جاده ابریشم مدرن؛ زمینه اشتغال داخلی و سرمایه خارجی/ پای چین باز شود اروپا هم انگیزه می گیرد

تهمینه غمخوار؛ بازار: جاده ابریشم قدیم یا طرح «یک کمربند - یک جاده» جدید، یکی از کلیدی ترین فرصت های همکاری میان ایران و چین است که تهران بر اساس اذعان برخی مقام های چین، یکی از مهمترین کشورهای این مسیر به حساب می‌آید.

در حالی که از پنج سال گذشته نیز شاید در هیچ کشوری مانند روسیه به این طرح در سطح گسترده پرداخته نشده است زیرا با توجه به تحریم های روزافزون امریکا، شاید مسیر جنوب دریای خزر خیلی مسیر قابل اطمینانی برای چینی ها نباشد که در مورد آن بیاندیشند، اما مسیر دریای خزر که بخش عمده ای از آن که از خاک روسیه می گذرد، هم اکنون بیشتر مورد توجه چین است. 

بر این اساس نظرات مختلف کارشناسی در خصوص این مسیرها وجود دارد. یک مسیر از غرب چین وارد آسیای مرکزی شده و پس از رسیدن به ترکمنستان وارد ایران شده و با گذر از قلمرو ایران به خاورمیانه می رود و دیگری جاده ابریشم مورد تایید اروپاییهاست که پس از ادامه مسیر سنتی تا ترکمنستان بدون ورود به ایران، به ساحل جنوب شرقی دریای خزر رفته و با استفاده از خطوط کشتیرانی بین بندر ترکمنباشی در شرق دریای خزر در قلمرو ترکمنستان به بندر باکو در غرب دریای خزر به جمهوری آذربایجان وارد شده و از آن جا از طریق کریدور شرقی_غربی قفقاز به گرجستان و سپس دریای سیاه و مدیترانه می رسد.

همچنین یک مسیر از طریق روسیه و گرجستان و لهستان به اروپا وارد می شود که روسها قراردادهای گسترش راه آهن در این زمینه را نیز در حال عملیاتی کردن هستند.

«دکتر سید جلال ساداتیان»، سفیر اسبق ایران در انگلیس و مدیر کل اسبق آسیای شرقی وزارت امور خارجه در گفتگو با خبرنگار بازار در خصوص اولویت چین در خصوص این مسیرها گفت: بحث خط آهن سرخس_بندر عباس در همین چارچوب مطرح شد. سه کشور عضو سازمان همکاری اقتصادی از جمله ایران، پاکستان و ترکیه به 10 کشور تحت عنوان اکو افزایش پیدا کرد. همکاری هایی را با یکدیگر آغاز کردند که به دلیل مسائلی کم رنگ شد. این راه قرار بود که راه آسیای مرکزی و قفقاز از طریق ایران به عنوان امن ترین و کوتاه ترین راه باشد. اما ایران بنا به دلایلی نتوانست از این راه استفاده کند و خط انتقال انرژی آذربایجان باکو_جیهان شکل گرفت، با اینکه هم دورتر و هم پر هزینه تر بود و هم شاید نا امنی ها و خطرات بیشتری هم به دلیل درگیری های ارمنستان و آذربایجان داشت.

 این دیپلمات پیشین وزارت خارجه افزود: بی توجهی به برخی مسائل در سیاست خارجی و وجود یک سری ناهماهنگی ها برخی از فرصتها را از ما گرفته و در رابطه با این راهها و مسیرها هم به همین منوال است.

وی گفت: در این میان چین عدم تنش و درگیری را در دستور کار خود قرار و در مناطق آزاد بسیاری از ضوابط خود را تغییر داد و به تعبیر عامیانه به دنبال دل سرمایه گذار رفت. از برخی سرمایه گذاران در آن زمان ۳۳ درصد مالیات می گرفتند، دولت چین آن مالیات ها را کاهش و برای برخی از سرمایه گذاران اختیارات خوبی را در حوزه کاری قائل شدند. در کل، انواع و اقسام امکانات را در اختیار سرمایه گذار قرار دادند و اینگونه نبود که درهای کشور را به طور کلی باز گذارند. چینی ها هم در صنایع سنگین، هم صنعت گردشگری، هم تکنیک و غیره سرمایه گذاران را جذب کردند و به رشدی که می خواستند رسیدند و موفق شدند. 

