امید محمدی؛ بازار: مافیای لوازم یدکی خودرو در حالی کنترل این بازار را در دست دارند که «وزارت صمت» با همکاری «سازمان ملی استاندارد» خبر از وضع استانداردهای جدید برای قطعات خودرو این بازار می دهند. در دولت سیزدهم طرحی موسوم به شناسه کالا با هدف حذف سوداگری و کنترل قطعات قاچاق تدوین و اجرا شد. به نطر می رسد که این طرح نیز تسلیم مافیای قطعات خودرو شده است، چرا که کارشناسان معتقد هستند وضعیت لوازم یدکی تقلبی و بی کیفیت نسبت به گذشته بیشتر نیز شده است. به نظر می رسد علاوه بر دولت چهاردهم و وزارت صمت جهت کنترل بحران، مشتریان یا مالکان خودروها نیز با معضل تامین قطعه با کیفیت مواجه هستند. از همین رو جهت بررسی وضعیت فعلی لوازم یدکی در بازار خودرو چراغ برق با «مهدی گل پیکر» بازرس ویژه جعل و تقلب لوازم یدکی خودرو به گفت و گو پرداختیم؛
* در حال حاضر وضعیت لوازم یدکی خودرو تقلبی در بازار «چراغ برق» چگونه است؟ دولت چهاردهم یا وزارت صمت برای کنترل بازار تقلبی قطعات باید چه اقدامی انجام دهند؟
متاسفانه در حال حاضر وضعیت تقلب و جعل قطعات در بازار لوازم یدکی خودرو نسبت به گذشته بیشتر نیز شده است. در پاسخ به قسمت دوم سوال شما باید گفت که دولت چهاردهم یا وزارت صمت توان مدیریت بازار لوازم یدکی را ندارند. زیرا بخش زیادی از صنف و بازار لوازم یدکی خودرو براساس تقلب طرح ریزی و ساخته شده است. نهادهای ذیربط در نظارت یا اعضای اتحادیه فروشندگان لوازم یدکی خودرو، متاسفانه تاکنون یکساعت عملیات جهت کشف قطعات تقلبی نداشتند.
* شما مدتی به عنوان بازرس ویژه جعل و تقلب لوازم یدکی خودرو فعالیت داشتید، وضعیت عرضه لوازم یدکی خودرو چگونه است؟
سال ۱۳۹۷ برای نخستین بار کارگروه ویژه مبارزه با جعل و تقلب قطعات خودرو را در اداره کل پلیس آگاهی تهران بنیان گذاری کردم. در این کارگروه عملیات های جهت کشف تقلب و جعل قطعات انجام دادم که هیچ سازمان، نهاد یا فردی حاضر به حمایت نشد. توجه داشته باشید که اجاره برخی از فروشگاه های عرضه لوازم یدکی خودرو در بازار چراغ برق ماهانه حداقل یک میلیارد تومان است، بنابراین عده ای جهت تامین نیاز مالی محبور به گران فروشی، زیر فروشی یا تقلب قطعه هستند. بنابراین دولتمردان نمی توانند جهت کنترل این بازار اقدامی انجام دهند.
زمانی می توان از مبارزه با جعل و تقلب یا سلامت بازار لوازم یدکی خودرو صحبت کرد که مدیران و مسئولین برای تخلف به بازار بروند
* طی دو سال گذشته وزارت صمت و سازمان ملی استاندارد بارها خبر از تدوین و اجرای استاندارد برای قطعات و لوازم یدکی دادند، این موضوع چه تاثیری در کیفیت لوازم یدکی خواهد داشت؟
استانداردهای که به آن اشاره کردید، در حد تیتر اخبار ارزش دارد. این نوع برنامه ها کمترین فایده ای برای مصرف کننده نداشته و اجرای آن به طور دقیق انجام نمی شود. زمانی می توان از مبارزه با جعل و تقلب یا سلامت بازار لوازم یدکی خودرو صحبت کرد که مدیران و مسئولین برای تخلف به بازار بروند. می توانم مدعی عدم انجام یک ساعت عملیات توسط مدیران سازمان ملی استاندارد، ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز، اتحادیه فروشندگان لوازم یدکی خودرو و قوه قضایه یک ساعت عملیات میدانی در بازار انجام ندادند. در بازار لوازم یدکی خودرو قانونی به نام زرنگ بودن حاکم است و باید با این شیوه کاسبی کرد.
