بازار پیش رونده خودروهای برقی در ایران و جهان

علی پارسا؛ بازار: ۶ آبان ۱۴۰۰ یک خبر خودرویی جلب توجه کرد! معاون  علمی رئیس جمهور از صدور اولین مجوز خودروی برقی ایرانی خبر داد؛ این خودوری برقی که بیشتر شبیه یک موتور چهارچرخ است، یوز نام دارد و قابلیت طی مسافت ۲۰۰ کیلومتر را با ۳ ساعت شارژ دارد. طبق برآوردهای اولیه گفته شده که قیمت این خودرو چیزی حدود ۶۰۰ میلیون تومان خواهد بود.

خیلی ساده و کوتاه عملکرد فنی خودروی برقی را ببینیم. هنگامی که پدال ماشین فشار داده می شود، سیستم کنترلی، انرژی الکتریکی را از باتری ها و با گذر از اینورترها به موتور الکتریکی منتقل می کند .موتور الکتریکی هم انرژی الکتریکی را به انرژی مکانیکی که همان چرخش موتور است، تبدیل می کند.

چرخش موتور هم از طریق سیستم گیربکس باعث چرخش چرخ ها و در نهایت حرکت خودرو می شود .موتور الکتریکی عملکرد بهتری نسبت به موتورهای بنزینی دارد و به خصوص در سرعت های پایین با بهره وری بیشتری عمل می کند که منجر به کاهش مصرف انرژی خواهد شد.

نکته جالب در مورد خودروهای برقی آن است که اولین خودروی برقی در قرن ۱۹ میلادی ساخته شده است! این خودرو در بین سالهای ۱۸۳۲ تا ۱۸۳۹ توسط رابرت اندرسون انگلیسی ساخته شد و سرعتی حدود ۱۲کیلومتر بر ساعت داشت. این خودرو خیلی قبل تر از خودروی سه چرخ معروف بنز با موتور گازی وارد جاده شده است که نشان می دهد که خودروها از ابتدا با بنزین کار نمی کردند. اما در آن زمان خودروهای برقی به علت فرآیند دشوار تامین شارژ باتری و وزن زیاد نسبت به خودرو های بنزینی مزیت خیلی کمتری داشتند و از همین جهت جای خود را به خودروهای بنزینی دادند.

مجدد در سال ۲۰۰۴ شرکت تسلا موتورز توسعه خودرو رودستر را آغاز کرد که برای اولین بار در سال ۲۰۰۸ به مشتریان تحویل داده شد. رودستر اولین خودروی تمام برقی قانونی بزرگراهی بود و از سلول های باتری لیتیوم یونی به عنوان منبع انرژی استفاده کرد و با هر بار شارژ بیش از ۳۲۰ کیلومتر را می پیمود  هم چنین میتسوبیشی i-MiEV که در سال ۲۰۰۹ در ژاپن عرضه شد، اولین خودروی تمام برقی بود که بیش از ۱۰۰۰۰ دستگاه فروخت.

فروش خودرو های برقی در نیمه اول سال ۲۰۲۱ با ۱۶۰ درصد افزایش نسبت به سال قبل، به ۲.۶ میلیون دستگاه رسید که نشان دهنده ۲۶ درصد از فروش جدید در بازار جهانی خودرو است .بازار چین با میزان ۱.۱ میلیون دستگاه خودرو برقی در نیمه اول سال ۲۰۲۱، ۱۲ درصد از کل بازار فروش خودرو را به خود اختصاص داده است و بزرگترین بازار خودروهای برقی است.

اما در ایالات متحده، خودروهای برقی محبوبیت کمتری داشته اند به طوری که در مدت مشابه تنها ۲۵۰ هزار دستگاه فروخته شد که ۳ درصد از فروش کل خودروها را به خود اختصاص داده است.

هم چنین پیش‌بینی می شود که تولید جهانی خودروهای برقی  تا سال ۲۰۳۰ ده برابر شود و در نتیجه آن تقاضا برای لیتیوم که ماده اصلی تولید باتری خودروهای برقی است تا سال ۲۰۲۵ با نرخ ترکیبی سالانه ۳۰ درصد رشد کند که نشان دهنده بازار و تقاضای فزاینده برای مواد و تجهیزات مربوط به خودروهای برقی است.

بنابر این آمار و دیگر نمایه ها به نظر می رسد آینده خودروسازی جهان مربوط به خودروهای برقی است و نشان از استقبال عمومی گسترده از این خودروها در آینده نزدیک است. در ایران با توجه به این که هنوز زیرساخت لازم برای استفاده از خودروهای برقی و به خصوص ایستگاه های شارژ لازم و گسترده جهت شارژ خودرو وجود ندارد، هنوز امکان استفاده عمومی خودروی برقی وجود ندارد و خودروهای برقی وارداتی موجود در بازار هم همگی هیبریدی هستند که ترکیب برقی و بنزینی است.

اما با توجه به تلاش های شرکت ها و دانشگاه های مختلف برای توسعه هم زمان زیرساخت ها و خودروهای برقی، به نظر می رسد در آینده ای نه چندان دور شاهد حضور خودروهای تمام برقی در خیابان ها و جاده های ایران باشیم. مجوز و پلاک شدن اولین خودروی برقی ایرانی هم، هر چند به صورت محدود و با ظرفیت سرنشین پایین، می تواند نویدبخش توانایی تولید و عرضه این خودروها در ایران باشد.

*دکتر علی پارسا؛ موسس و مدیر مرکز تحقیقاتی وسایل نقلیه هوشمند و خودران «چیتا» دانشگاه تهران