بازار؛ گروه کشاورزی: صنعت زنبورداری از جمله صنایع رو به رشد کشور است که در سراسر کشور گسترده است. فعالان این صنعت اگر چه تا چند سال پیش غالبا عسل محور کار می کردند اما چند صباحی است که زنبورداران پار را فراتر گذاشته اند و به تولید و استخراج فراورده های دیگری همچون «زهر زنبور، بره موم، ژل رویال و غیره» روی آورده اند. در این بین نیز تولیدکنندگان و سازندگان تجهیزات و ابزارهای این صنعت وارد میدان شده اند و با تولید ابزارهای مورد نیاز در داخل سعی دارند این امکانات را با کیفیت و قیمت هایی مناسب در اختیار بهره برداران قرار بدهند.
حسن سلیمانی مدیر عامل یکی از سازندگان تجهیزات و ابزار صنعت زنبورداری است که به گفته وی اگرچه این شرکت سابقه ای ۳۰ ساله در تولید قطعات خودرو و ابزارهای کوهنوردی دارد اما از سال ۱۳۸۶ به صورت تخصصی در بحث تولید ابزارهای صنعت زنبورداری نیز مشغول به فعالیت شده است و در حال حاضر علاوه بر تامین نیاز داخلی به زنبورداران کشورهای دیگر نیز محصولات خود را عرضه می کند.
*با چه انگیزه ای به عرصه ساخت تجهیزات و ابزار آلات صنعت زنبورداری قدم گذاشتید؟
همانطور که می دانید زنبورداری ما در سطح دنیا مقام دارد و همیشه جزو ۱۰ کشور اول دنیا است اما در بحث تولید ابزار، واحدهای کوچکی فعالیت می کردند. بنابراین با توجه به بررسی هایی که انجام دادیم و پتانسیل هایی که در این زمینه وجود داشت با ظرفیت بالایی وارد این حوزه شدیم. ما تاکید ما بر این است که ابزارهایی متناسب با سلیقه و اقلیم ایران بسازیم چون در عرصه تکنولوژی های زیستی بخصوص، بنده معتقدم اولین چیزی که باید مد نظر قرار گرفت این است که با ساختارهای کشور منطبق باشد؛ یعنی آگاهانه و بدون تعصب باید از دنیا دستاوردها را بگیریم و اگر لازم است بر اساس نیازهای مان در آن تغییر بدهیم.
تفکر صادراتی هم مثل موضوع تولید در کشور ما هنوز جا نیفتاده است؛ به همین دلیل غالبا این تفکر وجود دارد که صادرات یعنی ما چیزی را تولید کنیم و مازاد آن که در کشور مصرف نمی شود را صادر کنیم!
به دلیل اینکه که ما یک شرکت طراحی مهندسی هستیم و واحد تحقیقات توسعه داریم اقدام به طراحی و تولید ابزارهای زنبورداری متناسب با اقلیم کشور کردیم. در این زمینه ارتباطات تنگاتنگی با اساتید علمی این بخش، زنبورداران و فعالان این صنعت داریم و لذا بر اساس رهنمودهای آنها سعی کردیم ابزارهایی بر اساس نیاز زنبورداری بسازیم.
*مهندسی معکوس در این صنعت چقدر جواب می دهد؟
مهندسی معکوس در صنعت زنبوداری جواب نمی دهد؛ یعنی کندویی که برای کشوری با میزان ۷۰۰ تا ۸۰۰ میلی متر بارش در سال ساخته شده است یا مثلا دمای آن کشور ماکسیمم ۳۵ درجه در تابستان و منفی ۵درجه در زمستان است الزاما در کشور ما ممکن است جواب ندهد چون کشور ما اقلیم خشنی دارد. لذا خودمان نیازسنجی می کنیم و پس از طراحی متناسب با شرایط آب و هوایی کشور ابزارها را تولید می کنیم. به همین دلیل الان در سبد محصولاتی که در این صنعت داریم حدود ۸۰ درصد ابزارها طراحی خود ما است و اگرچه ممکن است از یک ابزار قدیمی ایده گرفته باشیم اما تغییراتی در آن ایجاد کرده ایم و منطبق روز آن را تولید کرده ایم.
