نیمه هادی‌ها؛ رقابت فزاینده امریکا و چین| گام بلند پکن به سوی خودکفایی در صنعت تراشه

تهمینه غمخوار؛ بازار: نیمه هادی ها یا به عبارت دیگر «تراشه ها»، یکی از مولفه اساسی در قلب رشد اقتصادی، امنیت و نوآوری های فناوری محسوب شده که تاثیر آن ها بر توسعه جهانی بیش از انقلاب صنعتی است.

 نیمه هادی یا نیم رساناها کوچکتر از اندازه تمبر پستی، نازک تر از موی انسان  و از نزدیک به اندازه ۴۰ میلیارد قطعه ساخته شده هستند که در اندرتور، تلفن های هوشمند، رایانه های شخصی، پیس میکر یا همان باتری قلب، وسایل نقلیه الکترونیکی، هواپیماها و سلاح های مافوق صوت در دستگاه های الکتریکی و دیجیتالی شدن کالاها و خدمات مانند تجارت الکترونیک جهانی یعنی در همه جا وجود دارند و نقش مهمی در زندگی بشر ایفا می کنند.

گزارش های تجارت الکترونیک در کشورهای پیشرفته صنعتی نشان می دهد که تقاضا در خصوص این صنعت در حال افزایش است، زیرا با چالش ها و فرصت های زیادی روبرو است و فناوری های نوظهور از جمله هوش مصنوعی (AI)، محاسبات کوانتومی، اینترنت اشیا و ارتباطات بی سیم پیشرفته به ویژه ۵G همگی به نیمه هادی های پیشرفته نیاز دارند.

اگر صنعت نیمه‌هادی پیشرفت نمی‌کرد، مسلما در حال حاضر وضعیت بدتری وجود داشت. در این میان شاید تصور شود که شرکت‌های سخت افزار یا نرم افزار غول‌پیکر تمام کارها را انجام می‌دهند، اما اگر نیمه‌رساناها وجود نداشتند، حتی بازاری برای حضور غولهای فناوری نیز وجود نداشت. 

در این میان، ایالات متحده و چین که از سالهای گذشته در حال رقابت در عرصه فناوری هستند، در این صنعت هم روز به روز در تلاشند تا خودی نشان داده و از یکدیگر پیشی بگیرند. بر همین اساس، پاندمی کرونا و اختلافات تجاری میان دو کشور بر سر برتری ها و پیشرفتهای فناوری، زنجیره تأمین و زنجیره ارزش صنعت را تحت فشار قرار داده و ریسک تجزیه زنجیره تأمین را بیشتر می کند و به تقسیم فناوری و اختلال قابل توجه در تجارت بین الملل می انجامد.

بر اساس گزارش FP INSIDER، در طول دهه ها، ایالات متحده پیشرو در صنعت نیمه هادی بوده و ۴۸ درصد یا ۱۹۳ میلیارد دلار سهم بازار را از نظر درآمدی در سال ۲۰۲۰ از آن خود کرده است. بر اساس گزارش IC Insights، هشت شرکت از ۱۵ شرکت بزرگ نیمه هادی در جهان در ایالات متحده با رتبه اول اینتل از نظر فروش مستقر هستند.

در طول دهه ها، ایالات متحده پیشرو در صنعت نیمه هادی بوده و ۴۸ درصد یا ۱۹۳ میلیارد دلار سهم بازار را از نظر درآمدی در سال ۲۰۲۰ از آن خود کرده است

 چین نیز وارد کننده خالص نیمه هادی ها است  که برای تولید بیشتر فناوری خود به تولیدکنندگان خارجی به ویژه تولیدکنندگان در ایالات متحده اعتماد کرده است. چین تراشه هایی به ارزش ۳۵۰ میلیارد دلار در سال ۲۰۲۰ وارد کرد که نسبت به سال ۲۰۱۹ افزایش ۱۴.۶ درصدی را نشان می دهد.

طی شش سال گذشته، چین با «رهنمودهای ترویج صنعت مدار مجتمع ملی» و «ساخت چین ۲۰۲۵»، تلاش های خود را با استفاده از مشوق های مالی از جمله راه اندازی صندوق ارزی به کمک دولت، مالکیت معنوی (IP) و استانداردهای ضد انحصاری برای تسریع در توسعه صنعت نیمه هادی داخلی، کاهش اعتماد به آمریکا و معرفی خود به عنوان یک رهبر فناوری جهانی افزایش داده است.

