سهیلا روزبان؛ بازار: میزان بارندگی‌ها در کشور از مرز ۵۶ میلی متر هم گذر کرد. بر اساس آماری که شرکت مدیریت منابع آب ایران، اعلام کرده میزان بارندگی در سال آبی ۱۴۰۰-۱۳۹۹ نسبت به متوسط دراز مدت ۲۵ درصد و نسبت به سال آبی پارسال حدود ۹ درصد بیشتر شده است. در حالی بسیاری از مردم رشد بارندگی‌ها را به منزله حل بحران آب در کشور می‌دانند که متولی حوزه آب کشور معتقد است که نباید خیلی به این رشدها دل خوش کرد. او که افزایش بارندگی در کشور را ناشی از تغییر اقلیم می‌داند، گفت: در ابتدا تغییر اقلیم به عنوان یک نظریه مطرح بود، اما جهان حالا آن را به عنوان یک پدیده در جهان می‌شناسند که باید آمادگی‌های لازم برای مقابله و مدیریت درست آن را کسب کرد.
او با اشاره به افزایش وقوع سیل در دو سال گذشته، ادامه داد: اینطور نیست که هر سال ۲۴۰ تا ۲۵۰ میلی متر بارندگی را در کشور تجربه کنیم. دیر یا زود از تر سالی‌ها خارجی می‌شویم. نباید به افزایش بارندگی‌ها دل خوش کرد و باید تغییر الگوی مصرف را جدی گرفت. از همین حالا که ذخایر آب در سطح قابل قبولی است بایید باید به فکر سال‌های خشک بعد از آن بود.
اما این گفته‌ها در شرایطی از سوی سکاندار ساختمان نیایش مطرح می‌شود که در طول دوران وزارت او هیچ کاری برای تغییر الگو و مدیریت مصرف و مقابله با تغییر اقلیم انجام نشده است. هدایت فهمی کارشناس سابق منابع آب وزارت نیرو در اینباره به بازار می‌گوید: در ایران هیچ برنامه مشخصی برای مقابله با حوادث طبیعی از جمله سیل و خشکسالی وجود ندارد و تمام اقداماتی که در این حوزه انجام می شود، کاملا انفعالی و واکنشی است. همانطور که شاهد هستیم بعد از وقع حادثه به صورت ناقص و ابتدایی مدیریت بحران در دستور کار دستگاه‌های مسئول قرار می‌گیرد. مدیریتی که تقرییا دیگر هیچ فایده ای نداشته و بیشتر شبیه شوهای تبلیغاتی مسئولین است.
در ابتدا تغییر اقلیم به عنوان یک نظریه مطرح بود، اما جهانیان حالا آن را به عنوان یک پدیده در جهان می‌شناسند که باید آمادگی‌های لازم برای مقابله و مدیریت درست آن را کسب کرد
جالی خالی مقابله با تغییر اقلیم در برنامه‌های توسعه ای
او همچنین به جای خالی طرح‌های مربوط به تغییر اقلیم در برنامه‌های توسعه ای کشور، گفت: در طول سال‌های گذشته فقط یک بار، بندی تحت عنوان برنامه جامع خشکسالی در برنامه چهارم توسعه گنجانده شد. اما هیچ کاری در این خصوص انجام نشد و در نهایت تمام تاکیدات روی کاغذ ماند. در برنامه ششم توسعه هم تاکید زیادی روی این مساله از سوی وزارت نیرو و کارشناسان حوزه شد اما سازمان برنامه و بودجه خیلی راحت مربوط به سازگاری با تغییر اقلیم و مدیریت آن را نادیده گرفته و از سرفصل‌های برنامه ای حذف کرد.
او حالا امیدوار است که در برنامه هفتم توسعه سازگاری با تغییر اقلیم که هم اکنون در بیشتر کشورهای دنیا روی آن تاکید می‌شود، مورد توجه قرار گیرد.
اینطور نیست که هر سال ۲۴۰ تا ۲۵۰ میلی متر بارندگی را در کشور تجربه کنیم. دیر یا زود از تر سالی‌ها خارجی می‌شویم نباید به افزایش بارندگی‌ها دل خوش کرد و باید تغییر الگوی مصرف را جدی گرفت. از همین حالا که ذخایر آب در سطح قابل قبولی است باید باید به فکر سال‌های خشک بعد از آن بود
نیمی از شهرهای ایران پر مصرف اند
آنگونه که آمارها نشان می‌دهد که سرانه مصرف آب در ۴۹۲ شهر بیش از ۱۵۰ لیتر برای هر نفر بوده است. با وجود اینکه تقریبا نیمی از شهرهای ایران بیش از حد مجاز آب مصرف می‌کنند، هر سال آمار نگران کننده‌ای از رشد مصرف آب در کشور اعلام می‌شود. ایرانی‌ها که پیش از این نیز در فهرست پرمصرف‌های دنیا قرار داشتند، بعد از همه گیری ویروس کرونا بازهم بر حجم مصرف خود افزوده اند.
