مریم کشاورز مسعودیان؛ بازار: احتمالاً بتوان برنج را بعد از نان پرمصرف‌ترین مواد غذایی در کشور دانست، ماده غذایی که بر اساس آمارها در صدر لیست نیازهای خانوار ایرانی قرار دارد، اما با افزایش قیمت نزدیک به ۶ برابری‌اش در طی چند سال گذشته مصرف برنج در داخل کشور هرروز کم و کمتر شده است.
تقریباً یک سال از تغییر گروه برنج از گروه کالای یک به گروه کالای دو در کشور می‌گذرد، تصمیمی که منجر شد تا ارز دولتی برای واردات برنج تخصیص داده نشود، در پی این اقدام قیمت برنج وارداتی که قوت غالب بسیاری از گروه‌های ضعیف و کم‌درآمد محسوب می‌شد، در خط قرار گیرد، درنهایت بر اساس آمارهای موجود مصرف برنج در کشور در بسیاری از خانواده‌های ضعیف و متوسط تا حد قابل‌توجهی کاهش یافت.
تصویب قانون ممنوعیت کشت برنج در استان‌های کشور به‌جز استان‌های شمالی ضربه دیگری بر وضعیت کشت، تولید و مصرف برنج محسوب می‌شود، نزدیک به ۳۰ درصد برنج تولیدی در کشور در استان‌هایی غیر از استان‌های شمالی کشت می‌شود و حالا با ممنوعیت کشت برنج یک‌سوم تولید این محصول استراتژیک در آستانه نابودی قرار می‌گیرد.
ممنوعیت کشت برنج، کاهش یک‌سوم تولید و افزایش واردات
بر اساس آمارهای موجود مصرف سرانه برنج برای ۸۰ میلیون ایرانی سه میلیون و ۲۰۰ هزاران محاسبه می‌شود، که نزدیک به یک‌میلیون و ۲۰۰ هزار تن تا یک‌میلیون و ۵۰۰ هزار تن آن از طریق واردات تأمین می شود اما این نگرانی وجود دارد که با کاهش تولید ۳۰ درصدی برنج در کشور نیاز به واردات افزایش یابد،
تصویب قانون ممنوعیت کشت برنج در استان‌های کشور به‌جز استان‌های شمالی ضربه دیگری بر وضعیت کشت، تولید و مصرف برنج محسوب می‌شود
علی سلطانی از فعالان اقتصادی استان قزوین است، وی معتقد است، با ممنوعیت کشت برنج و کاهش یک‌سوم تولید باید منتظر افزایش واردات باشیم در شرایطی که تأمین برنج برای بسیاری از خانواده‌های ایرانی با دشواری همراه است، ممنوعیت کشت برنج می‌تواند تأثیر بدی در بازار داشته باشد چراکه حداقل با کاهش یک‌سوم کل تولید مواجه خواهیم شد.
وی با بیان اینکه کاهش تولید می‌تواند قیمت برنج ایرانی را از چیزی که هست بالاتر ببرد و درنهایت با بیکار کردن عده زیادی از برنج‌کاران داخلی، کاهش درآمد و تولید این افراد باید منتظر حضور دو برابری برنج‌های وارداتی در بازار نیز باشیم، افزود: اگرچه هنوز در بسیاری از استانها این ممنوعیت به‌صورت جدی اجرایی نشده ، اما محدودیت‌های اعمال‌شده نیز خود را در بازار برنج نشان و برای مردم که برنج قوت قالب آن‌ها محسوب می‌شود مشکل‌آفرین شده است.
چِشم خارجی‌ها به چَشم برنج‌کاران
آرش محمدی از بازرگانان قزوینی است که ارتباط زیادی با تولیدکنندگان چینی و غیر ایرانی برنج دارد او می‌گوید: با انتشار اخبار مرتبط با ممنوعیت کشت برج در همه استانها به‌جز استان‌های شمالی و اعلام بازه سه ساله برای مدیریت اوضاع و تغییر کشت بسیاری از تولیدکنندگان برنج در کشورهایی نظیر هند، پاکستان و تایلند منتظر اجرایی شدن این قانون هستند.
