بازاری با احتمال سود بی نهایت تا ورشکسته شدن/ ۹۵ درصد ایرانی ها درباره فارکس چیزی نمیدانند

بازار، گروه بورس: فارِکس (Forex) یا  به شکل کامل تر همان بازار تبادل ارز خارجی (Foreign-Exchange)، بازاری است که در کشورهای دیگر، نوپدید است و نسبت به بازارهای مالی سنتی آن کشورها از جمله بورس، دیرتر شکل گرفته است.

در بازار فارکس، خرید و فروش ارزهای رایج در دنیا انجام شود و میزان سود و زیان معاملات این بازارها نه در حد یک برابر و دو برابر یا چند برابر که ده ها برابر است ولی کسانی که مهارت کافی نداشته باشند همه سرمایه خود را به سرعت و به طور برق آسا از دست می دهند، البته لوریج یا اهرم بندی در این بازار نقش کلیدی دارد و باعث می شود فعال این بازار چندین برابر پول خود درآمد کسب کنند، البته ممکن است با بی احتیاطی و طمع زیاد و انتخاب لوریج یا اهرم یک به هزار یا یک به صد، کل پول خود را در یک معامله از دست داده و به اصطلاح تخصصی کال مارجینگ شود، بنا به فعالیت عده ای در این بازار، بازار قصد دارد به روشنگری در این باره بپردازد.

در گفت و گوی «بازار» با دکتر رحمان معصوم پور امیرآبادی که فعال بازار جهانی فارِکس است، ویژگی های بازار های سنتی و جدید از جمله بورس اوراق بهادار و فارکس بررسی شده است که آن را می خوانید.

*****

*در کشور ما، بورس اوراق بهادار تهران در سال ۱۳۴۶ راه اندازی شده و حدود ۵۰ سال قدمت دارد اما بورس های کشورهای دیگر قدمت های بیشتری دارند. اولین بورس در بلژیک تاسیس شده که تاسیس آن مربوط به سال ۱۴۶۰ میلادی است و بیش از ۵۰۰ سال قدمت دارد.

از طرفی بورس لندن، به عنوان یکی از بورس های معروف دنیا، بیش از ۲۰۰ سال قدمت دارد و در سال ۱۸۰۱ تاسیس شده و بورس نیویورک در سال ۱۸۱۷ تاسییس شده. در دنیا چه ضرورتی وجود داشت که در ابتدا در بلژیک و بعد در کشورهای دیگر بورس اوراق بهادار شکل گرفت؟
-آن دوران، گذشته که آدم بخواهد کالایی را بخرد و در جایی انبار کند و نگه دارد. به طور مسلم، مردم به خرید سهام مجموعه و شرکت ها روی می آورند. این کار، یک امر کاملاً طبیعی است که اگر ما می خواهیم کالایی را خرید و فروش کنیم، همان کالا را به طور فیزیکی بخریم.

در این حالت، سهام شرکت تولید کننده آن مجموعه و شرکت را می خریم و مثلاً ما نمی رویم ۱۰۰ دستگاه خودرو بخریم و نگه داریم. بر این اساس، ما سهام یک شرکت خودرو سازی را می خریم. البته در ایران، داستان فرق می کند و برای مثال مردم می روند سکه می خرند و نگه می دارند. چند ماه پیش، آقای وارن بافت سرمایه دار معروف دنیا و قبل از این که رشد شدید قیمت طلا در ماه های اخیر اتفاق بیفتد، سهام شرکت های طلا سازی و معادنی را که طلا تولید می کردند خرید.

بنابراین، در این دوره، در دنیا مردم دیگر نمی آیند یک محصول و کالا را خریداری کرده و نگه دارند و سهام شرکت ها یا شرکت ها را می خرند و نگهداری می کنند. این موضوع، در کشور ما نهادینه نشده است. در همین مدت اخیر که بحث بورس، پیش آمده بود برخی افراد فکر می کردند باید تمام وقت خودشان را در داخل بورس صرف کنند و در زمان نوسان گیری ها ورود می کردند.در حالی که نوسان گیری برای آدمی است که شغلش خرید و فروش لحظه ای سهام است. البته من نمی گویم نوسان گیری، کار خوب یا کار بدی است و به طور کلی این موضوع را مطرح کردم.

