بازار؛ گروه استانها: از اردیبهشت سال ۹۵ که لالجین شهر جهانی سفال لقب گرفت تاکنون درباره فرصت‌ها و فرصت سوزی‌های این جهانی‌شدن فراوان گفته‌شده اما در عمل تحرک چندانی دیده نشده و مشکلاتی که سفالگران با آن روبه‌رو بودند؛ همچنان پابرجاست.
شاید معرفی لالجین به‌عنوان شهر جهانی سفال یک فایده برای این شهر داشت که آن‌هم دهان باز کردن زخم‌های کهنه این هنر صنعت بود اما از درمان این زخم‌ها بااینکه سخن‌ها گفته‌شده و راه‌های چاره نشان داده‌شده هنوز خبری نیست.
این جهانی‌شدن جز اینکه به نفع مالکان تمام شد سودی برای تولیدکنندگان نداشت؛ چراکه اجاره کارگاه‌ها چند برابر شد بدون اینکه امکانات یا تسهیلاتی در اختیار تولیدکنندگان قرار گیرد
این جهانی‌شدن جز اینکه به نفع مالکان تمام شد سودی برای تولیدکنندگان نداشت؛ چراکه اجاره کارگاه‌ها چند برابر شد بدون اینکه امکانات یا تسهیلاتی در اختیار تولیدکنندگان قرار گیرد.
بااین‌حال مهم‌ترین سؤالی که می‌توان از مسئولان پرسید این است که واقعاً لالجین چقدر جهانی شده و چند درصد از مردم دنیا این شهر را با سفالش می‌شناسند؟ در ایران چطور؟ سفال لالجین چقدر توانسته در ایران به‌ویژه در مناطق و اماکنی که گردشگران در آن حضور دارند به کار گرفته و معرفی شود؟
اصلاً در لالجین تولیدکنندگان ظروف سفالینه و فروشندگان چقدر توانسته‌اند با ظروف چینی رقابت کنند؛ ظروفی که در فروشگاه‌های لالجین توجه گردشگران را به خود جلب می‌کند و مسافران ظروف چینی را از لالجین به سوغات می‌برند.
رسیدن به پاسخ این سؤالات ما را پای صحبت‌های فعالان این عرصه نشاند و درباره سفال لالجین با یکی از تولیدکنندگان و صادرکنندگان سفال این شهر جهانی گفت‌وگو داشتیم.
محمدمهدی نظری راد که از تولیدکنندگان و صادرکنندگان سفال در استان همدان است در گفتگو با خبرنگار بازار در پاسخ به این سوال که بااینکه سفال در همدان توانسته اشتغال بالایی ایجاد کند و به‌عنوان یک کالای صادراتی ارزآوری داشته باشد اما چرا آن‌قدر که باید این حوزه رشد نکرده است؟ گفت: چند دلیل به‌عنوان عوامل بازدارنده رشد سفال لالجین مطرح است که ازجمله آن کیفیت پایین تولیدات است که درنتیجه وجود دستگاه‌های قدیمی و به‌روزرسانی نشده است.
نظری راد حمایت نکردن از تولیدی‌ها را عامل دوم دانست و گفت: ما تولیدکنندگان به حال خود رهاشده‌ایم.
اگر دستگاه‌های ما به‌روز بود می‌توانستیم در کیفیت با محصولات چینی رقابت کنیم و با بالا بردن کیفیت تولیدات خود مشتری بیشتری جذب کنیم
این تولیدکننده سفال افزود: هزینه گمرکی بالا نیز یکی از دلایلی است که به رکود صادرات دامن می‌زند هرچند اگر دستگاه‌های ما به‌روز بود می‌توانستیم در کیفیت با محصولات چینی رقابت کنیم و با بالا بردن کیفیت تولیدات خود مشتری بیشتری جذب کنیم.
این فعال حوزه سفال تأکید کرد: اگر وزارت میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری تسهیلاتی با کارمزد پایین برای سفالگران در نظر می‌گرفت تولیدکنندگان می‌توانستند نواقص تولید و بسته‌بندی را رفع کنند اما هرگز وام‌های حمایتی برای ما وجود نداشته است.