بر اساس آمار موجود در سال در حدود ۵.۴ میلیارد متر مکعب آب در بخش شهری مصرف می‌شود. از این میزان مصرف مقدار ۴.۳ میلیارد مترمکعب مربوط به مصارف بخش خانگی است، لذا با توجه به جمعیت تحت پوشش در مناطق شهری میزان سرانه مصرف آب یا همان میانگین مصرف آب به ازای هر نفر در روز برای کل مصارف ۲۲۴ لیتر به ازای هر نفر در روز و برای مصارف خانگی ۱۸۰ لیتر به ازای هر نفر در روز است.
در حالی هر ایرانی هر روز معادل آب مصرف می کند که سرانه مصرف آب در کشورهای پر آب دنیا هم خیلی کمتر از این حرف هاست.
به عنوان مثال سرانه مصرف آب در کشور دانمارک (۱۵۹ لیتر در روز)، سوئد ( ۱۶۴)، پرتغال (۱۹۴)، اسپانیا (۲۰۰)، انگلستان (۱۵۳ لیتر در روز)، اتریش (۱۵۳ لیتر در روز)، ایرلند (۱۴۲ لیتر در روز)، فرانسه (۱۳۹ لیتر در روز)، آلمان (۱۲۹ لیتر در روز)، هلند (۱۲۹ لیتر در روز)، بلژیک (۱۱۲ لیتر در روز)، لهستان (۹۸ لیتر در روز)، است.
در ایران هیچ برنامه مشخصی برای مقابله با حوادث طبیعی از جمله سیل و خشکسالی وجود ندارد. تمام اقداماتی که در این حوزه انجام می شود، کاملا انفعالی و واکنشی است. شاهد هستیم که بعد از وقع حادثه مدیریت بحران به صورت ناقص و ابتدایی در دستور کار دستگاه‌های مسئول قرار می‌گیرد. مدیریتی که تقرییا دیگر هیچ فایده ای نداشته و بیشتر شبیه شوهای تبلیغاتی مسئولین است
برداشت آب از منابع تجدید پذیر در شرایط فوق بحرانی
میزان بارندگی نسبت به متوسط دراز مدت ۲۹ درصد و نسبت به پارسال حدود ۹ درصد بیشتر شده است. این آمار در حالی به مجوزی برای اضافه مصرف بیشتر تبدیل شده که منابع تجدید پذیر ایران در شرایط فوق بحرانی قرار دارد. کارشناس سابق منابع آب وزارت نیرو می‌گوید: میزان برداشت آب از ذخایر تجدید پذیر در ایران بالاتر از حد استاندارد در جهان است. به گفته فهمی، کشورهایی که ۲۰ درصد منابع تجدید پذیر خود را مصرف می‌کنند، وضعیت خیلی خوبی در حوزه آبی دارند. مصرف ۴۰ درصد از منابع تجدید پذیر قابل قبول است. اما کشورهایی که سالانه ۶۰ درصد منابع خود را مصرف می کنند، با تنش آبی دست و پنجه نرم می کنند. مصرف ۸۰ درصد منابع به معنی شرایط بحرانی و بالای ۸۰ درصد از وضعیت فوق بحرانی حکایت می کنند.
او ادامه داد: در کشور ۸۶ درصد منابع تجدید پذیر خود را مصرف کرده‌ایم. در واقع باید سالها وضعیت بارندگی در کشور مناسب باشد که ایران از وضعیت فوق بحرانی در ذخایر آبی خود خارج شود.
توزیع بارندگی در ایران نیز ناهمگون است به نحوی که یک درصد از مساحت ایران بارشی بیش از ۱۰۰۰ میلیمتر دارد و میزان بارندگی در مناطقی همچون حوضه آبریز شرق کشور در حدود ۱۴۸ میلیمتر است
کارشناس سابق منابع آب وزارت نیرو تاکید می‌کند: ما در منطقه ای هستیم که کم آبی ویژگی ذاتی آن است. هر گونه کوتاهی و نادیده گرفتن مدیریت مصرف در این اقلیم به معنای بحرانی تر شدن اوضاع مصرف است. برخلاف تصور اتفاقا باید در سال هایی که تر سالی داریم به دنبال کم کردن مصرف خود باشیم.
اما پایین بودن سطح بارندگی‌ها تنها مشکل اقلیم ایران نیست. به گفته این کارشناس حوزه آب، توزیع بارندگی در ایران نیز ناهمگون است به نحوی که یک درصد از مساحت ایران بارشی بیش از ۱۰۰۰ میلیمتر دارد و میزان بارندگی در مناطقی همچون حوضه آبریز شرق کشور در حدود ۱۴۸ میلیمتر است.
همین حالا که شما این گزارش را می خواندید (مدت ۵ دقیقه) حدود ۵۰ میلیون مترمکعب دیگر آب در کشور مصرف شده است. در حالیکه با رعایت الگوهای ساده مصرف می توان ۳۰ درصد آن را به راحتی کاهش داد و میزان مصرف را به ۳۵ میلیون مترمکعب رساند. در واقع در مدت زمانی که گزارش را می خوانید حداقل ۱۵ میلیون مترمکعب آب در کشور به هدر می رود؛ به عبارتی دیگر ۱۵ میلیارد لیتر در حدود ۵ دقیقه!
نظر شما