از تجارت تا سینما، روایتی جالب از سرمایه‌گذار تازه نفس سینما

اقتصاد هنر، برنامه­‌ای با محوریت اقتصاد در حوزه هنر است که در این فصل از برنامه به بررسی اقتصاد در حوزه سینما پرداخته است. محمدصادق رنج‌کشان از تهیه­‌کنندگان و سرمایه‌گذاران مطرح و مشهور سینما، در یازدهمین قسمت از این برنامه در رابطه با اقتصاد سینما، مافیا و پول‌شویی در این عرصه به گفتگو با خبرنگار بازار پرداخت و حرف‌های جالبی را در رابطه با سینما و اقتصاد این عرصه زد. آنچه در ادامه می­‌آید گزیده‌­ا­ی از صحبت­‌های این تهیه‌­کننده بنام سینمای ایران است:

* واقعا باید به مقاومت بچه‌های سینما در این ایام کرونا تبریک گفت که باعث شده سینما از هم نپاشدو این احتمال را داد که بعدا اتفاق خوبی بیافتد. فعلا درگیریم و باید مقداری صبوری کرنیم تا اتفاقات خوبی رخ دهد. در کل حالش خوب نیست.

* اینکه فرض کنیم کسی که مکانیک است باید تا آخر عمر مکانیک بماند اشتباه است همانطور که در قانون تجارت هم آمده است که شما آزادید هر شغلی را که می‌خواهید انتخاب کنید. سینما از علاقه‌های بچگی من بوده و روزی که دیدم می‌توانم در سینما قدم بگذارم در آن حضور پیدا کردم. اینکه موفق بوده‌ام یا خیر را مردم باید بگویند.

* اینکه چه کسی در فیلم حضور پیدا کند بستگی به تهیه‌کننده آن پروژه دارد. اگر تهیه‌کننده به دنبال پول باشد، هیچ‌وقت به یک بازیگر یا نابازیگر فکر نمی‌کند و سعی می‌کند کار را تمام کند تا پولی که می‌خواهد را بردارد. من اعتقاد ندارم که نابازیگر نمی‌تواند در آینده بازیگر شود، ما بازیگرهای خیلی خوبی داشتیم که در گذشته نابازیگر بوده‌اند و اکنون بازیگرهای خوبی شده‌اند. دنیای امروز می‌گوید که همه حق دارند موفق باشند. در این کشور ۸۰ میلیون نفری همه می‌توانند موفق باشند. اصلا واژه نابازیگر واژه درستی نیست و باید امثال ما به این سینما کمک کنیم تا بتوانند به جایگاه خوبی برسند. من از جوانانی استفاده کردم که کسی جرات نمی‌کرد که کاری به آنها بسپارد. نابازیگر به چه معناست؟ زندگی ما از صبح تا شب یک بازی است. مگر می‌شود کسی می‌تواند در این دنیا زندگی کند و بازی بلد نباشد. من اعتقاد دارم که باید از این افراد تازه‌کار هم استفاده شود؛ کار خاصی نیست که بگوییم یک شخص فقط می‌تواند این نقش را بازی کند. ما اگر راست می‌گوییم و به سینما اعتقاد داریم باید دست جوانان را بگیریم.

* اینکه دستمزد بازیگران افزایش پیدا کرده یا نکرده را باید از خود بازیگر، مدیربرنامه یا تهیه‌کننده بپرسید و به سرمایه‌گذار مربوط نیست. من در تمام فیلم‌هایی که کار کردیم، هیچ وقت دخالتی در کارشان نداشتم و خودشان قراردادها را بسته‌اند و هیچ بازیگری نمی‌تواند بگوید با بنده قرارداد جدا بسته است. من همیشه به تهیه‌کنندگانی که با آنها کار کردم اعتماد داشتم و سعی کردم دخالتی در کارشان نکنم. اینکه دستمزدها افزایش پیدا می‌کند شاید مال تورم است، باید از خود بازیگر پرسید که چرا دستمزدش افزایش پیدا کرده است.

* تهیه‌کننده اول باید حساب‌هایش را به ما تحویل دهد و بگوید مخارج فیلم چقدر است و سپس یک قراردادی فی‌مابین ما و تهیه‌کننده بسته می‌شود و تهیه‌کننده باید آن فیلم را تا پایان برساند. حال اگر آن فیلم گران باشد، اصلا آن فیلم را نمی‌سازم. اگر فیلم بسیار خوبی باشد ولی هزینه‌اش بسیار بالا باشد آن فیلم را نمی‌سازم؛ زیرا سینمای الآن ظرفیت این کار را ندارد. اصلا فرض کنیم کرونا تمام شد، کجا می‌خواهد فیلمش را پخش کند؟ مردم دیگر به سینما نمی‌روند و پلتفرم‌ها جایگزین سینما شده‌اند. سرمایه‌گذار باید خیلی حواسش باشد که پولش از بین نرود.

* این وظیفه تهیه‌کننده است که به سراغ فیلمی که ساخته و در صف اکران است برود. سرمایه‌گذار در خیلی از جاها حق ورود به بسیاری از مسائل را ندارد. اگر تهیه‌کننده‌ای می‌خواهد موفق شود، باید با تمام قدرت پشت فیلمش بایستد. تهیه‌کننده موثرترین نقش را درهر پروژه دارد و باید از ابتدا تا انتها پشتیبان همه عوامل باشد. ما باید مراقب سرمایه‌هایمان در سینما باشیم و نگذاریم از ورود این سرمایه‌ها به سینما جلوگیری شود.