بازار کشش افزایش قیمت‌ها را ندارد و اجناس تولیدی روی دستمان می‌ماند
از وی در مورد برند سازی پرسیدم و خواستم توضیح دهد مقصر اصلی درزمینهٔ نبود برندی برای سفال لالجین کیست؟ که وی در پاسخ به این سؤال عنوان کرد: دولت و تولیدکنندگان هر دو کم‌کاری کرده‌اند اما اگر تولیدکنندگان بخواهند برند سازی داشته باشند باید کیفیت تولید و بسته‌بندی را بالا ببرند که درنهایت قیمت تمام‌شده محصولات برای خریدار بالا می‌رود و در این حالت بازار کشش افزایش قیمت‌ها را ندارد و اجناس تولیدی روی دستمان می‌ماند.
به نظرم رسید تولیدکنندگان سفال در حلقه به‌روزرسانی دستگاه و حمایت مالی دولت گیر افتاده‌اند و از هر سو که می‌روند بلکه به بازار رونقی بدهند بازهم به همین دو گزینه برمی‌گردند.
نظری راد در این زمینه عنوان کرد: میراث فرهنگی باید کمک کند تا هزینه‌های ما درزمینهٔ ارتقا دستگاه‌ها و هزینه بسته‌بندی باکیفیت، با بازاریابی جبران شود تا ما هم بتوانیم از پس تسهیلات با سود بالا برآییم.
تولیدکننده انگیزه‌ای برای ارتقا دستگاه و کیفیت بسته‌بندی ندارد چراکه بازاری برای فروش ندارد
وی با تأکید بر اینکه حضور در نمایشگاه‌های بین‌المللی برای بازاریابی سفال لالجین ضروری است، ادامه داد: برای ما تولیدکنندگان زمینه حضور در نمایشگاه‌های بین‌المللی نیز فراهم نیست تا بتوانیم محصولات خود را به کشورهای دیگر معرفی کنیم و به‌این‌ترتیب بازارهای صادراتی از دست ما خارج می‌شود و اینجاست که تولیدکننده انگیزه‌ای برای ارتقا دستگاه و کیفیت بسته‌بندی ندارد چراکه بازاری برای فروش نخواهد داشت.
بازار داخلی در قرق محصولات چینی است
وی بابیان اینکه بازار داخلی مهیای فروش چنین محصولات باکیفیت و باقیمت بالا نخواهد بود ضمن اینکه بازار داخلی در قرق محصولات چینی است که باکیفیت بالا و قیمت پایین در حال تاخت‌وتاز است، گفت: بنابراین ما نیاز به بازاریابی خارجی داریم که مهم‌ترین راهکارش حضور در نمایشگاه‌های بین‌المللی است.
وی ادامه داد: اگر در مورد صنایع‌دستی کشورهای دیگر تحقیق مختصری انجام دهید خواهید دید چگونه دولت‌ها از تولیدکنندگان صنایع‌دستی حمایت می‌کنند مثلاً کشور ترکیه انواع محصولات سرامیکی و صنایع‌دستی را صادر می‌کند و ما به‌عنوان شهر جهانی سفال دست روی دست گذاشته‌ایم و شرایط با شیوع کرونا بدتر هم شده این در حالی است که کرونا جلوی صادرات صنایع‌دستی و سرامیکی ترکیه را نگرفته و همین رونق بازار می‌تواند مشکلات کیفیت تولید و بسته‌بندی را حل کند که ما تولیدکنندگان از چنین رونقی محرومیم.
وی اضافه کرد: همین حمایت‌ها از تولیدکنندگان کشور چین نیز وجود دارد که موجب شده محصولات سرامیکی آن‌ها باکیفیت بالا اما ارزان در بازار سفال ایران جولان دهد.
