صنعت زنبورداری عایدی پنهان ندارد لذا برای دولت جذاب نیست

یاسمن بلوردی؛ بازار: زنبور عسل در دنیا به عنوان حشره ای شگفت انگیز شناخته می شود که عمده اهمیت آن نیز به دلیل گرده افشانی و به تبع آن افزایش محصولات کشاورزی است. اهمیت گرده افشانی زنبور عسل تا حدی جدی گرفته می شود که در کشورهای پیشرفته باغداران و کشاورزان به زنبورداران هزینه ای پرداخت می کنند تا کندوهای خود را در مزارع و باغات مستقر کنند. تا به این ترتیب بتوانند از گرده افشانی زنبورها در راستای بالا بردن کمیت و کیفیت محصولات کشاورزی به خصوص میوه ها استفاده کنند. با این وجود در ایران این نقش زنبور عسل هنوز چندان جدی گرفته نمی شود و حتی برخی کشاورزان نگاه منفی به حضور زنبور عسل در مزارع و باغات خود دارند. از سوی دیگر زنبور عسل دارای فرآورده های بسیاری است که غالبا در صنعت داروسازی کاربرد دارد. در این راستا  گفتگویی با «عفت رئیسی، مادر زنبورداری ایران و رئیس کانون علم و فن و دانش بازار صنعت زنبور عسل» انجام داده و جویای آخرین وضعیت صنعت زنبورداری و چالش های موجود در مسیر زنبوردارن کشور شده ایم. آنچه در ادامه می خوانید حاصل گفت و گوی «بازار» با وی است.

*در این ایام وضعیت صنعت زنبورداری کشور و زنبورداران ما چگونه است؟
به قول نیما یوشیج «خشک آمد کشتگاه ما در کنار کشت همسایه»؛ ما نیز مانند دیگر صنایع و مشاغل روزگار خوبی نداریم و هزینه های تولید، حمل و نقل بیش از توان ما است. با این وجود باز هم برای زمستان گذرانی نیاز مبرم به نهاده شکر، داریم که تا به دست ما برسد به کیلویی ۷۵۰۰ تا ۸۰۰۰ تومان می رسد!

از سوی دیگر طی چند سال اخیر هیچگونه حمایتی از سوی دولت در راستای تامین داروهایی که برای مبارزه با بیماری ها و سلامت نگه داشتن کندوها نیاز است، صورت نگرفته است. در حالی که زنبور عسل به عنوان یکی از منابع پایه است و همطراز آب، خاک در دنیا محسوب می شود؛ یعنی زنبور عسل با عمل گرده افشانی باعث افزایش بهره‌وری کیف و کمی محصولات کشاورزی و همچنین حفظ منابع آب و خاک، اکوسیستم و محیط زیست می شود.

بر اساس قانون حتی اگر فردی یک ساعت در یک کارگاه  کار کند باید بیمه شود پس چطور دولت چشم خود را روی ۱۰۰ هزار نفری که در صنعت زنبورداری در بدترین شرایط و در بیابانها کار می‌کند می بندد!؟

*تفاوت نگاه در دیگر کشورها به زنبور عسل با ایران در چیست؟
تمام کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه نقشی که برای زنبور عسل قائل هستند به دلیل گرده افشانی آن است بعد برای عسل تولیدی آن است. ما سالها است می گوییم زنبور عسل غیر از بحث عسل که یک ماده شفا بخش است از جنبه های دیگری حائز اهمیت است اما مسئولان ما یا در این خصوص اطلاع ندارند که بعید می دانم یا اینکه اهمیتی برای این مساله قائل نیستند!

با این وجود خوشبختانه زنبور عسل در سالهای اخیر به دلیل اینکه توانسته اشتغالزایی کند مورد توجه افراد جویای کار قرار گرفته است. اما چیزی که الان مد نظر ما است این است که این صنعت ۱۰۰ هزار نفر زنبوردار دارد و یک میلیون نفر از این راه ارتزاق می کنند اما متاسفانه در هیچ دولتی برنامه مدون و حمایتی برای این قشر زحمتکش و بیایانگرد نداشته است.

*سال گذشته بیمه زنبورداران حواشی بسیاری داشت این مساله در نهایت به کجا ختم شد؟
قرار بر این بود که بیمه زنبورداران مانند بیمه سایر تولیدکنندگان از بخشودگی سهم دولت برخوردار باشد اما در آخرین جلسه ای که آبان ماه امسال با معاون اقتصادی آقای جهانگیری(دکتر شیرکوند) داشتیم اعلام کردند که دولت پول ندارد و به سازمان بیمه تامین اجتماعی بدهکار است!

چطور ممکن است در دولتی که ادعای حمایت از قشر محروم را دارد زنبورداران را بیمه نکنند!؟ مگر می شود با سلامت مردم بازی کرد!؟ بر اساس قانون حتی اگر فردی یک ساعت در یک کارگاه  کار کند باید بیمه شود پس چطور دولت چشم خود را روی ۱۰۰ هزار نفری که در صنعت زنبورداری در بدترین شرایط و در بیابانها کار می‌کند می بندد!؟

*کماکان ۱۰ درصد زنبورداران بیمه شده اند یا این میزان افزایش داشته است؟
در حال حاضر تنها ۱۰ درصد از زنبورداران بیمه شده اند به همین دلیل بیشترین درآمد زنبورداران صرف هزینه های درمانی شان می شود. در حالی که به دلیل شرایط سختی که دارند دچار دیسک کمر و مشکلات بینایی شدیدی هستند. حرف ما این است که صنف زنبورداران باید از مزایایی که برای حمایت تمام اقشار تولیدکننده در نظر گرفته شده برخوردار باشد اما در دولت دفاع خوبی از زنبورداران صورت نگرفته است. این در شرایطی است که ما صنفی هستیم که بیشترین سود را به صنعت کشاورزی می رسانیم به طوری که سازمان فائو می گوید اگر زنبور نباشد غذایی برای خوردن وجود نخواهد داشت. اما این حرف هیچ گاه به گوش مسئولان ما نرفته است که برنامه ریزی درستی برای این صنعت داشته باشند.

