موسی ترابی؛ بازار: از وقتی انسان با مفهوم معامله و تجارت آشنا شد تا به امروز که هم روشها بسیار مدرن شده اند و هم ابزارها سرعت معاملات را سریع تر کرده است، همیشه بزرگترین دغدغه تاجران و بازرگانان عوامل و شرایط محیطی بوده است. عواملی که گهگاهی باعث رشد سریع و یا ورشکستگی یک شبه آنها می شود. اما تجارت در ایران نسبت به سایر کشورهای دیگر بسیار پر رسیک تر است. شاید بارها دیده باشید که کسی یک شبه به پول هنگفتی دست پیدا کرده باشد و یا پول هنگفتی را از دست داده باشد و این یعنی ریسک بسیار بالا برای بازرگانان در ایران. دلیل اصلی این اتفاقات همین عوامل و شرایط محیطی است. عدم ثبات در یک جامعه میزان ریسک سرمایه گذاری را بالا می برد و در سالهای گذشته دیده ایم که ثبات حتی به صورت نسبی هم در ایران وجود ندارد. یکی از عوامل و شرایط محیطی تاثیر گذارِ تجارت و بازرگانی در ایران، مجوزی به نام کارت بازرگانی است. مرجع صدور این کارت، شعب اتاق بازرگانی صنایع و معادن ایران است.
دارنده کارت بازرگانی مجاز به امور تجاری از قبیل ثبت و سفارش کالا تا واردات از مناطق آزاد، حق‌العمل کاری (امور مشابه دلالی) در گمرک و همچنین صادرات کالاهای مجاز است.
اما شرایط اخذ کارت بازرگانی چیست؟
· داشتن تابعیت ایران (در مورد شخص حقیقی)
· برگ پایان خدمت یا معافیت از خدمت.
· داشتن سه سال سابقه در زمینه ی فعالیتهای تجاری یا تولیدی که توسط دو نفر از دارندگان کارت بازرگانی تأیید شده باشد.
· ارائه مدرک تحصیلی دانشگاهی.
· داشتن محل کارقانونی و متناسب با فعالیت
· داشتن مجوز تولید از یک وزارتخانه تولیدی.
· ارائه اظهارنامه ثبتی.
· داشتن حساب بانکی معتبر.
· نداشتن سوء سابقه ی ورشکستگی.
· نداشتن محکومیت کیفری.
برگردیم به مقاله قبلی در مورد ثبت برند! در یکی از شرایط ثبت برند یا علامت تجاری گفته شده بود اگر علامت تجاری که قصد ثبت آن را دارید حاوی کلمات لاتین باشد باید کارت بازرگانی نیز داشته باشید. تو خود حدیث مفصل بخوان ازین مجمل!
اما در مورد چالش های شرایط اخذ کارت بازرگانی باید به این نکته اشاره کرد که این شرایط نه تنها غربالگری مفیدی در مورد تاجران انجام نمی دهد بلکه راه فراری شده است برای کسانی که قصد دور زدن قوانین را دارند.
نیم نگاهی به اخبار نه چندان دور بیاندازیم متوجه خواهیم شد که با این شرایط و قوانین چه بلایی سر تجارت و بازرگانی آورده ایم. ماجرای یک پیرزن روستایی که ۷۰۰ خودرو پورشه وارد کرده است یا ماجرای کارتن خواب هایی که صادرات های کلان انجام داده اند و ارز صادراتی را وارد چرخه ارزی کشور نکرده اند گواهی بر این قوانین نا مناسب است. چطور یک پیرزن بی سواد و یا یک کارتن خواب می تواند کارت بازرگانی بگیرد اما یک کسب و کار معمولی یا چند جوان فعال نمی توانند؟
در یک تجربه شخصی دو سال پیش شاهد یک ماجرای تأسف برانگیز بوده ام. یکی از جوانان فعال و علاقمند به بازرگانی که تمایل داشت به صورت حرفه ای تر تجارت کند، قصد اخذ کارت بازرگانی داشت اما فقط به دلیل اینکه دفتر کار او با یکی از دوستانش مشترک بود نتوانست کارت بازرگانی اخذ کند و بعد از کلی دوندگی ترجیح داد به صورت غیر رسمی و با کارت اجاره ای فعالیت کند.
در حال حاضر کارت بازرگانی ابزاری برای دور زدن قوانین مالیاتی و ارزی است و بسیاری از سودجویان با این ابزار توانسته اند پول های کلانی به جیب بزنند و بارِ قانونی آن را به گردن یک فرد از همه جا بی خبر بیاندازند. آیا این قوانین همان قوانون خودمان نیست که اگر برای فعالان تجاری معمولی نانی نداشته باشد برای بعضی ها نون دارد!
برای این موضوع هم می توان قوانین را تسهیل تر و نظارت را با ابزارهای فناوری اطلاعات دقیق تر کرد. به طور مثال پیشنهاد می شود با استفاده از شبکه ثبت افراد حقیقی و حقوقی سامانه ای برای ثبت فعالیت های تجاری آنها راه اندازی شود که به راحتی امکان تجارت به افراد حقیقی و حقوقی را دهد و از طرفی با رصد این معاملات از ابتدا می توان بر صحت تاجر و بازرگان بودن آنان نظارت کامل داشت. کافی است قانونگذاران این حوزه کمی خلاق باشند و کمی خارج از چارچوب های قبلی و فسیل شده فکر کنند.
در یکی دیگر از بندهای شرایط اخذ کارت بازرگانی نکته قابل تأملی است: نداشتن سوء سابقه ی ورشکستگی! در تمام کشورهای پیشرفته ورشکستی یک تجربه حساب میشود. در واقع ورشکستگی یک شکست برای صاحبان کسب و کار است، مانند باخت در یک تورنومنت مسابقات ورزشی. آیا تیم فوتبال بعد از شکست در یک تورنومنت از تمامی تورنمنت ها آینده محروم می شود؟ در کشورهای پیشرفته، از ورشکسته ها حمایت می شود اما در ایران علیرغم اینکه با توجه به عدم ثبات در محیط کسب و کار احتمال ورشکستگی بیشتر است و بسیاری از ورشکستگیها ناشی از محیط نامناسب کسب و کار است، ورشکستگی بعنوان یک سابقه سوء محسوب می شود! شما بگویید در چنین شرایطی آیا کارآفرینی رشد خواهد کرد؟ ترس از بی آبرو شدن برای مردمانی که آبرو از نان شب برایشان واجب تر است، قدرت ریسک کارآفرینی را در آنها کاهش می دهد و در نهایت ضرر آن متوجه جامعه خواهد شد.
یکی از شاخص های مهم بررسی وضعیت کارآفرینی در کشورهای مختلف شاخص خروج از کسب و کار است. یعنی موضوع خروج از کسب و کار آنقدر مهم است که باید بررسی شود و نتایج آن برای تصمیم گیری آتی در حوزه های مختلف به درستی استفاده شود. اما در ایران خروج از کسب و کار در انواع و اقسام آن را یک فاجعه است و از آن بعنوان یک سوء سابقه نام می بریم.
به امید روزی که با وضع قوانین تأثیر گذار و فرهنگ سازی در زمینه کارآفرینی قدرت ریسک پذیری کارآفرینان را افزایش داده و شاهد اشتغالزایی بیشتر باشیم.
در مقاله بعدی در مورد قوانین ورشکستگی و شاخص خروج از کسب و کار بیشتر می نویسیم. با ما همراه باشید.
نظر شما