چرایی کاهش مراودات گازی ایران و ترکیه؛ دیگر تجارت در مقابل تجارت کافی نیست

تهمینه غمخوار؛ بازار: گاز طبیعی ایران به لحاظ امنیت انرژی نقش حائز اهمیتی برای کشورهای همسایه خود از جمله ترکیه دارد. ترکیه مهمترین کشور وارد کننده گاز ایران محسوب می شود که بیش از ۱۵ درصد از نیاز خود را از طریق ایران تامین می کند و با وجود اینکه تحریم های آمریکایی شامل گاز نمی شود، صادرات گاز ایران به این کشور در سالهای اخیر در حدود یک سوم کاهش یافته است.

با نگاهی به گذشته در می یابیم که قرارداد صادرات گاز به این کشور همسایه و هم جوار به سال ۱۹۹۶ باز می گردد که بر اساس این قرارداد ایران تا سال شش سال آینده موظف است که ۲۷ میلیون متر مکعب گاز به این کشور صادر کند.

در همین راستا و با توجه به اهمیت موضوع صادرات گاز ایران به ترکیه و روابط دوجانبه تجاری دو کشور در طی این سالها ، خبرنگار بازار گفتگویی را با دکتر سید جلال ابراهیمی، رئیس خانه تجارت ایران و ترکیه ترتیب داده که مشروح آن را در ادامه می‌خوانید:

* چندی پیش خبری مبنی بر انفجار خط لوله گاز صادراتی ایران در داخل خاک ترکیه منتشر شد که انتقال گاز قطع شده و از سوی ترکیه تا کنون هیچ اقدامی صورت نگرفته است. همچنین به دلیل وجود ویروس کرونا، نماینده مقیم ترکیه در آنجا حضور نداشته و جزئیات این مسئله مشخص نشده است. از طرفی مدیر شرکت ملی گاز ایران این اقدام را تروریستی خوانده و مقامات ایران اینگونه می پندارند که ترکیه دیگر تمایلی به گاز صادراتی ایران ندارد. حال با توجه به اینکه ترکیه و ایران قرار داد ۲۵ ساله در زمینه گاز با یکدیگر دارند و ترکیه بزرگترین مشتری گاز طبیعی ایران است، از دیدگاه شما و با توجه به این انفجار، ترکیه چه اهدافی را دنبال می کند، چه موضوعی در پس این قضیه نهفته است؟ اگر گاز از ایران صادر نشود این نیاز گاز چگونه تامین می شود؟
ایران و ترکیه به صورت دو کشور برادر و همسایه یکدیگر هستند و ما گاز خود را با توجه به قیمت های بین المللی ارزان در اختیار ترکیه قرار می دهیم زیرا کشور ترکیه همجوار ماست و ما پیمان های تجاری در حوزه های متعدد با ترکیه داریم. بنابراین با توجه به حسن همجواری مقدار قیمت‌ها را بالانس و متعادل کرده و ارزان به آنها می فروشیم. فراموش نکرده ایم که چند سال پیش روسیه در زمستان های سخت و سرد اروپا انتقال گاز را قطع کرده و هم از لحاظ اقتصاد سیاسی و همچنین تامین انرژی و سوخت این کشور را تحت فشار قرار داده و قیمت را افزایش داده است اما ما هیچگاه به دنبال عدم صدور گاز و بالا بردن قیمت در زمستان های سخت آناتولی شرقی نبوده ایم.

ایران همواره در تسهیل جریان گاز به ترکیه و تامین نیاز مردم مسلمان منطقه همراهی داشته و اگر مشکلی در خطوط به وجود آمده سریعا در حوزه عملکرد خود رفع کرده است.

در رابطه با ماجرای انفجار خط انتقال لوله گاز ایران در خاک ترکیه ( در شرق ترکیه ) که گفته می‌شود از طرف مخالفین دولت ترکیه صورت گرفته و دولت ترکیه معتقد است که از طرف گروهای خاص عملیاتی شده ، هنوز اقدامی صورت نگرفته و از نظر دولت ایران از طرف تروریستها صورت گرفته است.

هم اکنون گاز از روسیه به ترکیه صادر می شود و ترکیه این گاز را خریداری و استفاده می کند و تاکنون علت دیرکرد در تعمیر لوله های گاز و دلیل عدم تعمیر آن  از سوی دولت ترکیه اعلام نشده است.

ایران و ترکیه پیوسته در تسهیل مراودات تجاری همکاری داشته اند. همچنین ارتباط تجاری منطقه آذربایجان (شمال غرب کشور) با ترکیه در سال های اخیر با حوزه شرق ترکیه یعنی آناتولی شرقی بسیار زیاد شده و تفهیم و تفاهم تجاری به راحتی صورت می گیرد ،  لذا اولویت برای هر دو کشور تجارت با همسایه است مخصوصا که در مرز این دو کشور درهای ورود و خروجی مقابل هم قرار گرفته اند.

ایران کشور نفت خیز و دارای ذخایر عظیم گاز است که ترکیه نیاز به انرژی حاصل از نفت و هیدروکربنها را دارد.