*شما در بخش ابزارآلات زنبورداری اختراعی هم به ثبت رسانده اید؟
بله. در صنعت زنبورداری سه مورد اختراع داریم که اصلی ترین آنها کندویی است که زنبور تا دمای ۵۰ درجه سانتی گراد می تواند بدون آسیب در آن به سر ببرد در صورتی که کندوهای دیگر فاقد این خصوصیت هستند؛ یعنی کندوهای دیگر نهایتا تا ۴۴ درجه مساعد هستند و بیشتر از این دما زنبور نمی تواند دوام بیاورد و ریزش دارند چون موم در چنین دمایی ذوب می شود و مشکلات زیادی برای زنبور و زنبوردار ایجاد می شود.
از سوی دیگر در بحث تولید ابزارهای استخراج ژل رویال نیز فعال هستیم. همانطور که می دانید زنبور عسل به جز عسل فراورده های دیگری نیز دارد از جمله ژل رویال که تا پیش از این در ایران استخراج نمی شد. اما چند سالی است روی آن کار می شود ما نیز با آقای «کوهی» اولین کسی که وارد بحث استخراج این ماده شده شروع به همکاری کردیم. در حین همکاری متوجه شدیم با ابزارهای استخراجی که محصول کشور چین نیز بود مشکل داشتند و چندان کارایی برای ایشان نداشت. لذا تعهد کردیم ابزارها را تهیه کنیم؛ برای همین پس از دریافت اطلاعات و بعد از آزمون و خطاهای بسیار و ساخت نمونه اولیه به نتیجه رسیدیم و محصولات را به تولید انبوه رساندیم. به عنوان مثال فنجانک های ژل که برای تولید ژل رویال تولید می کنیم مناسب شرایط بومی کشورمان است که امروز در اختیار زنبورداران سراسر کشور قرار می دهیم.
از سوی دیگر یکسری ابزارهای نو برای تولید فراورده های دیگر همچون بره موم نیز ساخته ایم که همگی ثبت شده اند و برخی با نام طرح صنعتی و برخی دیگر به نام اختراع ثبت می گردند.
تاکید ما بر این است که ابزارهایی متناسب با سلیقه و اقلیم ایران بسازیم چون در عرصه تکنولوژی های زیستی معتقدم اولین چیزی که باید مد نظر قرار گرفت این است که با ساختارهای کشور منطبق باشد
*در بحث ساخت دستگاه ها از چه تکنولوژی استفاده می کنید؟
در بحث ابزار سازی امکانات روز رایج دنیا را دارا هستیم و امکانات تولید را نیز برخورداریم. با این وجود توان بالای ما اصولا در بحث «طراحی» است. چون مسائل تولید پدیده چندان پیچیده ای نیست و پدیده مهم و حائز اهمیت توان طراحی و ساختار سازمانی است. در واقع این دو آیتم در ایران مغفول مانده و کمتر به آن توجه می شود.
*یعنی صرف ساختن یک قطعه توسط یک سازمان یا شخص برای توانمند بودن دانستن وی کافی نیست؟
به نظر بنده تا مرحله تولید فرد تولید کننده از ۱۰۰ نمره تنها ۱۵ می گیرد. سوال بعدی که باید مطرح شود این است که در رابطه با محصول ساخته شده آیا امکان تهیه مواد اولیه وجود دارد؟ آیا امکان استمرار کیفیت تولید را دارید؟ آیا توان تولید انبوه را دارید؟ یعنی باید پیش شرطهای تولید انبوه را داشته باشد. یک مساله کلیدی دنیای امروز، تحویل به موقع است و یک عنصر کیفی است. کل این موارد را اگر جمع کنیم ۵۰ درصد می شود و ۵۰ درصد مابقی هم مربوط به این مساله است که آیا محصول تولیدی قیمت رقابتی دارد و سازنده آن می تواند آن را در بازارها به فروش برساند. این مواردی است که در تولید وجود دارد اما دیده نمی شود و صرفا مباحثی مثل نوع تکنولوژی و نحوه تولید مدنظر قرار می گیرد به همین دلیل است که صنایع ما الان درگیر بحرانهای بسیار جدی هستند.
