بازار؛ گروه استانها: معادن، یکی از ظرفیت‌ها و فرصت‌های بسیار ارزشمند برای توسعه اقتصادی بدون اتکا به درآمدهای نفتی است که در این میان وجود تنوع مواد معدنی، استان خراسان جنوبی را به عنوان یکی از مناطق شاخص معدنی در کشور مطرح کرده است. مسئولان استان ادعا دارند حداقل یک مرحله فرآوری بر روی ۹۵ درصد از مواد معدنی استان اجرا می‌شود و خام فروشی صرف در حد ۵ درصد است که مبنا و خروجی این حرف در حد برش، پودر و پر عیار کردن برخی مواد است که ارزش خاصی برای استان ندارد.
خراسان جنوبی با وجود معادن غنی در تکمیل زنجیره ارزش افزوده ضعیف عمل کرده است و مشکل را کمبود زیرساخت‌ها و نقدینگی می‌دانند و بر این تأکید می‌شود که مواد معدنی استان تا ۸۰ درصد ظرفیت فرآوری و تکمیل چرخه را دارند اما مشکل اینجاست که چرا مشکلات برای سرمایه گذار مرتفع نمی‌شود تا تمایل به اجرای این کار داشته باشند. پاسخی که به آن دست نیافتیم.
مشکل خام فروشی استان نبود زیرساخت است
روح الله محمدی، از فعالان معدنی استان خراسان جنوبی در گفتگو با خبرنگار بازار در زمینه خام فروشی عنوان کرد: چندین سال است که خام فروشی در رده‌های مختلف مدیریتی نقل محافل است و به عنوان یک بازدارنده اقتصادی از آن یاد می‌کنند.
وی ادامه داد: در کل اینکه فرآوری باعث سود چند برابری می‌شود درست است ولی باید متناسب با شرایط باشد.
این فعال معدنی تصریح کرد: اگر در یک ماده معدنی عیار بالا و زیرساخت لازم برای فرآوری با توجیه اقتصادی داشته باشیم، می‌توان فرآوری را انجام داد و مشکل کنونی استان نبود زیرساخت‌ها است.
محمدی بیان کرد: دولت برای بخش فرآوری باید وارد میدان شود تا به بخش خصوصی کمک کنند، چرا که به تنهایی این کار اجرایی نمی‌شود.
به گفته وی با توجه به سودهای کلان بانکی و نبود حمایت قاطع از سرمایه‌گذار در زمان مشکل، سرمایه گذاران ضررهای زیادی می‌کنند، که به همین دلیل تمایلی به این بخش ندارند و اگر مشکلی ایجاد شود به دنبال آن تعطیلی واحدهای مختلف معدنی و بیکاری افراد وجود خواهد داشت.
وی با بیان اینکه بزرگترین خام فروشی کشور در بخش نفت است، گفت: این مصداق اصلی خام فروشی است و در فرآوری باید به بازار فروش با توجه به تحریم‌ها و محدودیت‌ها نیز توجه شود و برای خروج از این مشکلات باید ارتباط با دیگر کشورها احیا شود.
مشکل بازار فروش برای سرمایه گذار
داریوش افتخاری، یکی دیگر از فعالان بخش معدنی خراسان جنوبی با سابقه ۲۰ ساله در این زمینه و با مدرک مهندسی معدن در این باره گفت: خراسان جنوبی یکی از استان‌های مستعد کشف و استخراج مواد معدنی است.
وی ادامه داد: به دلیل موقعیت زمین شناسی استان بسیاری از مدیران و استانداران قبلی، خراسان جنوبی را عسلویه معدنی ایران و بهشت معادن ایران یاد می‌کنند.
به گفته وی در ایران ۶۲ نوع ماده معدنی شناسایی شده است که حدود ۴۲ نوع ماده معدنی آن در خراسان جنوبی موجود است و این نشانه تنوع بی نظیر مواد معدنی استان است.
این فعال معدنی با اشاره به اینکه از ۶۹۵ پروانه بهره‌برداری حدود ۱۱۵ مورد آن در بخش خاک‌های صنعتی است، عنوان کرد: بنتونیت یکی از این مواد است که حدود ۱۰۰ نوع کاربرد دارد.
افتخاری با بیان اینکه بیشتر خام فروشی ها در صنعت کشور مورد استفاده قرار می‌گیرد، عنوان کرد: در بخش فرآوری باید بازار فروش در ابتدا معرفی و شناسایی شود.
به گفته وی زیرساخت‌ها برای فرآوری، کارخانه‌های کافی برای معادن، کمبود اندازه ذخایر معادن و بازار فروش، از مشکلات این مسیر است که باعث می‌شود بخشی از مواد معدنی استان به صورت خام خارج شود و باید این مشکلات در ابتدا رفع شود.
صادرات بخشی از مواد معدنی به صورت خام نیز مفید است چرا که دیگر کشورها را به ما وابسته می‌کند اما برای تکمیل زنجیره ارزش افزوده، فرآوری گام بزرگی است که باید اجرایی شود
افتخاری تأکید کرد: صادرات بخشی از مواد معدنی به صورت خام نیز مفید است چرا که دیگر کشورها را به ما وابسته می‌کند اما برای تکمیل زنجیره ارزش افزوده، فرآوری گام بزرگی است که باید اجرایی شود.
به گفته وی باید مشکلات از سر راه سرمایه گذار برداشته شود تا با گام‌ها روشن و مطمئن وارد این عرصه شود.
مشکلات سد راه فرآوری
احمد پروین، نایب رئیس خانه معدن استان خراسان جنوبی نیز در این زمینه به خبرنگار بازار گفت: تکمیل زنجیره ارزش افزوده برای همه مهم است و در خراسان جنوبی به طور کلی ضعیف بوده است.
