جواد حیران نیا؛ بازار: برجام با به قدرت رسیدن سید ابراهیم رئیسی به عنوان رئیس جمهور منتخب ایران از جمله موضوعاتی است که توجه کارشناسان را معطوف به خود کرده است.
مواضع نامزدهای ریاست جمهوری ایران در کمپینها و مناظرات انتخاباتی نشان از پذیرش برجام به رغم برخی مواضع اولیه از سوی آنها داشت. غیر از «سعید جلیلی» تمام نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری اصل برجام را مورد پذیرش قرار داده بودند.
از سوی دیگر شروع مذاکرات هسته ای نشان از این داشت که پیشبردن برجام دستور کاری خارج از انتخابات ریاست جمهوری ایران داشته و دارد.
حسن روحانی رئیس جمهوری ایران نیز بر دستور رهبر انقلاب برای آغاز مذاکرات جاری تاکید کرده است. لذا موضوع برجام و تداوم مذاکرات را باید بحثی فراتر از دولت مستقر در پاستور در نظر داشت.
ابراهیم رئیسی رئیس جمهور منتخب ایران نیز در اولین نشست خبری خود بعد از کسب پیروزی در انتخابات ریاست جمهوری اصل برجام را مانند مناظرات زیر سوال نبرده و تاکید بر شیوه اجرای آن داشته است. بر همین اساس در نشست خبری تأکید کرده است که «اجازه نمی‌دهیم مذاکرات فرسایشی بوده و مذاکره برای مذاکره انجام شود. باید هر نشستی برای حصول نتیجه باشد و نتیجه محوری در مذاکرات مدنظر قرار گیرد تا مذاکرات آورده‌ای برای ملت ایران داشته باشد. مذاکرات را برای رفع محدودیت‌ها، تحریمها، راستی آزمایی و ارتباطات دنبال می‌کنیم.»
وی همچنین تاکید کرده است که سیاست خارجی دولت وی از برجام شروع نمی‌شود و به برجام محدود نیست.
همچنین رئیسی بر توازن در سیاست خارجی تاکید کرده است و اعلام کرده است که تعامل گسترده و متوازن با همه کشورها را در سیاست خارجی دنبال می‌کنیم. هر مذاکره‌ای که منافع ملی در آن تضمین شود مورد حمایت ماست.
مواضع رئیسی در حالی مطرح می شود که کشورهای اروپایی و امریکا نیز خواهان تداوم مذاکرات برجام در دوره ریاست جمهوری وی هستند. «جن ساکی» سخنگوی کاخ سفید روز دوشنبه در یک نشست خبری اظهار داشت که دولت «جو بایدن» مشتاقانه منتظر آن است که برای بازگشت آمریکا به «برنامه جامع اقدام مشترک» (برجام) شاهد سمت و سوی گفتگوهای کنونی با ایران باشد.
«جوزف بورل» مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا نیز اعلام کرده است: فکر نمی کنم که رئیس جمهور جدید ایران موضعی متفاوت درباره مذاکرات وین اتخاذ کند؛ مذاکراتی که هم به نفع کشورش است و هم به نفع مردمش. بنابراین دلیلی برای اینکه چنین اعتقادی داشته باشم وجود ندارد.
