بازار؛ گروه کشاورزی: بازار جهانی قارچ بازاری رو به رشد است که کارشناسان جهانی پیش بینی کرده اند که در حالی که در سال ۲۰۱۸ این محصول بازاری به بزرگی ۱۲.۷۴ میلیون تن داشته است تا سال ۲۰۲۶ سالانه به میزان ۶.۴۱ درصد رشد خواهد کرد و به ۲۰.۸۴ میلیون تن می رسد. این در شرایط است که بر اساس داده های منتشر شده جهانی در سال ۲۰۱۹ کشورهای انگلیس، ایتالیا، آلمان، فرانسه و مجارستان در جایگاه اول تا پنجم تولیدکنندگان جهانی قارچ قرار گرفته اند. به طوری که انگلستان در این سال ۱۰۱.۳ هزار تن تولید قارچ داشته است. ایران نیز جزو تولیدکنندگان قارچ است که تولید کنندگان چند سالی است از صفر تا صد تولید را در داخل کشور انجام دهند و در بحث تولید وابستگی به خارج از کشور ندارند.
«سید حسن حسینی» کارآفرین و تولید کننده نمونه قارچ شهرستان کاشمر واقع در استان خراسان رضوی است که با بهره گیری از روشهای آزمایشگاهی نوین توانسته است حجم تولید را از رنکینگ جهانی نیز بالاتر ببرد. در این راستا خبرنگار «بازار» گفت و گویی با وی انجام داده است که در ادامه می خوانید.
*به عنوان سوال اول در مورد نحوه ورود خود به صنعت قارچ توضیح بدهید.
بنده قبلا در حرفه مبلمان بودم و چون لوازم چوبی نیاز به فضای زیادی داشت و فضای کافی در اختیار نداشتم و از سوی دیگر چون بردارم در این حرفه فعالیت می کرد لذا به سمت تولید قارچ که نیاز به فضای کمتری داشت آمدم. به این ترتیب از سال ۱۳۹۰ در بخش پرورش قارچ فعالیت دارد و کار را با یک سالن شروع کردیم. در حال حاضر هم ۵ سالن تولید داریم و ۲ سال هم به عنوان تولید کننده نمونه استان انتخاب شده ایم. مجموعه ما در واقع تنها واحد تولیدی در کاشمر است که بیشترین تعداد سالن و مجهزترین سالن ها را دارد. به طوری که در این مجموعه از دیگ بخار استفاده می کنیم همچنین دستگاه سرمایش آیسپاین داریم و علاوه بر این سردخانه نیز داریم. در حقیقت ما به صورت نیمه صنعتی کار می کنیم. در مدت ۹ سال فعالیت کارهای نویی در سالن ها انجام داده ایم و از کار به روش سنتی کنار کشیده ایم به طوری که به عنوان مثال طراحی سالن های ما خاص است و اقداماتی انجام داده ایم که بهره وری کار را نسبت به دیگر واحدهای تولیدی قارچ بالاتر برده است.
معمولا از هر ۱۰ تن کمپوست بین ۲ هزار و ۲۰۰ کیلو تا ۲ هزار و ۵۰۰ کیلو قارچ تولید می شود اما ما حتی تا ۳ هزار و ۳۰۰ کیلو هم در برخی از سالن هایمان تولید قارچ داشته ایم! لذا حتی از رنکینگ جهانی هم بالاتر رفته ایم
*برای بالا بردن بهره وری دقیقا چه اقداماتی انجام داده اید؟
در واقع ما در هر سالن یک واحد آزمایشگاهی اختصاص می دهیم و از این طریق کارهای جدیدی انجام می دهیم و در این سالها با ثبت تغییرات به بهترین کارایی تاکنون رسیده ایم به نحوی که درصد قارچی که از کمپوست می گیریم بیشتر باشد. معمولا در واحدهای تولیدی از هر ۱۰ تن کمپوست ۲۵۰۰ کیلو قارچ تولید می کنند اما در مجموعه ما ۲ هزار و ۷۰۰ تا ۳ هزار کیلو هم تولید داریم.