متاسفانه صنعت زنبورداری با وجود اینکه برای کشاورزی کشور ارزش افزوده فراوان دارد، اما چون عایدی اقتصادی در چارچوب های مورد دلخواه دولت را ندارد توجه مسئولانه را نیز در پی ندارد

*عدم حمایت دولت از صنعت زنبورداری ناشی از چیست؟
متاسفانه صنعت زنبورداری با وجود اینکه برای کشاورزی کشور ارزش افزوده فراوان دارد، اما چون عایدی اقتصادی در چارچوب های مورد دلخواه دولت را ندارد توجه مسئولانه را نسبت به آن ندارد. به عبارت دیگر چون این صنعت عایدی پنهانی ندارد از سوی دولت ها حمایت نمی شود.

*یکی از اقداماتی که اخیرا صورت گرفت اجباری شدن استاندارد عسل است، نظرتان در این خصوص چیست؟
کار خوبی که در دولت انجام شد همین اجباری شدن استاندارد عسل است که همزمان به سود مصرف کننده و تولید کننده است.   همه محصولات باید یک استاندار داشته باشد چون استاندارد تعیین حداقل کیفیت است و کار چندان سختی هم نیست.   اما همین الان که به وزارت جهاد سپرده شده است هنوز اجرایی نشده است. درواقع از شهریور ماه که استاندارد عسل در شورای عالی استاندارد بعد از ۲۰ سال پیگیری ما اجباری شده اجرای آن به دست وزارت جهاد سپرده شده اما خبری از اجرایی شدن آن نیست! اگرچه دفتر زنبور عسل ۲ سال پیش در معاونت دام و طیور وزارت جهاد تشکیل شده اما هیچ فایده ای برای این صنعت ندارد و عملا کاری برای اهالی این صنعت انجام نمی دهد.

*در بسیاری مجامع در خصوص اهمیت گرده افشانی زنبور عسل صحبت می شود. در ایران چقدر بر این موضوع واقف هستند؟
مساله اساسی نگاه تبعیض آمیز برنامه ریزان صنعت کشاورزی به زنبور عسل است. ما وقتی با مسئولان نشست می گذاریم می بینیم که نسبت به فواید زنبور آگاه هستند اما در نهایت هیچ اهمیتی به این حشره شگفت انگیز نمی دهند.

شاید جالب باشد بدانید زنبور عسل با گرده افشانی تا ۱۴۳ برابر افزایش کیفی و کمی محصولات کشاورزی را موجب می شود. به عنوان مثال زنبورعسل با عمل گرده افشانی به افزایش محصولات دانه های روغنی از ۳۵ درصد تا ۴۰ درصد کمک می کند. همچنین در کلزا باعث افزایش ۹۰ برابری محصول کلزا می شود، در آفتابگردان ۱۰۰ درصد و در دانه روغنی کرچک ۴۳ برابر محصول را افزایش می دهد.

زنبور عسل با عمل گرده افشانی به افزایش محصولات دانه های روغنی از ۳۵ درصد تا ۴۰ درصد کمک می کند، همچنین در کلزا باعث افزایش ۹۰ برابری محصول کلزا می شود، در آفتابگردان ۱۰۰ درصد و در دانه روغنی کرچک ۴۳ برابر محصول را افزایش می دهد

متاسفانه ارز زیادی بابت وارد کردن دانه های روغنی صرف می شود به جای این کار اگر به زنبورداران کمک شود تا زنبورها را به مزارع و پای محصولات ببرند تا محصولات افزایش یابد از خروج ارز نیز جلوگیری می شود.

مساله این است که امروز اگر از واردات میوه و یکسری محصولات بی نیاز هستیم و گیاهان دارویی ما حفظ شده است به دلیل گرده افشانی زنبور عسل است. حال سوال ما این است که آیا برای این حشره که تا به این حد به افزایش محصولات کشاورزی می شود باید نهاده با قیمت آزاد داده شود!؟

ما چاره‌ای نداریم جز اینکه با جهان در ارتباط باشیم و از قوانین و علم جهانی به خصوص در بخش کشاورزی تبعیت کنیم، چرا که علم کشاورزی نوین می گوید زنبور عسل عامل اصلی حفظ امنیت غذایی هر کشوری است. همچنین زنبوردار اگر نتواند در این فصل به زنبور شکر بدهد در بهار محصولی نخواهد داشت و به تبع روی محصولات کشاورزی تاثیر می گذارد و باید محصولات را وارد کنیم.

*زنبور عسل به جز عسل چند نوع فرآورده دیگر دارد؟
همانطور که می دانید عسل ماده خوراکی بی بدیل زنبور عسل است و بهترین جایگزین در شیرین کننده ها با ارزش غذایی بالا است. علاوه بر این ژل رویال یک تقویت کننده عمومی بدن محسوب می شود. بره موم نیز دیگر فرآورده زنبور عسل است که ایمنی بدن را بالا می برد. ارزش و اهمیت زهر زنبور و خود زنبور نیز که بر کسی پوشیده نیست، از سو دیگر گرده گل بهترین داروی پروستات است و پروتئین خالص گیاهی است. در واقع همه موارد نامبرده فراورده هایی مناسب قیمت و طبیعی هستند.