وی گفت: در بسیاری از کشورهای شرق آسیا برنج به‌عنوان یکی از اصلی‌ترین مواد غذایی مطرح است و درصورتی‌که واردات و وابستگی به این آن افزایش یابد می‌تواند یک تهدید غذایی برای کشور محسوب شود در حالی که سالانه نزدیک به سک میلیون و ۵۰۰ هزار تن برنج از این کشورها وارد ایران می‌شود که با کاهش ۳۰ درصدی تولید باید انتظار افزایش واردات را نیز داشت که حجم بزرگی از معاملات را شامل خواهد شد.
کشاورزان همراهی نمی‌کنند
تغییر الگوی کشت همواره از مهم‌ترین توصیه‌ها برای مدیریت منابع آبی بوده است، اما دو اصل امکان تغییر الگوی کشت و مدیریت درآمد کشاورزان در پیشنهادها جدید الگوی کشت لحاظ می‌شود، چیزی که به نظر می‌رسد در تغییر شالیزارهای برنج به مزارع در استان محقق نخواهد شد و درنهایت بهره‌برداران شالیکاری های استان با اصلاح الگوی کشت و تغییر نوع محصول همراهی نمی‌کنند.
با انتشار اخبار مرتبط با ممنوعیت کشت برج در همه استانها به‌جز استان‌های شمالی و اعلام بازه سه ساله برای مدیریت اوضاع و تغییر کشت بسیاری از تولیدکنندگان برنج در کشورهایی نظیر هند، پاکستان و تایلند منتظر اجرایی شدن این قانون هستند
مدیر زارعت سازمان جهاد کشاورزی استان قزوین در این خصوص در گفت‌وگو با خبرنگار بازار در قزوین اظهار داشت: برنجکاری در مناطق ۳ کانه در قزوین در الموت غربی، شرقی و بخش‌هایی از طارم وجود دارد که می‌تواند قدمت آن را تا ۲۰۰۰ سال در منطقه الموت تخمین شد اما بسیاری از بهره‌برداران در این حوزه تاکنون زراعت دیگری به‌جز برنج نداشته‌اند و به‌صورت نسل به نسل برنجکاری را تجربه کرده‌اند و اکنون نمی‌توان انتظار داشت با یک مصوبه که قابلیت اجرایی چندانی هم ندارد کشاورزان شغل پدری خود را که اتفاقاً با توجه به قیمت محصول آورده مالی خوبی نیز دارد کنار گذاشته و تغییر الگوی کشت را انجام دهند.
تورج بنیادی بیان کرد: این در شرایطی است که نزدیک به چهار هزار بهره‌بردار این بخش در استان قزوین با اجرای ممنوعیت کشت دچار مشکل خواهند شد، به‌خصوص در شرایط کنونی که شیوع بیماری کرونا از یک‌سو موجب ایجاد مشکلات اقتصادی در کشور شده و با اجرای این قانون و اعمال فشار بر کشاورزان این مشکلات دوچندان خواهد شد.
وی قزوین گفت: کشاورزان منطقه الموت استان قزوین از سالهای دور در این شغل فعالیت داشته‌اند و به‌علاوه اینکه مجموع اراضی شالیکاری در این استان چیزی کمتر از سه هزار و ۶۵۰ هزار هکتار است که از این مناطق نزدیک به ۱۱ هزار تن برنج سفید تولید می‌شود که عمدتاً در خود مناطق مصرف می‌شود.
محدودیت منطقی است، اما ممنوعیت خیر
مدیر زارعت سازمان جهاد کشاورزی استان قزوین باین کرد: تصویب کردن قانونی که قابلیت اجرایی شدن ندارد می‌تواند تبعات مختلفی داشته باشد و این مسئله در بخش برنجکاری لحاظ نشده است، چراکه در بخش کشاورزی که زمین و فعالیت مستقیماً با کشاورزان در ارتباط است ایجاد ممنوعیت منطقی نیست اما می‌توان محدودیت‌هایی را اعمال کرد.