*در شاخص های جهانی درصد تولید قارچ نسبت به حجم کمپوست چه میزان است؟ و ما چقدر با شاخص های جهانی فاصله داریم؟
معمولا از هر ۱۰ تن کمپوست بین ۲ هزار و ۲۰۰ کیلو تا ۲ هزار و ۵۰۰ کیلو قارچ تولید می شود اما ما حتی تا ۳ هزار و ۳۰۰ کیلو هم در برخی از سالن هایمان تولید قارچ داشته ایم! لذا حتی از رنکینگ جهانی هم بالاتر رفته ایم. ما در حقیقت یکسری پارامترها را تغییر داده ایم و تولید را به حالت خاص درآورده ایم به نحوی که علم و تجربه را با هم تلفیق کرده ایم. به همین دلیل هم کیفیت کار بالا است و هم اینکه در این ۹ سال تدوام تولید داشته ایم.
مثلا در بحث رافلینگ که یکی از بخش های کار است، کارهای جدیدتری انجام می دهیم و روشهای جدیدتری را آزمایش می کنیم و پس از سنجش میزان بهره وری وقتی متوجه می شویم در یک مقیاس کوچک آزمایشگاهی توانسته ایم درصد بهتری برداشت کنیم روش مورد نظر را به همه سالن ها تعمیم می دهیم و این باعث می شود تولید با کیفیت تر و بیشتری هم داشته باشیم.
*آیا این خدمات را به دیگر مجموعه های متقاضی هم ارائه می دهید؟
بله. مجموعه های پرورش قارچی در شهرستان وجود دارد که سالن احداث کرده اند اما نتوانسته اند بهره وری داشته باشند و به عبارتی ضرر دهی داشته اند. بنابراین از ۱ سال پیش ما شروع به عقد قرار داد با این مجموعه ها کرده ایم و سالنها مورد نظر را که بد بازده و یا کم بازده هستند با تکنیک هایی که در سالن های خود استفاده می کنیم به درصد خوب سوددهی می رسانیم. مثلا طراحی سالن را تغییر می دهیم و یا روشهای خاک دهی و بسترسازی کمپوست را تغییر می دهیم تا به سوددهی برسند و پس از آن بابت خدماتی که ارائه داده ایم حق مشاوره می گیریم.
وقتی واحدهای کوچک زیرمجموعه واحدهای بزرگ و مجهز می شوند عملکرد بهتری دارند و امکان شکست خوردن شان بسیار کمتر خواهد بود تا اینکه خودشان به صورت تک سالنی کار کنند
*آیا قارچ تولیدی را با برند خاصی در بازار عرضه می کنید؟
بله حدودا ۵ ماه است که برندی را به ثبت رسانده ایم و حتی کارهای ثبت شرکت تعاونی را نیز انجام داده ایم و امروز علاوه بر محصولات خود با ۱۰مجموعه دیگر نیز همکاری داریم و به صورت تضمینی قارچ تولیدی این سالن ها را نیز خرید می کنیم و با برند «قارچ سفید برفی کاشمر» در بازار عرضه می کنیم.
*محصولات شما در کدام شهرها به فروش می رسد و آیا در بحث بسته بندی اقدامات خاص و نوآوری داشته اید یا خیر؟
نیشابور، مشهد، سبزوار و شاهرود اصلی ترین مراکز فروش محصولات ما هستند. در بحث بسته بندی ما هنوز دست بکار نشده ایم و الان به صورت فله ای فروش داریم. البته در روش جدیدمان با برند نامبرده بسته بندی جدیدی ارائه می دهیم که در یک محیط کاملا بهداشتی است اما هنوز چندان گسترده نشده است و جز برنامه های جدید ما خواهد بود.
*نوع همکاری مجموعه شما با سازمان جهاد کشاورزی استان چگونه است؟
ما با بخش ترویج سازمان جهاد کشاورزی کاشمر همکاری داریم و ما را به عنوان تنها واحدی که تداوم تولید دارد به خوبی می شناسند چون خودمان تولیدکننده هستیم. این در حالی است که برخی شرکتها در حوزه تولید مشاوره می دهند اما خودشان تولیدکننده نیستند لذا در نهایت بسیاری از سالن های احداث شده توسط این دست از شرکتها امروز بلااستفاده مانده است. بنابراین ما به سازمان جهاد کشاورزی پیشنهاد داده ایم که صاحبان این سالنها را به ما معرفی کنند تا این سالن های تعطیل شده را به بهره برداری برسانیم و در نهایت نیز قارچ تولیدی را به صورت تضمینی به خود ما بفروشند.
