تحلیل «سه‌شنبه قرمز» بازار سرمایه؛ دولت به بزرگترین نوسانگیر بورس تبدیل شده است

حمیدرضا پیرهادی؛ گروه بورس: بازار سهام دیروز در پایان معاملات، پیشاپیش شب یلدا را جشن گرفت و می توان گفت که بعد از آن اصلاح شدیدی که بازار داشت، بی سابقه بود. شاخص کل بازار سهام در جریان معاملات دیروز کانال ۱/۵ میلیون واحدی را از دست داد و با وجود اینکه تقاضا در مرحله پیش‌گشایش معاملات دیروز نسبت به عرضه پیشتر بود اما با شروع معاملات عرضه در کلیت بازار باعث ریزش بی‌سابقه شاخص کل شد و این روند نزولی با نزول سنگین شاخص هم‌وزن همراه شد.

در ادامه نیز افت شاخص کل بورس، در چند وقت اخیر بی‌سابقه بود و شاخص کل در جریان معاملات سه شنبه با افت بیش از ۳ درصدی به یک میلیون و ۴۳۸ هزار واحد رسید.برای بررسی افت و ریزش سنگین دیروز بازار سرمایه، با یکی از متخصصان بازار سهام به گفتگو پرداخته‌ایم.

اگر اطلاعات جدیدی در حوزه کلان منتشر نشود انتظار می رود بازار به تعادل خود برگردد
فرشاد سیفی، کارشناس و متخصص بازار سرمایه درمورد ریزش بی سابقه امروز بازار و علت های این افت به «خبرنگار بازار» گفت: در معاملات دیروز شاخص کل بورس با ریزش ۵۵ هزار واحدی در پایان معاملات به عدد یک میلیون و ۴۲۸ هزار واحد رسید. دیروز نزدیک به ۳۰۰۰ میلیارد تومان پول توسط حقیقی ها خارج شد (سهام+حق تقدم و صندوق های سهامی) و این عدد رتبه سوم خروج پول حقیقی در تاریخ بازار بود.

وی یادآور شد که قیمت های جهانی خوب بوده و قیمت دلار نیز در محدوده ۲۵-۲۶ هزار تومان به ثبات رسیده است و باید به نکات توجه کرد این روزها تمام می شود اگر دو بند فوق در جهت منفی حرکت قوی نکنند قطعا این بازار ریزش هایش موقتی خواهد بود.

سیفی می گوید که مگر می شود یک شرکتی در سه ماه اخیر قیمت محصولاتش دو برابر شود و P به E تحلیلی اش با این تورم به سمت ۵-۶ بیاید و سهمش در صف فروش باقی بماند؟ اگر روند ریزش قیمت ها ادامه دار باشد اما خبر تاثیر گذاری منتشر نشود، بسیار عجیب خواهد بود. به عبارتی اگر اطلاعات جدیدی در حوزه کلان منتشر نشود انتظار می رود بازار به تعادل خود برگشته و فشار فروش برداشته شود.

متخصص بازار سهام افزود: آنچه تحت عنوان ورود و خروج پول در بازار در جریان است متاسفانه یک اشتباه رایج در بین آمارگیران بازار است. خروج حقیقی زمانی شکل می گیرد که این پول از حساب تک تک کارگزاری ها خارج شده باشد و از بازار سرمایه رفته باشد. این که کسی سهامی بفروشد و در حساب کارگزاری نگه داری کند تا در یک زمان مناسب صرف خرید سهام دیگر کند، نامش خروج پول حقیقی از بازار نیست.

شائبه نوسان‌گیری دولت و تغییر روندهای ناگهانی از مثبت به منفی در روزهای اخیر، روز گذشته و یکشنبه بیشتر نمایان شد. به طور مثال روز شنبه فولادی‌ها صف شدند، حقوقی‌ها عرضه کردند. روز یکشنبه پالایشی‌ها صف شدند، حقوقی‌ها عرضه کردند. دوشنبه بانکی‌ها صف شدند و حقوقی‌ها عرضه کردند. چند روز دیگر حقیقی ها صف فروش می زنند و حقوقی‌ها جمع میکنند

حقیقی هایی که در نقطه نهایی ناامید بودند سهم را در پایین ترین قیمت به حقوقی فروختند
وی خاطرنشان کرد که بازار طی یک ماه اخیر همه مدل روندی را به نمایش گذاشت و بسیاری از واقعیت های جدید خود را نیز نمایان کرد. به نظر می رسد کف قبلی بازار را حقوقی ساخته و حقیقی هایی که در نقطه نهایی ناامید بودند سهم را در پایین ترین قیمت به حقوقی فروختند.