پس از گفتگو با این تولیدکننده و صادرکننده سفال به سراغ معاون صنایع‌دستی اداره کل میراث فرهنگی همدان رفتیم و دلایل وضعیت فعلی بازار سفال لالجین را جویا شدیم که هاشم مظاهری در گفتگو با خبرنگار بازار درزمینهٔ تولیدات صنایع‌دستی و تأثیر کرونا بر فروش محصولات صنایع‌دستی افزود: میزان تولید و فروش صنایع‌دستی به نصف کاهش‌یافته و کارگاه‌های صنایع‌دستی بااینکه تعطیل نشده‌اند ولی با یک‌سوم و دوسوم نیرو کار می‌کنند.
بیش از ۸۰ درصد صادرات صنایع‌دستی استان همدان را سفال لالجین در برمی‌گیرد و البته بالاترین حجم سفال کشور نیز مربوط به شهر جهانی لالجین است
هاشم مظاهری در مورد صادرات صنایع‌دستی با توجه به شیوع کرونا و تحریم‌های ظالمانه گفت: بیش از ۸۰ درصد صادرات صنایع‌دستی استان همدان را سفال لالجین در برمی‌گیرد و البته بالاترین حجم سفال کشور نیز مربوط به شهر جهانی لالجین است.
تولیدکنندگان را به سمت تولید محصولات با ارزش‌افزوده بیشتر سوق دهیم
وی با تأکید بر آنکه مشکل این است که تولیدکنندگان بر اساس تمایل مشتری اقدام به فروش محصولات خود می‌کنند، اظهار کرد: تمایل مشتریان بر خرید فله‌ای و بدون بسته‌بندی بوده اما نیاز است تا تولیدکنندگان را به سمت تولید محصولات با ارزش‌افزوده بیشتر سوق دهیم.
مظاهری بابیان اینکه امسال صادرات غیررسمی صنایع‌دستی بر صادرات رسمی پیشی گرفته و فروش محصولات صنایع‌دستی محدودشده و صادرات رسمی صنایع‌دستی نیز رقم قابل‌توجهی نبوده است، گفت: صنایع‌دستی یک کالای لوکس است و با کاهش قدرت خرید مردم، فرصت فروش این محصولات کاهش می‌یابد.
وی با تأکید بر اینکه هیچ نوع مجوزی برای نمایشگاه حضوری صادر نمی‌شود نوید برگزاری نمایشگاه مجازی صنایع‌دستی در همدان را داد و عنوان کرد: فروش صنایع‌دستی در استان همدان بسیار کاهش‌یافته اما برای کمک به تولیدکنندگان نمایشگاه مجازی صنایع‌دستی در همدان دایر می‌شود.
وی بابیان اینکه تولیدکنندگان صنایع‌دستی به امید اینکه روزی بعد از کرونا بتوانند محصولات خود را به فروش برسانند مشغول تولید هستند، گفت: قرار است نمایشگاه مجازی صنایع‌دستی برگزار شود و افراد با ثبت‌نام در وبگاه میراث فرهنگی صنایع‌دستی و گردشگری استان همدان می‌توانند محصولات خود را بارگذاری کنند.
بدون حمایت دولت، ارتقا کیفیت تولیدات و بسته‌بندی حتی اگر به برند سازی نیز ختم شود قیمت تمام‌شده محصول را آن‌قدر بالا خواهد برد که توان رقابت با محصولات چینی را از آن‌ها خواهد گرفت
به‌هرحال با این تفاسیر به نظر می‌رسد نجات سفال لالجین و دیگر صنایع‌دستی استان همدان تنها درگرو حمایت میراث فرهنگی است؛ چراکه بدون حمایت دولت، ارتقا کیفیت تولیدات و بسته‌بندی حتی اگر به برند سازی نیز ختم شود قیمت تمام‌شده محصول را آن‌قدر بالا خواهد برد که توان رقابت با محصولات چینی را از آن‌ها خواهد گرفت و به ورشکستگی آن‌ها خواهد انجامید.
وزارت میراث فرهنگی لازم است با ارائه تسهیلات ارزان و ایجاد فرصت بازاریابی برای تولیدکنندگان داخلی امکان ارتقا کیفیت تولیدات را به فعالان عرصه سفال بدهد تا هزینه این ارتقا تولید بر مصرف‌کننده سوار نشود و به‌این‌ترتیب بازار داخلی از دست تولیدکنندگان خارج نشود.
نظر شما