فرشته بامری؛ بازار: کارشناسان صنایع دستی معتقدند با اینکه دست بافته های عشایر سیستان و بلوچستان از جمله چادر بافی هر روز به زوال نزدیکتر می شوند، اما هنوز فرصت برای احیا این هنر کهن وجود دارد.
سیاه چادر نوعی چادر بافته شده موی بز سیاه است که به عنوان سر پناه توسط عشایر استفاده می شود. مواد اولیه سیاه چادر یا همان موی بز در دسترس دامداران، روستاییان و عشایر قرار دارد.
موی بز پس از شستشو، پاک کردن و حلاجی کردن توسط زنان به حالت الیاف در می آید و به صورت های مختلف بافته می شود تا بتواند بخشی از نیازهای زندگی عشایری و روستایی را بر آورده کند به عنوان مثال از موی بز کیسه های بزرگ (جوال) بافته می شود که برای حمل گندم و آرد و سایر وسایل خانه استفاده می شود. این نوع کیسه دوام بسیار بالایی دارد و می تواند تا ۷۰سال دوام بیاورد.
همچنین اطراف قالی بافته شده نیز با موی بز بافته می شود تا تار و پود قالی مستحکم شود. موی بز خاصیت بسیار مطلوبی برای حفظ آب در مواقع بارندگی دارد و معمولاً آب باران از جداره آن عبور نمی کند همچنین نور آفتاب نیز از آن عبور نمی کند.
تحقیقات نشان داده است که جانوران غیر اهلی و حشرات مرگبار نمی‌توانند از موی بز عبور کنند، بنابراین موی بز بهترین انتخاب برای بافت سیاه چادر به عنوان سر پناه است.
رونق صنایع دستی موجب ایجاد اشتغال برای عشایر و روستائیان می شود
رضا رز، یکی از عشایر منطقه سیستان در گفت و گو با خبرنگار بازار اظهار داشت: همه خانواده های عشایر علاوه بر پرورش گوسفندان تعدادی بز هم پرورش می دهند و از گوشت، پوست و موی بز برای برآوردن مایحتاج روزانه خود استفاده می کنند.
وی ادامه داد: سیاه چادر در شهرها هم کاربرد دارد و می توان از آن در مصارف دیگر هم استفاده کرد، تولید کلاه و دست بند از موی بز و استفاده به عنوان مرهم برای تسکین دردها از دیگر کاربردهای موی بز است.
رز بیان کرد: برخی اوقات افرادی که در شهرها ساکن هستند به ما سفارش بافت چادر می دهند و از این طریق درآمدی عاید بافنده می شود.
از آنجایی که برای بافت سیاه چادر تجربیات و اطلاعات به سادگی از نسلی به نسلی دیگر انتقال پیدا می کند، اشتغال به صنایع دستی می تواند به کسب درآمد عشایر منطقه کمک کند
وی گفت: از آنجایی که برای بافت سیاه چادر تجربیات و اطلاعات به سادگی از نسلی به نسلی دیگر انتقال پیدا کرده است به راحتی می تواند به فرصتی برای اشتغال جوانان تبدیل شود.
هنر چادر دوزی عشایر در خطر زوال
امیر براهویی یکی دیگر از عشایر استان سیستان و بلوچستان در گفت و گو با خبرنگار بازار، اظهار داشت: امروزه چادر بافی به طور معمول مرسوم نیست و تعداد کمی از عشایر به بافت چادر می پردازند.
وی گفت: مواد اولیه برای چادر بافی که همان موی بز است در اختیار عشایر قرار دارد و در سه قسمت دوخته می شود و پس از تکمیل شدن تکه ها به هم متصل و سیاه چادر تکمیل می شود.
وی ادامه داد: برای رسیدن موی بز کارگاه خاصی نیاز نیست و در فضای باز هم می توان این کار را انجام داد.
براهویی گفت: رنگرزی در این نوع بافت صورت نمی‌گیرد و به‌طور طبیعی از همان رنگ موجود موهای بز به‌صورت ترکیبی استفاده می‌شود.
ضرورت احیای هنر چادر دوزی عشایر
بهروز عیسی زهی، معاون صنایع دستی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری سیستان و بلوچستان در گفت و گو با خبرنگار بازار، اظهار داشت: تولیدات نساجی در میان جوامع بشری از جمله سیستان و بلوچستان قدمتی تاریخی دارد.
وی گفت: بشر اولیه با در هم بافتن الیاف گیاهی و حیوانی به تولید پوشاک و سرپناه اقدام کرده است و اکنون با گذشت هزاران سال، ساخت سر پناه هنوز هم در میان عشایر ادامه دارد.
معاون صنایع دستی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری سیستان و بلوچستان تصریح کرد: سهولت در حمل و نقل و به ویژه زیبایی ممتاز و سکونت مناسب سبب شده تا چادر جز لاینفک و جدایی ناپذیر زندگی عشایری شود.
وی با اشاره به ین مطلب که نباید بگذاریم که این هنر به دست فراموشی سپرده شود، بیان کرد: احیا و شکوفایی این صنعت می تواند علاوه بر رشد اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی، صنایع وابسته به این صنعت از جمله خراطی و آهنگری... را احیا کند.
جلوگیری از مهاجرت روستائیان به شهرها و کسب درآمد و ایجاد اشتغال پایدار در منطقه و حفظ این هنر و صنعت دیرینه از مزیت‌های حمایت از تولید «گدام» است
عیسی زهی گفت: جلوگیری از مهاجرت روستائیان به شهرها و کسب درآمد و ایجاد اشتغال پایدار در منطقه و حفظ این هنر و صنعت دیرینه از مزیت‌های حمایت از تولید «گدام» است.
وی افزود: می توان با بازاریابی مناسب نسبت به صادرات آن به سایر استانها و کشورهای حاشیه خلیج فارس اقدام کرد و شاهد اشتغال پایدار و مناسب در منطقه بود.
وی با اشاره به خرید تعدادی گدام (سیاه چادر) از مردم منطقه برای استفاده در فضاهای نمایشگاهی تصریح کرد: این اقدام در جهت حمایت از تولیدات عشایر شکل گرفته است.
معاون صنایع دستی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری سیستان و بلوچستان گفت: شناسایی صنعتگران این رشته در دستور کار است و در تلاشیم تا در سال جاری کلاس‌های آموزشی مرتبط با گدام نیز در استان برگزار شود.
وی با اشاره به اینکه بیمه صنعتگران گدام‌باف در منطقه در دست پیگیری است، عنوان کرد: پوشش بیمه ای برای فعالان این حوزه کمک شایانی به ترغیب فعالان این حوزه و همچنین احیا این صنعت می کند.
در مجموع نکته حائز اهمیت اینجاست که هنرها و صنایع دستی ایرانی از مهمترین تولیدات کشور هستند که به عنوان کالا یا خدمات ایرانی باید در کنار سایر کالاهای ایرانی مورد حمایت و توجه قرار گیرند زیرا علاوه بر ایجاد اشتغال معرف فرهنگ و پیشینه آن دیار هم هستند.
نظر شما