*درست است که بورس به عنوان یک بازار مالی، یک پدیده تازه است و مخصوصاً در سال ۱۳۹۹ بورس اوراق بهادار برای تعداد زیادی از مردم ایران شناخته شد ولی در کشورهای دیگر به خاطر قدمت آن، بورس یک پدیده و بازار سنتی است. در دوره های بعد که بازارهای نوظهور مطرح شدند و کشورها فراتر از بورس اوراق بهادار رفتند، چه وضعیتی به وجود آمده بود که بازارهای جدید رونق گرفتند؟
-بین بازارهای نوظهور، ارز دیجیتال هم مطرح است. ارز دیجیتال فراتر از بورس حرکت کرد. در واقع دسترسی حکومت‌ها به اموال باعث شده که مردم، فراتر از بورس کشور خودشان حرکت کنند و وارد فضایی شوند که حکومت ها و دولت ها نتوانند به اموال شان دست درازی کنند.

این وضعیت از یک جهت خوب است و از یک جهت دیگر، بد است. خوب از این جهت که شما می بینید نوسانی که در بازار وجود دارد یک نوسان واقعی است و یک نوسان ساخته شده نیست. در حالی که وقتی یک بازار بسته می شود دیگر ما عرضه و تقاضای واقعی را نداریم و انحصار در دست یک مجموعه قرار می گیرد.

وقتی یک بازار، انحصاری می شود دیگر ما نمی توانیم به سمت جلو در حوزه اقتصاد حرکت کنیم. این وضع، باعث شده که مردم به بازارهای جهانی روی بیاورند. بازار جهانی هم خیلی خوب است و اینقدر بزرگ است که حکومت ها اصلاً نمی توانند در آنها دست ببرند.

برای مثال، بازار فارکس بیش از ۵ تا ۶ تریلیون دلار (هزار هزار میلیارد) گردش روزانه مالی دارد. این یک عدد بسیار بزرگ است و مثلاً بورس نیویورک و بورس لندن، در مقابل بازار فارکس، هیچ است یعنی اینقدر، بازار فارکس بزرگ است.

*یکی از بازارهای جدید که رونق هم دارد بازار آتی یا فیوچر است. معاملاتی که در چنین بازاری انجام می شود زیاد است و در مقایسه با بورس اوراق بهادار، در این بازار سود بیشتری وجود دارد و سود فعالیت در این بازار حالت تصاعدی و جهشی دارد. چه زمینه ای وجود داشت که بازار آتی شکل گرفت؟
-همان تصاعدی بودن باعث شده که بازارهای آتی رونق بگیرد. در کُل اگر یک کشور می خواهد به سمت جلو حرکت کند باید به بازارهای جهانی وصل باشد. اگر ما به بازارهای جهانی وصل نباشیم ما نمی توانیم حرکت مثمر ثمری را داشته باشیم.

بازارهای آتی که در کشورهای دیگر وجود دارد، از زمین تا آسمان با کشور ما فرق دارد. بازار آتی اینجا، مثل بازار بورس ایران است و فرق چندانی ندارد ولی بازار آتی، در اینجا بسته و در کشورهای دیگر باز است.

