بازار؛ گروه بین الملل: انتخابات ریاست جمهوری ۲۰۲۰ آمریکا متفاوت‌ترین، انتخابات ۱۲۰ سال گذشته این کشور بود؛ زیرا سیاستهای دونالد ترامپ در ۴ سال گذشته باعث افزایش مشارکت بی‌سابقه در این انتخابات شد. سیاست های وی همچنین باعث شد مردم امریکا به رقیب وی یعنی «جوبایدن» رای دهند.
باید گفت سیاست بایدن در مقابل کشورهای دیگر و دید وی نسبت به سیاست خارجی امریکا با سیاست ها و رویکردهای «دونالد ترامپ» در برخی موارد متفاوت خواهد بود.
در این راستا خبرنگار بازار گفتگویی با «ابوالفضل بهشتی» تنظیم نموده که در ادامه می آید. وی مدرس دانشگاه کاول بروکسل و عضو اتاق فکر اتحادیه اروپا است.
* «جو بایدن» طی مصاحبه‌ای که با سی ان ان داشت سیاستی چهار مرحله‌ای در رابطه با آینده روابط آمریکا در قبال ایران ارائه داد. بر این اساس محور مذاکرات او بر موضوعات هسته‌ای، مسائل منطقه‌ای، موشک‌های بالستیک و حقوق بشر را متمرکز خواهد بود. موضوع مهم در این میان زمان‌بندی اقدامات برشمرده است. به این معنا که آیا بایدن موضوع هسته‌ای را مستقل در نظر می‌گیرد یا به مسائل موشکی و مسائل منطقه‌ای پیوند می‌زند. اگر چنین پیوندی صورت گیرد احتمال حصول توافق به صفر نزدیک می‌شود. بر این اساس استدلال می شود ممکن است او درصدد باشد طی مذاکرات احتمالی با ایران هر موضوعی را جدا و مستقل دنبال کند. ارزیابی شما از سیاست بایدن مقابل ایران و زمان‌بندی مذکور چیست؟
در سیاست خارجیِ امریکا، بایدن هر چهار محور را مد نظر قرار خواهد داد و تا در کاخ سفید به طور رسمی مستقر نشده طبعا به اعلام مواضع خود تاکید خواهد داشت. او یک پکیچ چند جانبه و مرتبط را پیش می‌گیرد زیرا مسائل هسته‌ای و موشکی ایران نیز خط قرمز امریکا برای هر دو حزب است. اما در گام نخست برای تنش‌زدایی احتمال دارد که روی برجام و بازگشت به آن متمرکز شود و همزمان دو محور دیگر را نیز در مذاکرات با ایران پیش ببرد تا اعتماد ایران را به تعامل با امریکا جلب کند.
* «جو بایدن» در کمپین‌های انتخاباتی از بازگشت به برجام به صورت مکرر صحبت به میان آورده است. اما هیچ صحبتی از برداشتن تحریمهای ایران نکرده است. دلیل این موضوع چیست و آیا آمریکا در قبال برگشتن ایران از کاهش تعهدات برجامی، تحریمهای هسته‌ای را بر می‌دارد؟
طبعا بایدن بر بازگشت به برجام تاکید خواهد کرد اما رفع تحریم‌ها مستلزم موافقت کنگره نیز هست. بنابراین مکانیسم رفع تحریم‌ها کمی پیچیده‌تر و سخت‌تر است. ضمن اینکه بایدن تا از ایران تضمین‌های هسته‌ای و موشکی نگیرد تحریم‌ها را برنخواهد داشت.
*حزب دموکرات در طول رقابت‌های انتخاباتی برای ریاست جمهوری طی بیانیه‌ای اعلام کرد که سیاست تغییرنظام ایران را دیگر دنبال نخواهد کرد. آیا با به قدرت رسیدن بایدن این سیاست کماکان دنبال می‌شود یا موضوعی صرفا تبلیغاتی بوده است؟
حزب دمکرات اساساً تغییرگراست و هرگاه به قدرت رسیده اند در جهان دست به تغییرات سیاسی و بویژه حمایت از حقوق بشر زده است. دمکرات‌ها همچنانکه در دوران کلینتون و اوباما نشان دادند اساسا سکولار و غیر مذهبی‌اند و در جهان مدافع چنین سیستم‌هایی نیستند. به هیچ وجه نمی‌توان روی سیاست دمکرات‌ها در این شرایط حساب کرد.
*به طور کلی سیاست خاورمیانه‌ای بایدن چه تغییراتی نسبت به ترامپ خواهد داشت؟
باید دید. قاعدتا دمکرات‌ها باید در برابر عربستان سیاستهای محتاطانه‌ای در پیش بگیرند. اما در برابر اسراییل، قطعا راه ترامپ را نخواهند رفت. ترامپ روابط خاص با اسراییل داشت. دمکرات‌ها پیش‌تر در برابر اسراییل مقاومت کرده‌اند.