بنیادی بیان کرد: به‌عنوان‌مثال در استان قزوین ضریب تبدیل برنج چیزی حدود ۶۰ درصد است که قابل‌قبول است و این مسئله در کنار کیفیت بالای برنج این استان می‌تواند یک امتیاز خوب باشد و ازاین‌رو تلاش کردیم تا با تغییر روش‌های کشت، آموزش به بهره‌برداران این حوزه و افزایش بهره‌وری بتوانیم اصلاح روش‌های کشت را داشته باشیم. نمی‌توان انتظار داشت کشاورز با یک قانون کشت و کار اجدادی خود را رها کند ولی می‌توان با ارائه آموزش‌های مناسب میزان بهره‌وری را افزایش داد و در مصرف آب نیز مدیریت اعمال کرد تا کشت و کار کشاورزان به منافع عمومی لطمه وارد نکند.
برنجکاری در قزوین تهدید منابع آبی نیست
اگرچه سال ها است که حق آبه قزوین از رودهایی نظیر شاهرود با اما و اگرهای فراوان همراه است، اما باید پذیرفت که بخش قابل‌توجهی از روستاهای استان قزوین در حاشیه رودخانه‌های فصلی منتهی به شاهرود شکل‌گرفته و به‌تبع آن کشاورزی و بهره‌برداری از این آب‌های سطحی نیز به‌عنوان همسایگان این رودخانه‌ها شکل‌گرفته که برنجکاری از انواع این بهره‌برداری‌ها است. از این رو مسئولان استانی عقیده دارند که کشت برنج در قزوین تهدیدی برای منابع آبی زیرزمینی محسوب نمی‌شود و می‌توان قزوین را از قانون ممنوعیت استثناء کرد.
یدالله ملکی مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای استان قزوین گفت: با بررسی‌های انجام‌گرفته در استان قزوین عمده کشت برنج در استان در حاشیه رودخانه‌های پرآب و فصلی و سد منجیل شکل‌گرفته است و تهدیدی برای منابع آبی استان نیست اگرچه تأکید بر مدیریت منابع آبی است و نگرانی‌های جدی در این خصوص در استان قزوین وجود دارد اما نوع کشت برنج در قزوین موجب شده است تا با مدیریت درست آب‌های سطحی یک بهره‌برداری مناسب ایجاد شود و از این رو از منظر مدیریت منابع آبی ممنوعیت کشت برنج در قزوین نمی‌تواند کمک‌کننده باشد.
اگرچه تأکید بر مدیریت منابع آبی است و نگرانی‌های جدی در این خصوص در استان قزوین وجود دارد اما نوع کشت برنج در قزوین موجب شده است تا با مدیریت درست آب‌های سطحی یک بهره‌برداری مناسب ایجاد شود
وی گفت: امسال در آخرین سال از بازه سه ساله تغییر الگوی کشت در حوزه برنج قرار داریم اما شواهد نشان از این دارد که کشاورزان تمایلی به این مسئله ندارند و از آنجائی که منابع آبی استان قزوین نیز تحت تأثیر این اتفاق قرار نخواهد گرفت درخواست ما این است که در صورت امکان برای استان قزوین شرایط ویژه‌ای در نظر گرفته شود.
برند برنج الموت و طارم ارزشمند است
اگرچه برنج ایرانی همواره از انواع مرغوب و باکیفیت در سراسر دنیا محسوب می‌شود اما همسایگان قزوین و ساکنین مناطق شمالی کشور با برند برنج الموت و طارم قزوین آشنا هستند، برنجی مرغوب که به‌صورت سنتی کشت می‌شود، از آب‌های سطحی آبیاری شده و می‌تواند بخشی از نیاز کشور در این خصوص را تأمین کند، لذا نابودی این برند می‌تواند اقتصاد کشاورزی را در این مناطق تحت تأثیر قرار دهد، بدون آن‌که آورده جدی‌ای به نام « مدیریت منابع آبی» با خود به همراه داشته باشد. باوجود اینکه اکنون قزوین در یک بحران سراسری کم‌آبی قرار دارد ولی برنج قزوین نمی‌تواند قربانی مناسبی برای مدیریت منابع آبی محسوب شود.
نظر شما