بازار فارکس در گذشته، بازاری بوده که اشخاص نمی‌توانستند در آن ورود کنند و فقط موسسات مالی بزرگ و بانک ها می‌توانستند در داخل آن خرید و فروش انجام بدهند

*در دنیا روزانه حدود ۱۰۰ میلیون بشکه تولید و خرید و فروش می شود ولی در بازارهای آتی، چندین برابر کل تولید فیزیکی نفت در روز معاملات مختلف انجام می شود. دقیقاً وضعیت سودآوری بازارهای آتی و فیوچرز از جمله در اقلامی مثل نفت چگونه است و سود این نوع معاملات چقدر است؟
-در این نوع بازارها، کالاهای مختلفی خرید و فروش می شود ولی من شخصاً در خرید و فروش نفت ورود نکرده‌ام و شخصاً خرید و فروش هایی که انجام می دهم در حوزه ارزهای دیجیتال است و هم در جفت ارزها.

سودآوری این نوع بازارها مانند بازارهای دیگر است ولی اگر ما می خواهیم بررسی کنیم که فردا چه اتفاقی برای نفت یا هر کالای دیگر می افتد این کار از طریق روان شناسی بازار انجام می شود. این طور نیست که این نوع بازارها را به صورت هفتگی یا ماهیانه بررسی کنیم و اگر بخواهیم از نظر سودآوری هم بررسی کنیم به همین منوال است.

در این بازارها باید اُردِرهای بزرگ (سفارش/Order) و خرید و فروش های بانک ها و موسسات مالی بزرگ را باید به صورت لحظه ای بررسی کنیم. چون سیکل های زمانی به هم ریخته است و شما نمی توانید در یک سیکل ورود کنید و بگویید در فلان تاریخ قیمت نفت اینقدر بوده و الان اینقدر است، پس در سال آینده و در همین زمان، قیمت آن مشابه وضعیت امسال است.

چنین وضعی در بازارهای جهانی وجود ندارد و وقتی بازارها به هم می ریزد ما نمی توانیم فقط با توجه به سیکل های زمانی گذشته ورود کنیم. در این حالت، باید بررسی های روزانه انجام داد و سوددهی همه این بازارها خوب است. به خاطر شیوع ویروس کرونا، همه چیز به هم ریخته است و شما نمی توانید بگویید ۴ ماه دیگر چه اتفاقی می افتد و شما فقط می توانید یک ساعت آینده بازار را بررسی کنید یا نهایتاً یک روز آینده را بررسی کنید. الان اکثر معامله گران از معاملات ماهانه و معاملات سالانه خارج شده اند.

*کل ۱۰۰ میلیون بشکه نفتی که روزانه تولید و خرید و فروش می شود با قیمت ۴۰ دلار برای هر بشکه جمعا ۴ میلیارد دلار می شود. وقتی که روزانه در بازار آتی چند برابر نفت فیزیکی تولید شده در روز ، معامله انجام می شود بازار آتی آن چقدر بزرگی و عظمت دارد و چقدر سود نصیب معامله گران می کند؟
-مقدار سودی که در این بازارها نصیب معامله گران می شود خیلی بیش از سودی است که در یک بازار بسته وجود دارد. چرا که در بازار آتی، چندین برابر کالای فیزیکی، هم می توانیم بخریم و هم بفروشیم. در مورد نفت هم، به همین شکل است.

*این نوع بازارها به صورت تصاعدی سود و زیان نصیب معامله گران می کنند. کسانی که به این بازارها ورود می کنند و می خواهند قیمت ها را پیش بینی کنند و خرید و فروش انجام بدهند، چه قابلیت ها و تخصص هایی دارند یا کسانی که وارد می شوند چه تخصص هایی باید داشته باشند؟
-یک موقع، شما این معاملات را از طریق یک موسسه انجام می دهید و یک موقع است که شما می خواهید این کار را به طور شخصی انجام بدهید. قاعده اصلی این است که شما با اُردِر (سفارش) موسسات مالی بزرگ، حرکت کنید و ببینید اُردرهای آنجا در کجا قرار می گیرد و متناسب با اُردرهای آنها، حرکت خرید و فروش خودتان را در بازار انجام بدهید.