با تشدید رقابت ایالات متحده و چین، به ویژه در دولت ترامپ، امریکا با سیاست های صدور مجوز سختگیرانه تر به ویژه در مورد نهادها و ارگانهای چینی، کنترل صادرات نیمه هادی را سخت تر کرده و نگرانی ها در مورد دستیابی چین به فناوری آمریکایی از طریق زنجیره های تأمین غیرنظامی و ادغام با توانایی های نظارتی ارتش و چین همچنان ادامه دارد.

TSMC یکه تاز بازار ساخت تراشه ها

در این میان، تایوان نامی شناخته شده در میان کسب و کارهای دنیای فناوری است که با شرکت صنایع نیمه‌رسانای تایوان (TSMC) نقش مهمی در این بازار بازی می‌کند و شرکت‌های زیادی در سراسر جهان به آن وابسته هستند. این شرکت با تولید ۵۱.۵ درصد از بازار ریخته گری و تولید پیشرفته ترین تراشه های جهان (۱۰ نانومتر یا کوچکتر) ، میان این ابرقدرت های جهانی گرفتار شده است.

TSMC از هر دو شرکت آمریکایی و چینی مانند غول های فناوری اپل، کوالکام، برودکام و زیلینکس پشتیبانی می کند. تا همین اواخر، این شرکت هوآوی را نیز تأمین می کرد اما در ماه مه سال ۲۰۲۰ روابط خود را با غول چینی قطع کرد، زیرا وزارت بازرگانی ایالات متحده در مورد تأمین کنندگان هوآوی به دلیل مشکلات امنیتی محدودیت هایی را ایجاد کرد.

تایوان همچنین به یک نقطه کانونی ژئوپلیتیک تبدیل شده است، زیرا اقدامات دولت ترامپ برای تقویت روابط آمریکا و تایوان باعث افزایش تنش در تنگه تایوان و افزایش فعالیت نظامی چین در منطقه شده که عزم دولت بایدن را آزمایش می کند.

این عوامل در کنار هم ریسکهای قابل توجهی را برای صنعت نیمه هادی جهانی ایجاد می کنند. تایوان نمایانگر بخشی از اکوسیستم پیچیده صنعت است و به طور گسترده تری مشکل رو به افزایش شرکتها و کشورها برای عایق ماندن از ژئوپلیتیک را، به ویژه در فشارهایی که به جدا شدن ایالات متحده و چین منجر می شود، نشان می دهد.

بر همین اساس، همزمان با افزایش اختلافات ژئوپلیتیکی، تجاری و فناوری و گسترش بیماری همه گیر COVID-۱۹ و تاثیر مخرب آن در زنجیره های تأمین و ارزش، شرکت های نیمه هادی در تلاشند تا با ذخیره سازی منابع یا جابجایی امکانات تولید فرآیندهای تولید خود را ایمن سازند.

با وجود نیمه هادی ها در قلب رقابت استراتژیک و فناوری ایالات متحده و چین، این صنعت همچنان طیف وسیعی از اقدامات تعرفه ای و غیرتعرفه ای محافظ را تجربه می کند که تولید و رقابت را در این صنعت را مورد تهدید قرار می دهد. بر اساس گزارش FP Insider، نیمه هادی ها نمایانگر جاه طلبی های برجسته فناوری میان ایالات متحده و چین هستند که همچنین یک آسیب پذیری مهم در عرصه فناوری برای دو کشور ایجاد می کنند.

با وجود نیمه هادی ها در قلب رقابت استراتژیک و فناوری ایالات متحده و چین، این صنعت همچنان طیف وسیعی از اقدامات تعرفه ای و غیرتعرفه ای محافظ را تجربه می کند که تولید و رقابت را در این صنعت مورد تهدید قرار می دهد

بر اساس این گزارش، علی رغم سرمایه گذاری گسترده ، بعید است که چین ظرف پنج تا ۱۰ سال آینده به قابلیت های تولید نیمه هادی مستقل دست یابد. شرکت های چینی به دلیل دسترسی محدود به تجهیزات تولید نیمه هادی (SME) و نرم افزار قادر به رقابت در برابر شرکت های سطح بالا نیستند و عدم دانش عمومی آنها در صنعت مانع توسعه زنجیره تأمین خودکفا است.

