش بنیان ها را نه تنها جدی نگرفته ایم بلکه سهمی هم از آنها در اقتصاد و توسعه متصور نبوده ایم این امر باعث شده تا اعتماد به نفس لازم را نیز در بخش فناوری و دانش بنیان ها مشاهده نکنیم دانش بنیان هایی که عمدتاً جوان و نوپا هستند و مدیران و کارکنان آن هم زیر ۴۰ سال سن دارند.
*روزنامه نگار و کنشگر مسائل اقتصادی و اجتماعی استان سمنان
نظر شما