*یکی از بازارهایی که نسبت به بورس اوراق بهادار، نوظهور محسوب می شود و تازگی دارد بازار فارکس است. آشنایی جامعه ما از چه زمانی با فارکس شروع شده است و افراد از چه سالی به طور پراکنده توانسته اند با این زمینه و بازار آشنا شوند؟
-الان نزدیک ۱۰ تا ۱۲ سال است که فارکس در ایران کار می شود. اساساً هر جا بحث پول باشد ممکن است مشکلاتی مثل کلاهبرداری مطرح شود. چندین سال پیش بود که برخی اتفاقات رخ داد و سیستم حقوقی کشور به صورت دست و پا شکسته، جلوی کار کردن در فارکس را بگیرد.

جلوی این نوع فعالیت را گرفتن، کار اشتباهی بود چرا که سودآوری بازارهای مالی از جمله فارکس برای کشور، حتی از هزاران چاه نفت بیش تر است. برای مثال، من حدود هفت یا هشت سال است که  در حوزه فارکس حضور داشته و در این حوزه تدریس می کنم و هم در حوزه معامله گری فعال هستم.

من در این مدت، بیش از ۱۰۰۰ دانشجو در حوزه فارکس تربیت کرده ام. الان هم در حوزه فارکس هم کار می کنند و شغل آنها در همین حوزه است. به خاطر همین معاملات، حجم عظیمی از دلار وارد کشور می شود. اگر برخی افراد، دلار و ارز از کشور خارج می کنند، ما دلار به کشور می آوریم. خیلی خوب است که در کشور ما، به فارکس توجه شود. لازم می دانم که بگویم بازار فارکس در گذشته، بازاری بوده که اشخاص نمی‌توانستند در آن ورود کنند و فقط موسسات مالی بزرگ و بانک ها می‌توانستند در داخل آن خرید و فروش انجام بدهند.

بعدها به این نتیجه رسیدند که یک واسطه مالی به وجود بیاید و اسم این واسطه، کارگزار است. در بازارهای جهانی، اسم آن بروکر (کارگزار/Broker) است و بروکرهای معتبر، زیر نظر بانک ها و موسسات مالی معتبر هستند. بعد از ان بود که تصمیم گرفته شد اشخاص حقیقی هم وارد این بازار شوند.

از زمانی که اشخاص حقیقی وارد این بازار شدند نوسانات بهتری در این بازار به وجود آمد. جالب است که الان معامله گرانی که در بازار هستند و کار می کنند متوجه این قضایا نیستند و فقط چیزهایی را یاد می گیرند و مشغول معاملات این نوع بازارها می شوند.

در حالی که معامله گری در بازار جهانی این است که شما تفاوت بین روان شناسی بازار و روان شناسی معامله گر را بدانید و بتوانید معامله گری خودتان را انجام بدهید. برخی موسسات قوی و قدرتمند هم در ایران، در حوزه فارکس کار می کنند. حتی من پیشنهادهایی از این نوع مجموعه ها دریافت کردم ولی من ترجیح می دهم که کارم را به تنهایی انجام بدهم.

*فارکس یا تبادل ارز خارجی، در حقیقت برابری دو ارز مختلف است و فرضاً معامله دلار یا یورو است. این تبادل ارز به چه صورت می تواند منجر به سودآوری برای معامله گر شود؟
-کارگزاری که شما را به بازار وصل می کند، کارمزدی از شما دریافت می کند. وقتی خرید و فروش بین دو ارز انجام می شود این طور است که شما یک ارز را می خرید و ارز دیگر را می فروشید.

فرض کنید شما یک صرافی دارید و یک نفر ارزی به شما می فروشد و شما ارز دیگری به آن فرد می فروشید. این خرید و فروش با یک مقیاس اندازه گیری می شود که عددی به اسم دلار است.