از طرفی، با توجه به این که تایوان که از مدتها پیش در مرکز این تنشهای تجاری و فناوری قرار گرفته و همچنین با توجه به نقش اصلی این کشور در ساخت نیمه هادی ها و زنجیره های تأمین فناوری، چین احتمالاً از طریق محدودیت های تجاری، جذب استعدادها و فضای مجازی، نفوذ اقتصادی خود را برای حمله به شرکت های اصلی به منظور دستیابی به دارایی های نیمه هادی مورد نیاز برای تقویت صنعت داخلی خود ، اعمال می کند.  

بر همین اساس، دولت چین طبق برنامه پنج ساله چهاردهم ، تصمیم گرفته تا سالهای ۲۰۲۱ تا ۲۰۲۵، از صنایع تراشه و تولید مدار مجتمع خود پشتیبانی کند زیرا چین بزرگ ترین وارد کننده تراشه در جهان به شمار می آید و به همین خاطر پکن در تلاش است تا وابستگی خود به واردات نیمه هادی که مبلغ سالانه آن به حدود ۲۰۰ میلیارد دلار می رسد را کاهش دهد. این وابستگی موجب کاهش امنیت ملی چین شده و توسعه بخش فناوری داخلی را با مشکل مواجه می کند.

طبق گفته سخنگوی وزارت صنعت و فناوری اطلاعات چین، دولت اقدامات مختلفی را برای حمایت از تراشه و صنایع تولید مدار مجتمع از جمله کاهش یا معافیت مالیات بر درآمد شرکت های سازنده و تقویت و ارتقا بنیان صنعت مانند ایجاد زنجیره های تأمین و پرورش استعدادها انجام داده است.

دولت چین طبق برنامه پنج ساله چهاردهم، تصمیم گرفته تا سالهای ۲۰۲۱ تا ۲۰۲۵، از صنایع تراشه و تولید مدار مجتمع خود پشتیبانی کند

این سخنگو همچنین ضمن اشاره به این که همکاری بین المللی بیشتر برای ساخت یک تراشه جهانی خواسته چین است، اعلام کرد که درآمد فروش در صنعت مدار مجتمع چین در سال ۲۰۲۰ با ۲۰ درصد افزایش به ۸۸.۴۸ میلیارد یوان در سال ۲۰۲۰ رسیده که رشد زنجیره صنعت چندین برابر  رشد صنعت جهانی در همان دوره مشاهده شده است.

این اقدامات پس از محدودیت های اعمال شده توسط ایالات متحده برای شرکت های فن آوری چینی در جنگ تجاری آمریکا و چین اعمال شد که تولید و فروش در چندین شرکت از جمله غول فناوری هواوی را تحت تأثیر قرار داد.

چین در ماه سپتامبر برنامه های جدید توسعه ای را برای صنایع استراتژیک اعلام کرد و بخش های اصلی را در آنچه دولت «صنایع در حال ظهور استراتژیک» می نامد، مشخص نمود. این موضوع، اولویت های چین را نشان می دهد زیرا در تلاش است تا وابستگی خود را به واردات فناوری کاهش داده و به اقتصاد خود توسعه بیشتری ببخشد.

نیمه هادی ها در چند ماه گذشته به یک جریان اصلی در چین تبدیل شده  و تلاش پکن برای کاهش وابستگی به تراشه های آمریکایی، موضوع مهمی برای کشور به شمار می آید

در همین راستا، نیمه هادی ها در چند ماه گذشته به یک جریان اصلی در چین تبدیل شده  و تلاش پکن برای کاهش وابستگی به تراشه های آمریکایی، موضوع مهمی برای کشور به شمار می آید.

از طرفی، کمبود نیمه هادی ها در صنعت خودرو به دلیل این همه گیری و افزایش تقاضا در سایر بخش ها مشاهده شده و تولید را در آسیا_اقیانوسیه، اروپا و آمریکای شمالی را در چند ماه گذشته مختل کرده است. برخی از تحلیلگران تخمین زده اند که ممکن است چندین ماه طول بکشد تا این کمبود قابل توجهی کاهش یافته و جبران شود.