«میخائیل اولیانوف» نماینده روسیه در سازمان‌های بین المللی در وین نیز پس از پایان ششمین نشست کمیسیون مشترک برجام به خبرگزاری اسپوتنیک گفته بود: پس از آغاز دور هفتم مذاکرات برای احیای توافق هسته‌ای، حل مسائل فنی مربوط به ویرایش توافق نهایی ۲ هفته طول خواهد کشید. پس از شروع دور هفتم، برای حل آخرین مسائل فنی مربوط به ویرایش سند نهایی، مدتی طول می‌کشد - احتمالاً نمی دانم شاید ۲ هفته- این نیز یک فرایند دشوار است؛ اما موضوعی است که می‌تواند حل شود. به طور کلی برداشت‌ها مثبت هستند؛ حرکتِ رو به جلو کاملاً مطمئن است، اما روند کار بسیار پیچیده‌تر از انتظار همه بود. من در مورد بهترین گزینه صحبت می‌کنم، اگر البته چیز غیرمنتظره ای پیش نیاید. آغاز دور هفتم به این بستگی دارد که هر طرف (تهران و واشنگتن) دستورات سیاسی لازم را برای آخرین دور مذاکرات در پایتخت خود دریافت کند. ظاهراً دور هفتم آخرین مرحله خواهد بود. دیگر نیازی به تمدید توافق (تفاهم) فنی در خصوص بازرسی‌های آژانس انرژی هسته‌ای در ایران که در ۲۴ ژوئن منقضی می‌شود نیست. من فکر می‌کنم این توافقنامه تمدید نخواهد شد، زیرا نیازی نیست. تصمیمات قبلی لازم الاجرا هستند. اگر همه آنها به قوت خود باقی بمانند، تصمیم رسمی در مورد تمدید لازم نیست.
این در حالی است که پرس تی وی به نقل از منابع نزدیک به مذاکرات وین اعلام کرده که آمریکا کماکان از انجام تعهدات خود برای بازگشت به برجام و لغو تحریمها خودداری کرده و حاضر به لغو تحریم تسلیحاتی و لغو دستور اجرایی ترامپ در این زمینه نشده است.
بر اساس گزارش پرس تی وی همچنین آمریکا تاکنون لغو کامل تحریمهای نفتی، بانکی و حمل و نقل را به گونه‌ای که نیاز به تمدید نداشته باشد، نپذیرفته و صرفا تعلیق و توقف موقت ۱۲۰ روزه و یا ۱۸۰ روزه این تحریمها را پیشنهاد داده که تمدید این معافیت دوره ای نیازمند موافقت رئیس جمهور آمریکاست.
بر این اساس آمریکا هنوز راستی آزمایی واقعی از انجام لغو تحریمها را نیز نپذیرفته و ضمن طرح ایده گام به گام، با لغو یک جای تحریمها مخالفت کرده است. آمریکا گفته که خود را متعهد به پرداخت خسارات خروج از برجام و اعمال تحریمهای غیرقانونی نمی‌داند.
آمریکاییها امکان خروج مجدد از برجام را رد نکردند و ضمانتی هم برای عدم خروج مجدد ارائه نمی دهند و درخواست ایران برای تضمین عدم اعمال تحریم و عدم استفاده از مکانیسم بازگشت خودکار تحریمها (ماشه) را نپذیرفته اند.
آمریکا و اروپا در ازای توقف موقت برخی تحریمهای برجامی خواستار تحمیل تعهدات جدید هسته‌ای فراتر از برجام و حتی تعهدات غیربرجامی، همچون مذاکره در خصوص سیاست‌های منطقه ای ایران شده اند. در این خصوص «ند پرایس»، سخنگوی وزارت خارجه آمریکا گفته توافق هسته‌ای با ایران ضروری است اما برای پرداختن به مسائلی مانند برنامه موشکی این کشور کافی نیست.
ند پرایس درباره ضرورت توافق هسته‌ای با ایران گفت: «تمام چالش‌هایی که با ایران داریم دشوارتر خواهد شد مگر آنکه محدودیت‌هایی علیه برنامه هسته‌ای این کشور در نظر گرفته شود.»
این در حالی است که سید ابراهیم رئیسی رئیس جمهور منتخب در نشست خبری روز گذشته هر گونه مذاکره در خصوص مسائل موشکی و سیاست منطقه ای را رد کرد.
بر این اساس به نظر می رسد لغو یا «ویو»(توقف موقت مثلا 180 روزه) تحریمها در دستور کار واشنگتن است. به این معنا که برخی تحریمها لغو خواهد شد و برخی نیز «ویو». در صورت «ویو» تحریمها حالت شرطی پیش خواهد آمد و در صورت نیاز آمریکا قادر خواهد بود تحریمهای «ویو» شده را مجدد برقرار کند؛ هر چند در مورد تحریمهای لغو شده نیز این امکان به لحاظ قانونی برای دولت بایدن مهیا است.
نظر شما