در ایران می گویند نرخ دلار بالا رفته است. در حالی که دلار بالا نرفته و این ارزش ارز و پول ایران بوده که پایین آمده و دلار در جای خودش ثابت است. حتی دلار در دوره اخیر، کاهش ارزش داشته است. در این بازارهای جهانی، یک ارز را می خرید و همزمان یک ارز را می فروشید. به همین علت است که بازار آن، دو طرفه است.

*یعنی هم در افزایش قیمت و هم در کاهش قیمت ارز، فرد می تواند سود ببرد؟
-بله. اگر ما بازار را به درستی تشخیص بدهیم که کار سختی هم نیست، می توان کسب سود کرد. البته گاهی اوقات در این بازار، اعصاب فولادین می خواهد. اگر ما بتوانیم مسیر بازار را درست تشخیص بدهیم چه در صعود قیمت و چه درنزول قیمت، می توانیم با سود از بازار بیرون بیاییم.

*با توجه به این که نرخ تبدیل ارزهای مهم مثل دلار و پوند و یورو، به شدت تغییر نمی کند چگونه سودآوری تحقق پیدا می کند و آیا باید اتفاقاتی رخ بدهد و نوسان ایجاد شود تا سود هم به دست بیاید؟
-برای مثال یک کشور می خواهد صادرات خودش را افزایش بدهد ارزش ارز خودش را به سمت پایین حرکت می دهد. همین حرکت، باعث می شود صادرات آن کشور افزایش پیدا کند. در بحث جفت ارزها در بازار فارکس، همان ارزی که ارزش آن به سمت پایین حرکت کرده، خیلی از ارزهای دیگر را جا به جا می کند.

این طور نیست که بتوانیم بگوییم ارزها ثابت هستند. چرا که ارزها هر لحظه در حال تغییر هستند. هر خبری که می آید و هر بحث فاندامنتال (بنیادی) که مطرح می شود تاثیر می گذارد. برای مثال، رئیس جمهور یک کشور مریض می شود و کرونا می گیرد و از کاخ ریاست جمهوری می رود و بعداً برمی گردد، همین اتفاق نوسان زیادی در ارزها به وجود می آورد.

همین طور مکرون، رئیس جمهور فرانسه یک اظهار نظر می کند ولی ارز آنجا جا به جا می شود یا رئیس بانک مرکزی اروپا صحبتی می کند یک دفعه حرکت یورو عوض می شود. همین عوض شدن حرکت یک ارز، روی همه ارزها تاثیر می گذارد.

*حداقل پرداختی  و پیش پرداختی باید اتفاق بیفتد تا یک فرد در معاملات شرکت کند چقدر است؟
-اگر بحث بازارهای جهانی مطرح باشد بستگی دارد به این که کارگزار، شما را به کجا وصل می کند. برای مثال شما به کارگزار می گویید من می خواهم سهام شرکت بی ام دبلیو (BMW) را بخرم. یک فرد با ۱۰۰ دلار نمی تواند در این بازار کار کند.

برای مثال، شما به کارگزار یا بروکر می گویید من می خواهم با ۱۰۰ دلار کار کنم چه چیزهایی را خرید و فروش کنم. البته این مقدار، کمترین مقدار است و از این مقدار کمتر نمی شود کار کرد. کارگزار به شما می گوید شما می توانید فقط جفت ارزها را خرید و فروش کنید و نمی توانید سهام شرکت «بی‌ام‌دبلیو» یا سهام شرکت خودروسازی دیگری را بخرید.

*وقتی توان معامله به فارکس محدود شده و جفت ارز دلار و یورو برای خرید و فروش انتخاب می شود آیا فرد معامله گر باید تمام تحولات آمریکا و اروپا را در نظر بگیرد و رصد کند تا متوجه شود این ارزها در چه زمانی ممکن است افزایش و کاهش داشته باشند و از این طریق سود ببرد؟
-بستگی به این دارد که فرد معامله گر با چه مبلغی کار می کند. یک موقع فرد می گوید می خواهد روزانه معامله گری کند، مبلغی که مورد نیاز است بیش از آن چیزی است که تصور می شود و امکان دارد یک فرد ۱۰۰ هزار دلار یا ۲۰۰ هزار دلار پشتوانه مالی داشته باشد و وارد این نوع معاملات شود.

