سناریوهای کشاورزی اتحادیه اروپا در ۱۰ سال آینده

بازار، تهمینه غمخوار -  گزارش چشم انداز کشاورزی سال ۲۰۱۹ تا ۲۰۳۰ کشورهای اتحادیه اروپا و همچنین سبد خرید مواد غذایی و عوامل موثر در خرید مصرف کنندگان این اتحادیه در سال گذشته بیانگر آن است که از مهمترین عوامل خرید مواد غذایی برای مصرف کنندگان هزینه آن، سلامت مواد غذایی و اخلاق مداری بوده است.   

این نگرانی ها فرصتی برای توسعه بیشتر سیستم های تولید جایگزین از جمله محصولات محلی و ارگانیک و یا سایر محصولات معتبر خواهد بود که به طور فزاینده تقاضا می شوند.

با این حال، انتظارات مصرف کنندگان می تواند متناقض باشد. شیوه های زندگی شلوغ، افزایش غذاهای آماده و میان وعده ها که با فاکتورهای گفته شده در بالا سازگار نیستند، باز هم مورد حمایت قرار گرفته اند.

بر همین اساس، مصرف جهانی سرانه غذا و همچنین خودکفایی در مناطق خاصی از جهان رو به افزایش است. این امر در تجارت جهانی و افزایش رقابت سایر کشورها تأثیر گذاشته و فرصت هایی را برای برخی از بازارهای کشاورزی مواد غذایی در اتحادیه اروپا فراهم می کند.

تمایل به گوشت و لبنیات بیشتر 

به عنوان مثال، بر اساس گزارش چشم انداز کشاورزی اتحادیه اروپا، رشد تقاضای جهانی برای غلات با وجود افزایش رقابت در دریای سیاه، منجر به افزایش تولید گندم اتحادیه اروپا می شود.

انتظار می رود مساحت کل زمین های کشاورزی مستعد و مناسب در اتحادیه اروپا در دوره چشم انداز کاهش یابد و در سال ۲۰۳۰ به ۱۷۸.۳ میلیون هکتار برسد. در مقابل،  مساحت زمین مورد استفاده برای محصولات پروتئینی، علوفه ای و دانه های روغنی در سال ۲۰۲۰ به ترتیب با افزایش ۴۶ درصد، ۲ درصد و  یک درصدی مواجه خواهد شد.

گفتنی است که گزارش چشم انداز کشاورزی اتحادیه اروپا در سال ۲۰۱۹، سناریویی در مورد تاثیر تغییر پروتئین مورد نیاز در رژیم غذایی کشورهای اتحادیه اروپا طی ده سال آینده ارائه داده است. بنابراین این تغییر می تواند به افت قیمت تولیدکننده گوشت و محصولات لبنی منجر شود و باعث افزایش رقابت این بخش در بازارهای جهانی شود.

همچنین در رابطه با بازارهای محصولات زراعی، مثلا افزایش تقاضای دانه سویا برای مصرف انسان از افزایش تولید کشورهای اتحادیه اروپا ناشی شود یعنی تولید بیشتر موجب افزایش تقاضا شده است. شایان ذکر است که این میزان بر اساس پیش بینی ها تا سال ۲۰۳۰ به ۵ درصد افزایش خواهد یافت

بنابراین، این تغییرات می تواند مزایا و فواید بالقوه ای برای آب و هوا و محیط زیست داشته باشد و بر انتشار گاز کربن در بخش کشاورزی تا کاهش به میزان ۶ درصد تاثیر گذارد.

همچنین، سناریوی پیشنهادی دیگر که در گزارش سال گذشته اتحادیه اروپا موجود است، تأثیر دستیابی به تولید شیر ۱۰۰ درصدی بدون تأثیر تغییرات ژنتیکی (GM) تا سال ۲۰۳۰ نشان می دهد.  

در واقع الزامات پایدارانه منجر به رشد متوسط تولید شیر اتحادیه اروپا خواهد شد و در سال ۲۰۳۰ به ۱۷۹ میلیون تن می رسد (در مقایسه با ۱۶۸ میلیون تن در سال ۲۰۱۹). این بخش احتمالاً شیوه های کشاورزی خود را برای افزایش بازده ضمن کاهش گله (با ۱.۴ میلیون گاو) کاهش می دهد و باعث کاهش انتشار گازهای گلخانه ای می شود. با این وجود، انتظار می رود اتحادیه اروپا همچنان پیشرو تولید محصولات لبنی در جهان باشد.

علاوه بر آن، انتظار می رود که بخش بزرگی از رشد تولید شیر اتحادیه اروپا به دلیل تقاضای پایدار جهانی و افزایش مصرف صنعتی داخلی، به سمت فرآوری پنیر  به میزان ۲۴ درصد، پیش رود. بنابراین پیش بینی می شود تولید پنیر از ۱۰.۸ میلیون تن در سال ۲۰۱۹ به ۱۱.۵ میلیون تن در سال ۲۰۳۰ برسد. همچنین تولید کره از ۲.۵ میلیون تن به ۲.۷ میلیون تن افزایش خواهد یافت.

 نمودار زیر میزان تولید شیر ، ماست ، خامه، کره و دیگر محصولات لبنی را نشان می دهد:

گفتنی است که سناریوی دوم گزارش چشم انداز، منجر به کاهش تدریجی واردات دانه های سویا و وعده های غذایی و افزایش تولید علوفه اتحادیه اروپا می شود.

سناریوی سوم در این نسخه از گزارش چشم انداز، به تأثیر شیوع تب خوکی آفریقایی در چین در بازارهای جهانی گوشت اتحادیه اروپا اشاره دارد. این امر  منجر به صادرات بیشتر از صادرکنندگان کلیدی اتحادیه اروپا شده و همچنین موجب گسترش تولید در خارج از چین در دو یا سه سال آینده خواهد شد. بنابراین افزایش تولید با الزامات سیاست زیست محیطی در بیشتر کشورهای عضو اتحادیه اروپا محدود خواهد شد.