*بحث قیمت را مطرح کردید؛ قیمت محصولات شما در مقایسه با کشورهای خارجی چگونه است؟
نسبت به کشورهای خارجی قیمت های ما رقابتی است و الان صادرات خوبی در منطقه داریم از جمله به «عراق، گرجستان، افغانستان، پاکستان، لبنان» داریم. قیمت های ما حتی با اینکه چوب مان وارداتی است با محصولات تولیدی کشوری مثل اوکراین که صاحب چوب فراوان است از نظر قیمتی در بازارهای جهانی رقابت می کنیم.
مسائل تولید پدیده چندان پیچیده ای نیست و پدیده مهم و حائز اهمیت توان طراحی و ساختار سازمانی است که این دو آیتم در ایران مغفول مانده است
*اصلی ترین مزیت رقابتی ابزارهای تولیدی شما در بازارهای جهانی چیست؟
تجهیزات و ابزارهای تولیدی ما مختصات کیفی زیادی دارد. به عنوان مثال در مورد کندوی نامبرده حداقل ۳۰ درصد افزایش محصول را ضمانت می کنیم. طول عمر ابزارهایی که ما برای ساخت کندو استفاده می کنیم به دلیل نوع تکنولوژی ساخت بالا است چون به امر واقف هستیم که کندو برای زنبوردارن یک «ابزار سرمایه ای» است. بنابراین وقتی کندو می سازیم و ۲۰سال گارانتی دوام می دهیم مسلما قابلیت رقابت بالایی نسبت به کندویی که عمر مفید آن تنها ۵ سال است دارد.
از سوی دیگر دقت در اندازه ها و یکنواختی کار روی کندو را تسهیل می کند یعنی زمان کار روی کندو و زمان بازدیدهای دوره ای از زنبورستانها را کاهش می دهد. افزایش محصول و کاهش بیماری های زنبورستان از جمله مزیت های است که کندوی تولیدی ما دارد.
*یعنی برای دیگر کشورهایی که مقصد صادراتی شما هستند نیز متناسب با آب و هوا آنجا ابزارها را تولید می کند؟
بله. البته غیر از آب و هوا موضوع سلیقه و روشها هم مطرح است. مثلا زنبورداری که در روسیه ساکن است روشهای خاصی دارد و سیستم نوع کندوی آنها به هیچ وجه کندوهای مورد استفاده در ایران را نمی پسندد. لذا الان کشور روسیه ۲۰ تا ۳۰ درصد ما را پذیرفته اند و ما نیز به تناسب صادرات یکسری نیازهای آنها را ساخته ایم به همین دلیل برای این بازارها ۱۶ محصول ساخته ایم که به هیچ وجه در بازارهای داخلی خودمان مصرف ندارد.
مساله اینجا است که تفکر صادراتی هم مثل موضوع تولید در کشور ما هنوز جا نیفتاده است. به همین دلیل غالبا این تفکر وجود دارد که صادرات یعنی ما چیزی را تولید کنیم و مازاد آن که در کشور مصرف نمی شود را صادر کنیم! این منطق غلطی است اگرچه ممکن است در مورد برخی محصولات جواب بدهد اما صادرات باید با هدف صادرات صورت بگیرد یعنی فرد صادر کننده ابتدا باید ذائقه و سلیقه بازارهای هدف را شناسایی کند و بعد از برنامه ریزی برای آن بازارها اقدام به تولید کند. وظیفه سیاسیون ما نیز این است که مسیر بازرگانی و داد و ستد را تسهیل کنند. اما در کشور ما این مساله کاملا وارونه است.
نظر شما