وقتی که یک فرد با ۱۰۰ دلار معامله گری می کند این طور نیست که برود اخبار بنیادی را بررسی کند. البته این کار بستگی به پِلن (برنامه و طرح) معامله گری فرد هم بستگی دارد اما کار اصولی این است و فردی که حرفه ای باشد از روان شناسی بازار و روان شناسی معامله گر برای معامله گری خودش استفاده می کند و دست به دامن اندیکاتورها (شاخص ها) نشود.

در کُل نیازی نیست که در این حالت مباحث بنیادی را دنبال کنیم و تمام خبرها را بررسی کنیم. تنها چیزی که باید مورد توجه ما باشد این است که در لحظه ای که قرار است یک خبر مهم داده شود ما معامله گری انجام ندهیم.

*در مجموع آشنایی ایرانی ها با بازار فارکس در سال های اخیر اتفاق افتاده و از طرفی در این بازار سود و ضررها خیلی شدید و تصاعدی است. به نظر جنابعالی، وضعیت ایرانی ها در این بازار چگونه بوده و آیا توانسته اند مهارت کافی به دست بیاورند یا این که ممکن است برخی افراد، دچار ضررهای هنگفت هم شده باشند؟
- من چندین سال است که در در حوزه فارکس به صورت حرفه ای کار می کنم. آنچه که من در این مدت دیده ام این بوده که برخی افراد، متضرر شدند. بالای ۹۵ درصد آدم ها را در این بازار متضرر دیدم.

در بورس ایران، مقدار نوسان روزانه ۵ درصد است. من سال های زیادی است که در بورس ایران کار نمی کنم ولی تحولات و اخبار آن را بررسی می کنم ولی در آن کار نمی کنم. البته به نظر من، بهترین سیگنال های خرید و فروش را رئیس جمهور می دهد.

هر وقت رئیس جمهور می گوید فلان کار را انجام ندهید اگر شما عکس آن را انجام بدهید واقعاً برنده می شوید. سیگنال هایی که ایشان می دهد بهترین معامله گران و بهترین تحلیلگران هم نمی دهند. وقتی که می گوید به بازار دلار نروید، شما باید وارد این بازار شوید یا اگر می گوید وارد خرید و فروش سکه نشوید باید وارد خرید و فروش آن شوید.

یک نکته جالب که وجود دارد و البته خیلی حرف بدی است. به نظر من، وقتی یک نفر می گوید من از بورس حمایت می کنم یعنی دارم پول چاپ می کنم یعنی می خواهم پدر قشر ضعیف را در بیاورم. من اعتقاد دارم که این حرف معنی دیگری ندارد.

*پس به نظر شما فقط ۵ درصد ایرانی ها توانسته اند در بازار فارکس موفق باشند؟
-این یک عدد است و نظر شخصی من است. البته شاید هم کمتر از این ۵ درصد باشد.

*به هر حال این بازار می تواند به صورت تصاعدی سود نصیب معامله گران کند و ده ها برابر بازارهای دیگر سودآوری داشته باشد ولی برای کسب سود مهارت می خواهد. نظر نهایی شما این طور است؟
-کسانی که در بورس ایران کار کرده اند اگر وارد بازار فارکس شوند و اگر بدون دانش ورود کنند، شک نکنید که تمام سرمایه خودشان را از دست خواهند داد. در بازار فارکس، میزان نوسان روزانه محدود به ۵ درصد نیست. اگر فردی از ایران و با ۵ درصد نوسان بورس ایران کار کرده باشد و بعد بخواهد با همان دید به بازار جهانی ورود کند، به خاطر این که میزان نوسان بی نهایت دارد مطمئن باشید که این آدم در این بازار، همه پولش را از دست می دهد.