اگر یک فرد سود جو در بازار لوازم یدکی خودرو میلیاردها تومان جعل و تقلب انجام دهد، هیچ قانونی برای مبارزه با این فرد وجود ندارد
* وجود قطعات تقلبی در بازار لوازم یدکی خودرو به ضرر قطعه سازان است، آیا این صنعتگران اعتراض یا اقدامی انجام دادند؟
اگر یک فرد سود جو در بازار لوازم یدکی خودرو میلیاردها تومان جعل و تقلب انجام دهد، هیچ قانونی برای مبارزه با این فرد وجود ندارد. در سال ۱۳۸۵ قانونی توسط مجلس شورای اسلامی به صورت آزمایشی وضع وضع شد، این قانون به علت آزمایشی بودن فاقد حد مجازات است و هر ۵ سال تمدید می شود. براساس این قانون اگر فردی سودجو حتی میلیاردها تومان تخلف انجام دهد، اگر بار نخست باید یک میلیون تومان، بار دوم ۳ تا ۵ میلیون تومان و بار سوم حبس تعزیری دریافت می کند. هیچ قانونی در خصوص جعل، تقلب یا قاچاق لوازم یدکی خودرو به صراحت در کشور وجو ندارد.
* باتوجه به اشاره شما نسبت به فقدان قانون مناسب جهت پیشگیری از سوداگری، آیا برند نیز در این زمینه تاثیری دارد؟
اگر در بازار لوازم یدکی خودرو ۳۰ هزار برند وجود داشته باشد، نهایتا ۲ هزار برند به صورت رسمی ثبت شده است. بنابراین ۲۸ هزار برند بدون ثبت و عدم قابلیت دریابی جهت شکایت وجود دارد. نکته قابل توجه اینجاست که قانونی که پیشتر به آن اشاره داشتم اگر برند خارجی یا دارای حروف انگلیسی باشد، مصونیت برای فرد یا شرکت متخلف ایجاد می کند. سودجویان اگر صفر تا صد برندهای معتبر دنیا در زمینه تولید قطعات را جعل کنند، سازمانی جهت رسیدگی به آن وجود ندارد. متاسفانه تعزیرات حکومتی نیز فقط با جریمه به دنبال برخورد هستند و حاضر به بازداشت یا بازجویی متخلفان نیستند، حدود یکسال پیش در این خصوص طی مصاحبه با رسانه ملی خواستار پاسخ تعزیرات شدم، اما تاکنون پاسخی دریافت نکردم.
کیفیت قطعات یا لوازم یدکی خودرو هر سال کاهش یافته و مسیر تنزل را دنبال می کند
* باتوجه به اینکه شما کارشناس بازار قطعات و لوازم یدکی خودرو هستید، کیفیت قطعات را چگونه ارزیابی می کنید؟
کیفیت قطعات یا لوازم یدکی خودرو هر سال کاهش یافته و مسیر تنزل را دنبال می کند. متاسفانه فساد سراسر بازار لوازم یدکی خودرو را در برگرفته و راه حل برون رفت از این چالش نیز حضوری میدانی مسئولین در سطح بازار چراغ برق است. در کارگروه ویژه مبارزه با جعل و تقلب قطعات خودرو ۲۹ نماینده از نهادهای ذیربط اعم از گمرک، سازمان ملی استاندارد و نماینده دادستان حضور داشتند، در حال حاضر حدود یکسال است که این کارگروه عملیاتی نداشته و آن را تعطیل کردند. با عدم حضور ما در بازار وضعیت تقلب در صنف لوازم یدکی خودرو هر روز بیشتر می شود.
* آیا مافیای قطعات خودرو در تعطیلی کارگروه شما نقشی داشته است؟
قطعا مافیای قطعات خودرو یکی از عوامل موثر در تعطیلی این کارگروه بوده است، اما مشکلات دیگر نیز به این مساله اضافه و مانع کنترل بازار توسط ما شد. از زمان عدم فعالیت این کارگروه پلیس آگاهی تهران حتی یک عملیات کشف جرم در بازار لوازم یدکی خودرو نداشته است.
طی مکاتبه رسمی با ولئو، این شرکت بزرگ قطعه سازی در دنیا اعلام کرد؛ «هیچ نماینده رسمی یا صادرات قطعه به ایران نداشتیم.»