علاوه بر این، گزارش چشم انداز کمیسیون اروپایی همچنین شامل پیش بینی هایی در رابطه با جنبه های زیست محیطی و اقلیمی است. برای اولین بار، این موضوعات شامل شاخص هایی است که انتشار گازهای گلخانه ای و کل سیستم غذایی (زمین های کشاورزی و زنجیره غذایی) را در نظر می گیرد. طبق  این پیش بینی ها، کاهش تعداد گاوهای لبنی به کاهش انتشار گازهای گلخانه ای کمک  می کند. از طرف دیگر، تولید بیشتر محصول می تواند انتشار دی اکسید نیتروژن (N۲O) را به دلیل کاربرد کود در مزارع افزایش دهد.

همچنین پیش بینی می شود که انتشار گازهای گلخانه ای تا سال ۲۰۳۰ در سطح قابل مقایسه ای باقی بماند. نتایج انتشار گزارشات مربوط به سیستم های غذایی، در سطح زمین های زراعی و بعد از آن، نشان می دهد که اتحادیه اروپا در رابطه با تولید اکثر محصولات، دارای اثرات منفی کمتری نسبت به میانگین جهانی می باشد.

 بر اساس گزارشات کمیسیون اروپا در سال ۲۰۱۹،  اتحادیه اروپا در سپتامبر، بزرگترین مازاد ماهانه خود را در تجارت محصولات کشاورزی و با ارزش ۳.۷ میلیارد یورو به ثبت رسانده است. این مازاد پس از افزایش صادرات و ارزش واردات محصولات کشاورزی مواد غذایی ثبت شد.

صادرات محصولات غذایی اتحادیه اروپا در سپتامبر ۲۰۱۹ به ۱۳.۰۶ میلیارد یورو رسیده که نسبت به سال گذشته ۱۸ درصد افزایش داشته، در حالی که ارزش واردات با ۶ درصد افزایش معادل ۹.۳۲ میلیارد یورو بوده است.

بیشترین افزایش در ارزش صادرات ماهانه برای چین (افزایش ۵۰۹ میلیون یورویی)، ایالات متحده (افزایش ۳۰۵ میلیون یورویی) و ژاپن (با رشد ۱۶۲ میلیون یورویی) ثبت شده است. با این حال، صادرات اتحادیه اروپا به هنگ کنگ ۳۷ میلیون یورو کاهش داشته و کشورهایی چون الجزایر با کاهش ۱۹ میلیون یورویی و مصر ۱۴ میلیون یورو رو برو شده اند.  

شایان ذکر است که ارزش واردات مواد غذایی کشاورزی اتحادیه اروپا از اوکراین (افزایش ۱۰۸ میلیون یورویی)، آفریقای جنوبی (افزایش ۷۲ میلیون یورویی) و شیلی (افزایش ۴۸ میلیون یورویی)  داشته است.

در مقابل، ارزش واردات از ایالات متحده با کاهش ۱۰۶ میلیون یورویی، روسیه کاهش ۱۷ میلیون یورویی و غنا کاهش ۱۵ میلیون یورو مواجه شده است.

همچنین در بحث صادرات تعدادی از محصولات مانند گندم با افزایش ۱۴۹ میلیون یورویی روبرو شده است در حالی که صادرات محصولاتی چون شکر با افت ۳۰ میلیون یورویی و روغنهای گیاهی کاهش ۱۶ میلیون یورویی را تجربه کرده است.

شایان ذکر است که تقاضای کشورهای اتحادیه اروپا برای غلات و دانه های روغنی عمدتا جزء مصارف خوراکی می باشد، اگرچه مصارف صنعتی با سرعت بیشتری رشد می کنند.

انتظار می رود بازار غلات رشد بیشتری داشته باشد و پیش بینی می شود تولید اتحادیه اروپا در سال ۲۰۳۰ به ۳۲۰ میلیون تن برسد (در مقایسه با ۳۱۲ میلیون تن در سال ۲۰۱۹). بنابراین به دلیل افزایش رقابت در سطح جهانی، با افزایش تولید در منطقه دریای سیاه، انتظار می رود صادرات به میزان متوسط ‌افزایش یابد.

کاهش مداوم مصرف قند 

در رابطه با مواد قندی مانند چغندرقند، کاهش سالانه در مصرف انسان به میزان ۰.۸ درصد بین سال های ۲۰۱۹ و ۲۰۳۰ پیش بینی شده که در سال ۲۰۳۰ به  ۱۸.۵ میلیون تن در مقایسه با ۱۷.۵ میلیون تن در سال ۲۰۱۹ برسد.

گفتنی است که گزارش چشم انداز کشاورزی اتحادیه اروپا برای ۲۰۱۹ تا ۲۰۳۰ شامل کلیه داده های مربوط به بازار، همراه با توضیحی در مورد فرضیات، و توضیحی از محیط اقتصاد کلان است. پیش بینی ها و سناریوهایی که در این گزارش توضیح داده شده است در کنفرانس سالانه کشاورزی اتحادیه اروپا، که در تاریخ ۱۰-۱۱ دسامبر ۲۰۱۹ در بروکسل برگزار شد، مورد بحث قرار گرفت.

گفتنی است که نموداربالا نشانگر موضوعات مرتبط با کشاورزی کشورهای اتحادیه اروپا در طول سه دهه از جمله میزان استهلاک زمین زراعی (قرمز رنگ)، انرژی دستگاهها و میزان کود (بنفش)، علوفه برای دام (نارنجی) و بذر( آبی رنگ ) می باشد.