سیفی ابراز می کند: اصل جریان به این صورت است؛ زمانی که چند روزی پول به بازارتزریق می کند، سهم می خرد و بازار بالا نمی رود به این نتیجه می رسد که اگر بازار رشد نکند پس باید اصلاح کند و این تصمیم جمعی باعث قرمز شدن تابلو و صف فروش های اپیدمی می شود. در واقع حقوقی ها در دو هفته اخیر روی قیمت های خاصی در نمادهای بزرگ، هر صف خریدی را عرضه کردند و مانع از رشد شدند.

این تحلیلگر می گوید: وقتی حقیقی ها دیدند که زورشان نمی رسد، پس به جای نگهداری، سهام فروختند! این رفتار دقیقا در تناقض با آن چیزی است که در سال های قبل می دیدیم. بر این اساس آن هایی که به دید P/E  و DPS خرید و فروش می کنند باید در قیمت های مناسب خرید کنند و به هیجان بازار توجه نکنند.  زیرا به نظرم ریزشی مانند مرداد ۹۹ را نخواهیم داشت زیرا نه از بُعد زمانی و نه عوامل بنیادی در شرایط ریزش نیستیم.

این متخصص بازار سرمایه و تحلیلگر بنیادی سهام اظهارکرد: روند میان مدت و بلند مدت بورس کماکان صعودی است. اما اینکه این صعود با چه شیب و فراز و فرودی اتفاق می‌افتد کاملا در دستان بازیگران بورس است. این یک روند میان مدت برای بورس محسوب می‌شود. قبلا این ورود نقدینگی به شکل یکنواختی اتفاق می‌افتاد و اکنون این رویه حالتی نوسانی به خود گرفته است.

سعی نکنید در بازار روند دار، نوسان گیری کنید. زیرا قطعاً آقای بازار انقدر از شما با هوش تر هست که از شما نوسان بگیرد و شما مجبور به معامله بر خلاف روند نیستید و فراموش نکنید در بازار روند دار، بعد از انتخاب سهم و ورود در قیمت مناسب؛ بهترین کار، کاری نکردن است

وی خاطرنشان کرد: افت متوالی شاخص بورس اوراق بهادار تهران در معاملات دیروز و امروز ادامه یافت و به نظر می رسد امروز برای قیمت ها روز مهمی بود. اکثر قریب به اتفاق سهام شرکت های بزرگ و به اصطلاح شاخص ساز فردا به سقف های قبلی خود می رسند و با توجه به عرضه های آخر وقت امروز، به نظر کار سختی را برای گذر از این مقاومت در پیش دارند. ولی با توجه به اینکه در شرایط کلان سیاسی-اقتصادی شرکت ها، صنایع و مملکت تغییر با اهمیتی رخ نداده؛ شاید بتوان گفت: عبور از این مقاومت دور از انتظار نیست.

سیفی تشریح کرد که اگر بازار بتواند در مقابل عرضه های هیجانی مقاومت کند و سهامداران عمده شرکت های بزرگ، قصد نوسان گیری از سهامدار خرد را نداشته باشند، این مهم قابل تصور است. روند معاملات در بازار روزگذشته به یک چشم بهم زدن تغییر کرد و شاهد رنج‌کشی مثبت به منفی در اکثریت نمادهای بزرگ هستیم.

تحلیلگر بازار بورس خاطرنشان کرد: شائبه نوسان‌گیری دولت و تغییر روندهای ناگهانی از مثبت به منفی در روزهای اخیر، روز گذشته و امروز بیشتر نمایان شد. به طور مثال روز شنبه فولادی‌ها صف شدند، حقوقی‌ها عرضه کردند. روز یکشنبه پالایشی‌ها صف شدند، حقوقی‌ها عرضه کردند. دوشنبه بانکی‌ها صف شدند و حقوقی‌ها عرضه کردند. چند روز دیگر حقیقی ها صف فروش می زنند و حقوقی‌ها جمع میکنند...

او معتقد است که تمایل نقدینگی به سهام کوچک به دلیل ریسک رفتار حقوقی در سهام بزرگ دیده می شود. این رفتار حقوقی ها در سهام بزرگ بازار و نوسان گرفتن از سهامداران خرد. حال باز هم برخی مصاحبه می کنند که سهامدار خرد باعث منفی شدن بازار می شود. مردم با این حجم در حال خرید بودند و سهم ها مثبت بود. اما با نوسانگیری و رفتار حقوقی ها کل بازار در چند دقیقه نابود شد.

سیفی تاکید کرد که متاسفانه بازار بورس ما بازار به نام بازارگردانی، نوسانی و فرسایشی شده است بازارگردان ها با الگوریتم سهم را در منفی جمع آوری و پس از چند روز با یک خبر کل سهام را در صف خرید خالی می کنند. در دو هفته اخیر چندین مورد این چنینی پیش آمده است. فولاد، پالایشی‌ها، خودرویی‌ها  و... در تریبون ها هم مقاومت کرده یا شایعات دروغ پخش می کنند تا به راحتی نوسان بگیرند.