بی توجهی به برخی مسائل در سیاست خارجی و وجود یک سری نا هماهنگی ها برخی از فرصتها را از ما گرفته است

مدیر کل اسبق آسیای شرقی وزارت امور خارجه تصریح کرد که ایران در سالهای گذشته نتوانست از این ظرفیت ها استفاده کند. البته شرایط ژئوپلیتیک ایران با چینی ها متفاوت است و عینا همان اقداماتی که آنها انجام داده اند در کشور ایران میسر نیست. اما بسیاری از اتفاقاتی که موجب ایجاد سرمایه گذاری و آمدن سرمایه ها می شده است را ایران باید فراهم می کرد و از فراری دادن سرمایه های مهم اجتناب می ورزید.

جلال ساداتیان اظهار کرد که این موضوع یک بحث چالشی است که عده ای معتقدند که ایران شرایط خاصی داشته که وجود دشمنان و بحث تحریم ها امکان رشد بیشتر ایران را فراهم نکرده است، اما تمام مسئله تنها بحث تحریم نیست، بخشی از قضایا قابل پرهیز بوده که ایران می توانسته از بسیاری از فراری دادن ها اجتناب کند. 

سفیر اسبق ایران در انگلیس اضافه کرد که اگر ایران بخواهد با چین پیش برود، نباید به گونه ای وا دهد و به این کشور اجازه دهد که هر اقدامی که تمایل دارد، انجام دهد. این امر نادرست است. ایران ظرفیت و پتانسیل خوبی دارد و از نیروهای آموزش دیده و تجارب مطلوبی برخوردار است. همچنین، ظرفیت کشورهای همسایه آن نیز در سطح خوبی قرار دارد که از طریق این پتانسیل ها می تواند رفع نقص نماید و اشکالات خود را بر طرف سازد تا از این فشار، دغدغه و تنگنای یک طرفه و نابخردانه از سوی امریکا بر روی کشور کاسته شود. 

اگر ایران بخواهد با چین پیش برود، نباید به گونه ای وا دهد و به این کشور اجازه دهد که هر اقدامی که تمایل دارد، انجام دهد. این امر نادرست است  

وی گفت: با تمهیداتی که ایران به خرج می دهد، احتمال اولویت دادن مسیر جاده ابریشم از سمت ایران بسیار بیشتر است. ایران زمینه های این کار را فراهم کرده و از بخشی از راه آهن برخوردار است. اتصالات راه آهنی ایران از کرمانشاه از یک طرف و از آن طرف تا خانقین استان دیاله ادامه پیدا کرده که می تواند تا بصره پیش رود یعنی چیزی که چینی ها تمایل دارند تا به عراق وصل شوند. از سوی دیگر، بخش دیگری که دچار نقص است، با توافق ایران و چین باید برطرف شود.

دکتر ساداتیان افزود: بنابراین ایران به طور بالقوه این پتانسیل را دارد. زیرا یک روزی ایران می توانست محل ارتباطات هوایی شرق به غرب باشد و هنگامی که در آن زمان مسئولین مربوط قصد داشتند تا فرودگاه امام خمینی را راه اندازی کنند، وزیر راه وقت استیضاح شد و این کار متوقف و بهانه و شرایط خاصی مطرح گردید.

نماینده پیشین مجلس در ادامه یادآور شد: این فرصت سوزی ها و تنش های سیاسی و جناحی در کشور ایران کم نبوده است تا جذب سرمایه به درستی صورت پذیرد.

این فرصت سوزی ها و تنش های سیاسی و جناحی در کشور ایران کم نبوده است تا جذب سرمایه به درستی صورت پذیرد

ساداتیان گفت: ما امیدواریم در رابطه با پروژه جاده ابریشم مدرن شرایط به گونه ای پیش رود که تمرکز بیشتری بر این قضایا وجود داشته باشد و جناح بندی های فردی و گروهی حاکم نشود و منافع ملی کشور مطرح گردد.

ساداتیان: امیدوارم که در رابطه با پروژه جاده ابریشم مدرن شرایط به گونه ای پیش رود که تمرکز بیشتری  بر این قضایا وجود داشته باشد و جناح بندی های فردی و گروهی حاکم نشود و منافع ملی کشور مطرح گردد  

 دیپلمات پیشین وزارت خارجه اذعان کرد که این مسیر جاده ابریشم برای ایران و توسعه آن در راه ایجاد اشتغال در جهت جذب سرمایه گذاری و تکنیک خارجی و ایجاد بازار مناسب می تواند مثمر ثمر باشد. زیرا اگر پای چینی ها به ایران باز شود، راه ورود اروپاییها نیز فراهم خواهد شد به طوری که روسها نیز کم و بیش با ایران مشغول به فعالیت هستند.