* گردش مالی بازار لوازم یدکی خودرو چراغ برق در سال چقدر است و چند درصد آن را قطعات تقلبی تشکیل می دهد؟
بازار لوازم یدکی خودرو سالانه حدود ۹۷ هزار میلیاردتومان گردش مالی دارد، در چراغ برق بیشتر از ۷۰ درصد قطعات خودرو تقلبی است. در اینجا باید به مخاطبان و مالکان خودروها هشدار داد که تمام برندهای قطعه ساز معروف دنیا مانند ولئو، بوش و غیره در بازار لوازم یدکی خودرو کشور تقلبی هستند. در گذشته طی عملیاتی تیم متخلفی را دستگیر کردیم که سه نفر از اعضای آن دکتری دانشگاه صنعتی شریف داشتند و مشغول چاب برند ولئو برای قطعات تقلبی خود بودند. طی مکاتبه رسمی با ولئو، این شرکت بزرگ قطعه سازی در دنیا اعلام کرد؛ «هیچ نماینده رسمی یا صادرات قطعه به ایران نداشتیم.»
* چرا گفته می شود ردیابی برخی از متخلفان بازار لوازم یدکی سخت است؟
در گذشته نه چندان دور اگر سود جویی در بازار مرتکب تخلف می شد، به سرعت مکان و انبار آن کشف می شد. اما در حال حاضر این صنف با فعالین اصطلاحا زیرپله ای مواجه شده که محل تولید و استقرار ندارند. تیم های جدید سودجویی در بازار اثر یا ردی از خود به جا نمی گذارند، در اینجا جهت اطلاع مسئولین باید اشاره داشت که قوانین یا مصوبات وزارت صمت در بازار لوازم یدکی خودرو اجرا نمی شود. شاید مصوبات مخصوص بازار لوازم یدکی خودرو با خود نام قانون را یدک کند، اما در بازار حکمرانی ندارد.
در بازار چراغ برق شبکه ای به نام «فاکتور جمع کن» طی ۵ سال اخیر شکل گرفته که مسئولین توان انجام اقدامی جهت این شبکه سازمان یافته ندارند
* آیا مافیای قطعات خودرو در بازار چراغ جهت هدایت محصولات بی کیفیت با هدف سودجویی وجود دارد؟
بله، در بازار چراغ برق شبکه ای به نام «فاکتور جمع کن» طی ۵ سال اخیر شکل گرفته که مسئولین توان انجام اقدامی جهت این شبکه سازمان یافته ندارند. این شبکه متشکل از برخی کارگران بوده که با نسل های گذشته خود یا حتی فعالان این صنف از نظر اخلاقی فاصله دارند.
این شبکه بازاری به وسعت کشور را در دست دارد که فقط به صورت تلفنی اقدام به دریافت سفارش می کند. در این بازار تشکیلات مافیای مذکور به خریداران ثابت می کند که محصولاتی ارزان و زیر قیمت دارند. فعالان بازار لوازم یدکی خودرو در سراسر کشور ناخداگاه مجبور به خرید از این سودجویان هستند. این تشکیلات مافیایی سالانه گردش مالی بیشتر از چند هزار میلیاردتومان دارند.
* آیا این تشکیلات مافیایی نفوذی جهت عدم بهبود وضعیت بازار لوازم یدکی انجام می دهند؟
در بازار لوازم یدکی چراغ برق افراد با نفوذی وجود دارند که اجازه فعالیت به دولتمردان یا قوانین جهت سالم سازی این بازار را نمی دهند. در کارگروهی که بنیان گذاری کرده بودم، برای نخستین بار قانون امنیتی جهت برخورد با سودجویان بازار لوازم یدکی خودرو اجرا کرده بودیم. به بیانی بهتر اگر فروشنده ای متخلف را بازداشت می کردیم، در دادسرا پرونده ای شبه قتل تشکیل می شد، زیرا لوازم یدکی خودرو با ایمنی و جان سرنشینان سروکار دارد. متاسفانه با شبکه مافیایی فعلی قطعات خودرو در بازار لوازم یدکی، اگر تولید کننده ای به عنوان مثال واشر سرسیلندر بی کیفیت تولید کند، برای این شبکه نیز پورسانتی در نظر بگیرد، به سرعت قطعات در بازار توزیع و عرضه می شود.
نظر شما