* سینما بیشتر از اینکه قدرت داشته باشد، دردسرهای زیادی را به همراه خواهد داشت. شما نباید وقتی در یک شغل هستید تا آخر عمر در همین شغل بمانید. جوانان موفق باید بتوانند هر روز یک نقشی بیافرینند. من بخاطر علاقه‌ام به سینما وارد شدم و به سود و ضرر آن فکر نکردم.

* گردش مالی سینما فاجعه است. وقتی که در سال ۱۳۹۸ گردش مالی سینما ۳۰۰ میلیارد بوده است،  یعنی هیچ تعریف اقتصادی‌ای در سینما وجود ندارد. در امسال هم تا کنون گردشی حدود ۶-۵ میلیارد بوده است که حدود ۳-۲ میلیارد از این مبلغ برای فیلم من بوده است. با اینکه این گردش نحیف است اما ما از ورود سرمایه‌گذاران استقبال می‌کنیم. آدم‌های پولدار اینقدر ساختمان نسازند و وارد بورس نشوند و کمی سرمایه‌شان را وارد سینما کنند. این همه پولشان را وارد بورس کردند، در نهایت چه شد؟

* هیچ تهیه‌کننده‌ای تضمین نمی‌دهد که بتواند سرمایه را بازگرداند. ما یک گروه خوانش فیلم‌نامه داریم که آنها فیلم‌نامه را می‌خوانند و می‌گویند این فیلم خوبی است. نه فقط تهیه‌کننده و کارگردان، حتی خود سرمایه‌گذار هم نمی‌تواند این امید را به خودش بدهد که این فیلم می‌فروشد. باید آن فیلم‌نامه بسیار قوی باشد تا بشود کمی روی بازگشت سرمایه امیدوار شد، در غیر این صورت سرمایه‌دار روی سرمایه‌ای که گذاشته ریسک می‌کند. در تمام کارها باید ریسک کرد. در هرکاری اگر ریسک وجود نداشته باشد نمی‌توان هیچ موفقیتی بدست آورد.

* باید ببنیم تعریف‌مان از مافیا چیست. همیشه در تمام دنیا به همین صورت بوده است که یک نفر انحصاری برای خود ایجاد ‌می‌کند. کسی که تعداد زیادی سینما دارد را نمی‌توان با کسی که یک سینما دارد مقایسه کرد. به نظر من آن شخص مافیا نیست، بلکه یک آدم بسیار کاسب و کار بلد است و به نظرم آن شخص یک کارآفرین موفق است.

* پول‌شویی و این حرفایی که در سینما زده می‌شود باید با مصداق ثابت شود. وقتی می‌گوییم پولی کثیف یا آلوده است باید مصداق داشته باشد. این پول‌شویی کار کیست؟ مصداق بیاورید. کسانی که چند سال است هیچ کاری نمی‌کنند می‌گویند پول‌شویی و پول‌های بادآورده و.... و صحنه‌ را برای کسانی‌ که می‌خواهند سرمایه بیاورند تنگ می‌کنند. ما الان حدود ۴۰۰ تهیه‌کننده داریم که نیاز به سرمایه دارند. وقتی می‌شود سرمایه‌داران بیایند و فیلم‌های بیشتری ساخته شود و مردم بیشتر به سینما بیایند چرا باید با این حرف‌ها عرصه را تنگ کنیم؟ به نظرم کار بسیار بدی است که درباره این موضوعات صحبت کنیم. افرادی که راجع به این موضوعات صحبت می‌کنند باید مصداقش را بیاورند و اگر جراتش را ندارند نباید این حرف را بزنند. اصلا ۳۰۰ میلیارد پول نیست که بخواهد پول‌شویی هم وجود داشته باشد. این حرف‌ها سینما را می‌شکاند و به ذلت می‌اندازد. برای مثال من نمی‌توانم بگویم که آقای محمد امامی به سینما کمک کرد یا ضربه زد و نمی‌توانم ایشان را قضاوت کنم. اگر سینمای سالمی داشتیم، قوای نظارتی به صورت کامل بر همه چیز مسلط هستند و اجازه کوچک‌ترین لکه سیاهی که بخواهد روی سینما بشیند را نمی‌دهند.

* ما باید به سمت و سویی برویم که سینما از این حرف‌ها خارج شود. سینما باید هرچه سریع‌تر تبدیل به کمپانی شود و بتوانیم فیلم‌هایمان را در سراسر جهان به نمایش درآوریم. اگر این اتفاق نیفتد  همین حالتی که هست می‌ماند. ما الان امیدواریم که تعداد پلتفرم‌ها زیاد شود و ممکن است مردم تمایل بیشتری به این پلتفرم‌ها نسبت به این سینما داشته باشند. خیلی سخت شده که مردم را تشویق کنیم که به سینما بیایند. خیلی کار سختی است که سینما بتواند دوباره ابهت خود را بدست آورد. امیدواریم که کرونا زودتر تمام شود و دست از سر ملت بردارد تا سینماهم بتواند نفسی بکشد. این سینما نیاز به پول دارد و باید به آن پول‌های بیشتری زیادی تزریق شود. ما کارگردانان جوان خوبی داریم ولی متأسفانه پول نداریم.

* قدم جوانان روی چشم ماست و هرموقع وارد سینما شوند هرکاری از دستمان بربیاید برایشان انجام ‌می‌دهیم و حتی هر موقع بخواهند ‌می‌توانند به دفتر من بیایند و فیلم‌نامه هایشان را برای بازخوانی به ما بدهند. امیدواریم دولت هم در این چند ماه اخیر کاری کند که حال مردم بهتر شود و شرایط برای زندگی مردم رو به بهبود برود. زنده باد جوانان.