این متخصص بازار سرمایه گفت که حتما تا کنون متوجه شدید حقوقی های بزرگ بازار هماهنگ با هم خرید میکنند و با توجه به اخبار و رانت های دولتی نقدینگی خود را در صنایع مختلف بازار به چرخش در می آورند.

وی ادامه داد: این حقوقی ها بعضا به همراه برخی کد های حقیقی خاص که اغلب وابسته به خودشان است، هر ماه یک سهم بنیادی و جا افتاده بازار را پروژه می کنند که جدا از جو بازار آن را حرکت می دهند و سودهای نجومی می گیرند. اکنون شرایطی در بازار ایجاد شده که برای سهامداران نه راه پیش است و نه راه پس. همین که به بازار امیدوار می شوند و شروع به کاری می کنند، بازارگردان ها و حقوقی ها در منفی ۴ و ۵ خریدار و در مثبت ها سنگین فروشنده هستند. به اسم بازار گردان و به قصد نوسانگیری. متاسفانه روزگذشته خروج پول سنگین تاریخ بازار سرمایه ایران رقم زده شد: بیش از ۲هزار میلیارد تومان خروج پول حقیقی در دوشنبه سیاه بازار سرمایه ایران رقم خورد.

آنچه تحت عنوان ورود و خروج پول در بازار در جریان است متاسفانه یک اشتباه رایج در بین آمارگیران بازار است. خروج حقیقی زمانی شکل می گیرد که این پول از حساب تک تک کارگزاری ها خارج شده باشد و از بازار سرمایه رفته باشد. این که کسی سهامی بفروشد و در حساب کارگزاری نگه داری کند تا در یک زمان مناسب صرف خرید سهام دیگر کند، نامش خروج پول حقیقی از بازار نیست

 نقشه بازار شبیه انار دون شده شب یلداست
سیفی افزود: واقعا جای تاسف دارد که سازمان بورس مدعی است طی یک ماه گذشته تعداد زیادی پرونده را به قوه قضاییه داده ولی به دلیل ضرورت حفظ آرامش، آن را رسانه‌ای نمی‌کند. باز هم جای تاسف دارد از برنامه ریزی سازمان بورس که یک شبه مکلف کردن بازارگردان معرفی کنند بدون آنکه دستورالعمل حرفه ای برایش تعریف کنند. اینکه در صف های خرید نامحدود فروشنده هستند و در صف های فروش نظاره گر هستند.

این کارشناس گفت که اسم این بازار گردانی نیست! بازار گردانی یعنی چیدن ساز و کاری که بازار به شکل نرمال و آرام به سمت اهداف بنیادی خود پیش برود. اینجا بازارگردانی نمی شود. این رفتار بیشتر شبیه سوداگری است! سازمان بورس می بایست نظارت بیشتری بر بازار گردانهای سهم‌ داشته باشند تا این چنین مشکلاتی بروز نکند.

او تصریح کرد: اما نکته مهم این است که شبهه نوسان گیری حقوقی ها از بازار ایجاد شده است.  امیدوار هستیم دوستان بخش نظارت سازمان در این خصوص توضیحات لازم را بیان کنند تا عملکرد چند مدیر یا مسئول، زحمات کل فعالان دلسوز بازار برای برگرداندن اعتماد به بازار سرمایه را ازبین نبرند.

این متخصص بازار سرمایه خطاب به سرمایه گذاران بورس تاکید کرد: سهامداران عزیز توجه تان رو مجدد به این نکته جلب می کنم که اخبار و اتفاقات موثر بر قیمت با اخبار و اتفاقات موثر بر ارزش متفاوت هستند. درست است که شما قیمت را معامله می کنید ولی آنچه که باعث سود و زیان شما می شود ارزش است.

با توجه به اخبار های منتشر شده اکثریت سهم ها محرک قوی و جدید دارد این محرک می تواند از جنس:

-بهبود قیمتهای جهانی کامودیتی‌ها

-بهبود شرایط در صورتهای مالی و تولید و فروش و صادرات

-افزایش سرمایه جذاب

تجدید ارزیابی و یا سود انباشته

-طرح توسعه سودآور که تا آخر سال به مرحله سوددهی برسد

-ورود پول هوشمند( برای سهام کوچک و پروژه محور) و...باشد.

او ادامه داد: حالا اگر سهمی توانست این محرک های قیمتی را جذب کند و ارزشش بالاتر روندف طبیعتاً بهبود قیمت هم پیدا می کند و اگه سهمی نتواند، محرکی از جنس واقعی برای بهبود ارزش ذاتی پیدا کند و قیمتش بالای ارزش باشد مسیر اصلاح ولی احتمالاً فرسایشی را پی میگیرد. اگر شما مالک سهامی هستید که حس میکنید دارای این شرایط است، صبر بهرین گزینه برای شما خواهد بود و قطعاً مزد صبوری خود را میگیرید.