*از نگاه شما مشکل تولیدکنندگان قارچ چیست که برخی به تعطیلی می رسند؟
به نظر بنده عمدتا واحدهایی تعطیل می شوند که نمی توانند همیشه تولید داشته باشند. چون وقتی تک سالنی یا ۲ سالنی باشد و مثلا یک کمپوست بی کیفیت استفاده شود بهره وری نخواهند داشت و چون تعداد سالنها کم است در نتیجه به شکست می انجامد. یکی از مشکلاتی که واحدهای تولید قارچ امروز با آن مواجه هستند این است که واحدهای کمپوست سازی با ما بازی می کنند. مثلا با تاخیر به دست تولیدکننده کمپوست می رسانند که باعث می شود در چرخه تولید خلل ایجاد شود. این در حالی است که از روزی که کمپوست در سالن ها ریخته می شود تا روزی که قارچ می دهد ۳۵ روز هیچ چیزی در سالن نیست. لذا وقتی تعداد سالنها زیاد باشد و به ترتیب هر سالن پر شود بنابراین در تمام ایام قارچ خواهید داشت و این یعنی تداوم تولیدو اعتماد بازار. بنابراین واحدهای تک سالن یا دو سالن اکثرا به مشکل برمی خورند چون اگر کمپوست بی کیفیت به دست شان برسد به راحتی زمین خواهند خورد. اما در واحدهای چند سالنی اگر یک یا دو سالن هم مشکل دار شود سالن های دیگر سوددهی دارد.
از سوی دیگر اکثر مردم فقط یک واحد تولیدی را راه اندازی می کنند و امکانات چندانی برای آن تدارک نمی بینند. در حالی که مثلا در دمای ۴۵ درجه تابستان بدون امکانات کار تداوم نخواهد داشت. بنابراین تولید روی امکانات به روز واحدها برای فصل زمستان و تابستان می چرخد به همین دلیل وقتی واحدهای کوچک زیر مجموعه واحدهای بزرگ و مجهز می شوند عملکرد بهتری دارند و امکان شکست خوردن شان بسیار کمتر خواهد بود تا اینکه خودشان به صورت تک سالنی کار کنند.
الان هلند جزو به روز ترین تولیدکنندگان قارچ محسوب می شود و سالنهای شان بسیار مدرن هستند به طوری که حتی در این سالنها ربات ها کار می کنند!
قیمت هر کیلوگرم قارچ در بازار و درب تولیدی چقدر تفاوت دارد؟
الان قیمت قارج فله درب تولیدی کیلویی ۲۵ تا ۲۶ هزار تومان متغیر است اما در بازار مصرف، تا ۳۰ هزار تومان هم به فروش می رسد.
*در دنیا کدام کشورها در تولید قارچ دارای جایگاه هستند؟
الان هلند جزو به روز ترین تولیدکنندگان قارچ محسوب می شود و سالنهای شان بسیار مدرن هستند به طوری که حتی در این سالنها ربات ها کار می کنند!
در ایران نیز ما از صفر تا صد تولید قارچ را خوشبختانه خودمان انجام می دهیم و توان رقابتی داریم. به عنوان مثال استان اصفهان از نظر تنوع و پیشرفت پیشتاز تولید قارچ است و از سوی دیگر بهترین تولیدکننده های کمپوست نیز در آبیک قزوین مستقر هستند.
*برنامه آتی مجموعه شما چیست و چه اهدافی در نظر دارید؟
ما برنامه ریزی داریم که در سالهای آینده کاشمر را به عنوان قطب قارچ در استان و کشور معرفی کنیم تا حدی که بتوانیم به کشورهای مختلف صادرات قارچ داشته باشیم.
نظر شما