دمکرات‌ها در سیاستهای امریکا در قبال ترکیه تغییرات محسوسی خواهند داد. روابط شخصی ترامپ اردوغان پایان می‌یابد. ولی روابط آمریکا با ترکیه همچنان تحت تاثیر همکاری‌های ترکیه با ناتو حفظ خواهد شد. سیاستهای امریکا با کشورهای محافظه کار عرب چندان تغییرات اساسی نخواهد داشت. ضمن اینکه تنش در منطقه غرب آسیا نیز کاهش خواهد یافت.
*به نظر شما رویکرد کنونی ایران در مقابل دولت بایدن چگونه باید باشد؟
ایران در حال حاضر نباید عکس‌العملی نشان دهد که دولت آینده امریکا را از رسیدن به یک مصالحه ناامید و یا دلسرد کند. در عوض باید بمیزانی که پیام مثبت می‌رسد با دیپلماسی مثبت پاسخ دهد.
دمکرات‌ها هم زمینه ضدیت با ایران را در تیم خود دارند. بنابراین نباید در طی این دو ماه بهانه‌ای به دست آنها داد و باعث شد که آنها نیز به کمپ ترامپ سوق پیدا کنند. در تیم بایدن و دمکرات‌ها افراد زیادی وجود دارند که اکنون به دستیابی به یک توافق امیدوارند. بنابراین باید این جناح را در امریکا تقویت کرد و دیپلماسی فعال و رو به جلو را اجرا کرد.
ایران نیز نیازمند آن است تا سیاست خارجی خود را بازسازی کند. دست کم در بخش‌هایی و در مناطقی که کمتر حساسیت دارد می‌توان به تنش‌ها با امریکا پایان داد. باید توجه داشت که دمکرات‌ها نیز برای خواباندن صدای جمهوریخواهان و مخالفان ایران نیازمند برگ‌هایی هستند. ایران می‌تواند این برگ‌های برنده را بدست‌شان دهد. بگونه‌ای که از هیچ اصلی عدول نکند و تسلیم هم نشود.
ایران امروز در منطقه خاورمیانه یک بازیگر فعال است. و قدرت چانه‌زنی با امریکا را بر سر حفظ منافع خود دارد. ایران امروز خودباخته نیست. قدرتی بر پایه ملی است. دنیای دیپلماسی دنیای امتیاز دادن و امتیاز گرفتن است. به اصطلاح باید بازی برد برد را شروع کرد. قطعا در مصالحه میان ایران و امریکا باید کارت‌هایی را داد ولی باید قطعا کارت‌هایی را هم گرفت. اقدام یک طرفه معنا ندارد و همان مناسبات مبتنی بر استعمار و سرسپردگی را تحمیل می کند که ما نمی‌خواهیم. پس نباید فرصت را از دست دهیم و از هم اکنون وارد مذاکره با تیم بایدن و افراد تاثیرگذار آن بشویم.
*تأثیر سیاست ترامپ بر نظام بین الملل به ویژه مقوله چندجانبه گرایی چه بود؟
طی مدت زمان ریاست جمهوری دونالد ترامپ فضای پر تنش و پرچالشی ناشی از خروج یک جانبه امریکا از پیمان‌های بین‌المللی بر جهان حاکم شد از جمله: خروج امریکا از پیمان اقیانوس آرام، پیمان تجاری شراکت فرا آتلانتیک(TPP)، خروج از توافق پاریس(کاهش گازهای گلخانه‌ای)، خروج از یونسکو(سازمان آموزشی، علمی و فرهنگی ملل متحد) {هر چند اولین بار در دهه ۱۹۸۰ رونالد ریگان در انتقاد به رویکرد یونسکو در خصوص اتحاد جماهیر شوروی از این نهاد خارج شد}، خروج از برجام و تحریمهای جدید امریکا بر علیه ایران، خروج از پیمان مهاجرتی سازمان ملل متحد موسوم به پیمان نیویورک، خروج از شورای حقوق بشر سازمان ملل متحد و تغییر در قرارداد تجارت آزاد آمریکای شمالی موسوم به نفتا.
این اقدامات یکجانبه دونالد ترامپ، بطور مستقیم فضای بین المللی را ملتهب نموده و تحت‌الشعاع قرارداده است. به گونه‌ای که موجب کاهش اعتبار و اطمینان از آمریکا و اجرای موافقتنامه‌ها و توافقنامه‌های بین المللی شده است. در نتیجه هر رئیس جمهوری که بعد از ترامپ وارد کاخ سفید شود با شرایط بسیار دشواری روبرو خواهد بود. چراکه ابتدا باید این فضای آکنده از نااطمینانی را تلطیف نموده و پس از ایجاد اطمینان و کسب اعتبار از دست رفته اقدامات خود را از نو آغاز کند.
نظر شما