سیفی تاکید کرد که اگر حس میکنید سهم پول در بازار خلق نمیشود بلکه از جیب یک عده( معمولاًاز جیب افراد عجول و غیر حرفه ای در جیب عده دیگری می رود، معمولاً افراد صبور و حرفه ای) حتی پول ورودی جدید به بازار هم، در جیب افراد صبوری واریز می شود که اتفاقاً هیچ کاری نکردند و فقط نظاره گر بودند! اگر در معامله ای زیان دیدید مطمئن باشید، کسی یا کسانی دقیقاً به همان اندازه سود کردند!

این کارشناس تاکید کرد که سعی نکنید در بازار روند دار، نوسان گیری کنید. زیرا قطعاً آقای بازار انقدر از شما با هوش تر هست که از شما نوسان بگیرد و شما مجبور به معامله بر خلاف روند نیستید و فراموش نکنید در بازار روند دار، بعد از انتخاب سهم و ورود در قیمت مناسب؛ بهترین کار، کاری نکردن است.

وی تشریح کرد که لازمه وارد شدن به هر کاری، داشتن هدف و برنامه است. زمانی که  قصد دارید وارد کسب و کار و بازاری شوید، باید اولاً هدف و برای رسیدن به آن برنامه داشته باشید. شاید بگویید که هدف فقط یک کلامه، پول.  اما من می گویم پول هم هست اما شاید هدف صرفاً پول نباشد. زندگی باشد. هدف شاید زندگی کردن بدون دغدغه پول باشه! حتی اگر هدف پول‌درآوردن هم باشد باید برایش برنامه‌ریزی کرد. این بازار قابلیت را دارد که به شما درآمد مستمر و رو به رشد بدهد.

سیفی گفت: اگر زندگی افراد ثروتمند را بررسی کنید، می بینید این افراد در زندگی هدف و برنامه داشتند و در مرحله اول برای خودشان سرمایه‌گذاری کردند. درنتیجه این انتخاب شماست که بوته خیار بکارید و شش ماهه به پول برسید یا درخت_گردو بکارید و تا چند نسل از ثمره‌ش متنعم شوید!

او اظهارکرد: نیازی نیست مانند یه گنجشک مدام در حال بال زدن باشید، فقط کافی است خودتان را در جهت روند باد قرار دهید و مثل پرندگان پهن بال در هوا(روند) گلاید کنید و بدون صرف انرژی،اجازه بدید روند شما را بالا ببرد و از پرواز لذت ببرید. همین!

مثالی روشن وشفاف برای بازار سرمایه فعلی ما
این کارشناس بازار سرمایه با بیان یک مثال بازار سرمایه را تشریح کرد: زمانی که در یک کوچه مدام دعوا و یقه‌گیری می شود چه کسی از همه بیشتر سود می برد؟؟ بله! پارچه‌فروش و پیرهن دوز محل. پس شاید با این دید بتوان عامل تمام دعواهای اهل محل را شناخت.

سیفی افزود: بورس در طول شش ماه ( از اسفند ۹۸ تا مرداد ۹۹) برمدار صعود بود و از آنجا [شاخص]  ۴۰ درصد ریخت و بعد ۲۰ درصد بالا رفت و حدود دو روز در میان سبز و قرمز می شود. (اما روند صعودی است ) این وسط چه کسی سود می کند؟ درست حدس زدید کارگزاری‌ها و دولت! دولتی که امسال چندین برابر آنچه که پیش‌بینی کرده بود از محل مالیات خرید و فروش سهام سود شناسایی کرد و برای سال بعد هم بر این درآمد حساب ویژه‌ای باز کرده است.

او تاکید کرد که از طرفی بر روی فروش دارایی در بورس هم حساب ویژه و کلانی باز کرده است بنابراین مطمئن باشید چراغ بورس تا مدت ها چشمک‌زن سبز و قرمز خواهد بود اما زمان سبز بودن طولانی‌تر است.

سیفی ادامه داد که بسیار بعید می دانم فعلاً حاکمیت در این شرایط که بازارهای سفته بازانه مخرب رقیب نظیر بازار ارز و سکه و مسکن و اتومبیل و...، آماده بلعیدن نقدینگی سرگردان جامعه و فشار بیشتر بر اقتصاد هستند ؛ کاری در جهت فرار سرمایه از بورس انجام دهد. فعلاً با توجه به جمیع جهات، دولت هنوز کارش با بورس تمام نشده و قصدی برای تخریب بازار ندارد. بورس ویترین اقتصاد جامعه است.