وی تصریح کرد: چرایی این موضوع به مشکل زیرساخت‌ها باز می‌گردد و در زمینه برق، حمل و نقل، نیروی انسانی فنی و تأمین سرمایه مورد نیاز مشکل داریم، همچنین تاکنون بانک‌ها در توسعه این زنجیره نقش قابل قبولی ایفا نکرده‌اند.
به گفته وی باید به این نکته توجه کرد که ظرفیت و ارزش افزوده هر ماده معدنی متفاوت است و نمی‌توان انتظار داشت همه مواد معدنی فرآوری شوند.
پروین تأکید کرد: باید مشکلات برطرف شود و نیازهای جهان سنجیده و با تحریک آنها باعث فروش محصولات شویم.
با برنامه‌ریزی های صمت باید پیش رفت
مشیرالحق عابدی، معاون امور اقتصادی استاندار خراسان‌جنوبی هم در این باره در گفتگو با خبرنگار بازار گفت: مسئولان استان اگر سخنی در این باره می‌گویند به این دلیل است که به آن حد اعلا برسیم که ارزش افزوده بالایی برای استان و اشتغال‌زایی داشته باشد.
وی تأکید کرد: اما بنده نظری در این باره ندارم و برای چرخه مواد معدنی دستگاه متولی آن یعنی صنعت، معدن و تجارت مسلماً برنامه‌ریزی هایی دارد که متناسب با آن باید پیش رفت.
خام فروشی ۵ درصدی مواد معدنی خراسان جنوبی!
حجت ایمان طلب، معاون امور معادن و صنایع معدنی سازمان صنعت، معدن و تجارت استان خراسان جنوبی در پاسخ به این مسائل در گفتگو با خبرنگار بازار گفت: بر روی مواد معدنی حداقل یک روش فرآوری مانند برش سنگ انجام می‌شود.
وی با اشاره به اینکه ۵۰ نوع ماده معدنی داریم، عنوان کرد: حدود ۲۰ نوع آن به صورت کامل فرآوری می‌شود که شامل انواع بنتونیت ها، منیزیت ها، زغال سنگ، سنگ‌های تزئینی و طلا است و مواد معدنی که ظرفیت و حجم فرآوری داشته‌اند در جوار معادن آنها کارخانه فرآوری نیز احداث شده است.
این مقام مسئول ادامه داد: ۳۰ نوع دیگر نیز حداقل یک مرحله فرآوری مانند پر عیار سازی، برش و پودر کردن بر روی آنها انجام می‌شود و در سال نهایت حدود ۵ درصد خام فروشی صرف داریم.
وی ادامه داد: باید به این نکته توجه شود که استان‌های مختلف در صادرات مواد اولیه معدنی باید باهم تعامل داشته باشند تا نیازهای هر استان متناسب با شرایط منطقه تهیه، تولید و به فروش برسد.
به گفته وی برخی مواد مانند بنتونیت در استان به صورت گندله فرآوری می‌شود ولی برای کارخانه‌های فولاد که به صورت پودر می‌خواهند این ماده معدنی خام صادر می‌شود.
به گفته وی همچنین برخی از سنگ‌ها به صورت خام ارزش افزوده بیشتری برای استان دارند.
با فرآوری محصولات معدنی قیمت آنها افزایش یافته و قیمت حمل و نقل آن نیز بیشتر می‌شود که باعث عدم استقبال بازار از آن خواهد شد
معاون امور معادن و صنایع معدنی سازمان صنعت، معدن و تجارت خراسان جنوبی ادامه داد: دلیل این است که شناخت و علم ما در این زمینه کم است و کارخانه‌های فولاد با روش و هزینه‌های خود کار می‌کنند و اگر ما بگوییم حتماً از ما باید پودر را خریداری کنید به دنبال بازار دیگری می‌روند.
ایمان طلب تأکید کرد: همچنین با فرآوری محصولات معدنی قیمت آنها افزایش یافته و قیمت حمل و نقل آن نیز بیشتر می‌شود که باعث عدم استقبال بازار از آن خواهد شد.
به گفته وی اگر ماده معدنی ظرفیت و صرفه اقتصادی برای فرآوری داشته باشد حتماً در محل انجام می‌شود و خواست ما این است که تا نهایت چرخه ارزش افزوده را در استان داشته باشیم که در ابتدا باید زیرساخت‌ها و اطلاعات به روز رسانی شوند.
وی خاطر نشان کرد: منظور از خام فروشی برخی از افراد این است که به محصول نهایی تبدیل نمی‌شود و قبول داریم که باید زیرساخت‌ها ایجاد شود و امکان این وجود دارد که با سرمایه گذاری ها و تأمین زیرساخت‌های لازم می توان تا ۸۰ درصد از محصولات معدنی وارد چرخه ارزش افزوده کرد.
معادن یکی از ارکان توسعه اقتصادی استان خراسان جنوبی در کنار دیگر بخش‌ها همچون صنعت، کشاورزی و گردشگری است که در جهش تولید می‌توانند نقش مهمی ایفا کنند و چه بسا، این بخش بتواند جلوتر از دیگر بخش‌ها حرکت کند و حتی می‌تواند در شرایط تحریم‌ها جایگزینی مطمئن برای درآمدهای کشور باشد، زیرا ذخایری در دل زمین وجود دارد که با تأمین برخی زیرساخت‌ها امکان بهره‌مندی کشور به صورت خدادادی در این زمینه میسر است.
در همین راستا برای حمایت از این بخش مسئولان باید سازوکاری قوی در پیش گیرند تا سرمایه گذاران علاقه‌مند به این بخش شوند و شاهد تکمیل چرخه ارزش افزوده مواد معدنی در استان باشیم.