یکی از اقدامات ترکیه راه اندازی قطار باربری در خطوط ریلی بود که قطاری باری از قارص حرکت می کند و تا آسیای میانه محموله را حمل می کند که البته قسمتی از آن از طریق دریای خزر صورت می گیرد. در واقع یک ترن غول پیکر تمام بارها و تولیدات ترکیه را از طریق واگن های باری به آسیای میانه منتقل می کند. با این کار هم سفارش دهنده و خریدار در زمان تحویل کالا را مشخص و تثبیت می کنند و  در این شرایط در طی ۹ روز بارهای تجاری ترکیه به ازبکستان و تاجیکستان می رسد.

* کرونا بر مراودات تجاری ایران و ترکیه به خصوص در زمینه نفت و گاز چه تاثیراتی گذاشته و مقامات تجاری دو کشور چه راه حلهایی برای رفع موانع موجود اندیشیده اند؟ ترکیه از چه طریقی در انجام تجارت موفق عمل کرده است؟
در رابطه با مراودات تجاری میان ایران و ترکیه در شرایط کرونا در سطح مقامات بالای دو کشور هم مذاکره شد و چندی پیش وزیر تجارت ترکیه اعلام کرد که در بحران کرونا بدون تماس فیزیکی افراد، تریلرها از ایران می توانند بارهایشان را خالی کنند و اعلام کرد این حداقل کاری است که می توانیم انجام دهیم، زیرا عدم وجود این روابط، بحران تجاری را بوجود خواهد آورد.

این عملیات هم اکنون صورت گرفته و تریلرهای اروپایی و ترکیه و بالعکس تریلر های ایرانی بار را به مقاصد مورد نظر البته با رعایت شرایط کرونایی حمل می کنند.

 به طور کلی برای تسهیل و جابه جایی بار در مواقع ضروری فضایی برای بار اندازی، بارگیری، مانور کامیون ها و تریلرها لازم است. در این مورد سازمان تجارت ایران در حال گفتگو با طرف های ترک است تا فضای فیزیکی کافی در مرز برای تسهیل رفت و آمدها به وجود آید.

اگر محموله های تجاری ما به مراکز مصرف در اروپا و ترکیه نرسد طبیعی است که ما مشتریهای خود را از دست می دهیم زیرا کالاهای سایر کشورها جایگزین اقلام صادراتی ایران شده و نیاز آنها اینگونه تامین می شود.

ما باید دنبال فرمول ها و قواعد جدید تجاری در شرایط حال و پس از کرونا باشیم.  همچنین باید روحیه رقیب شناس تجاری داشته و در جستجوی بازارهای جدید باشیم.

ما نباید تک بازاری باشیم و اگر تاجری بار و محموله ما را نخرید، بازار خود را به دلیل رقابت از دست بدهیم. بنابراین لزوما باید قبل از یک رویداد و اتفاق در فکر بازارهای جدید باشیم که ترک ها پیوسته درصدد کشف بازارهای جدید هستند تا افت صادرات رخ ندهد، مثلا وقتی بازارهای شمال آفریقا را در بهار عرب از دست دادند به فکر گسترش بازار در آمریکای لاتین شدند. در واقع فدراسیون های صادراتی ترکیه یک تفکر و اندیشه جمعی برای صدور کالا هستند.

دکتر ابراهیمی: فدراسیون های صادراتی ترکیه در واقع یک تفکر و اندیشه جمعی برای صدور کالا هستند. ترکها زمانی که بازارهای شمال آفریقا را در بهار عرب از دست دادند، به فکر گسترش بازار در آمریکای لاتین شدند

ترکیه قصد دارد تا در شرق دور درهای جدید تجارت را باز کند. در حالی که تمام نمایشگاهها در سرتاسر جهان به دلیل شیوع کرونا بسته است، ترکیه قصد دارد تا نمایشگاه های دیجیتالی از طریق نمایش کالا در سکوی مجازی برای مشتریان و بعد معرفی لینکها به مشتریها و ارتباط مشتریان با یکدیگر برگزار کند، یعنی کالا و تولیدات کارخانجات را در سکوهای مجازی قرار داده که صد البته از قبل طرفهای تجاری و خریدارانی که در سال های قبل از کرونا و در این نوع نمایشگاه های تخصصی شرکت کرده بودند، از طریق ارتباطات دیجیتالی دعوت به حضور می شوند .

کرونا تعاریف جدیدی را بوجود آورده است. ما باید plan work یا نقشه راه جدید تجارت الکترونیکی و دیجیتالی را تعریف کرده و راهکار جدید تجارت الکترونیکی را به سرعت عملیاتی کنیم.

دنیای جدید، دنیای کامپیوتری با دیتاهای جدید خواهد بود. ما در دنیای آتی تجارت دیجیتال خواهیم داشت. مشکل ما این است که ما با طرف های خود چگونه معامله کنیم و فقط به بی تو بی ( تجارت در مقابل تجارت ) فکر می کنیم . کمی جهانی تر فکر و رفتار کنیم.

ما باید در رفتارها و کنش های تجاری و انجام مذاکرات و نحوه آن و همچنین زیرساخت های تجارت از طریق دولت ها و همچنین در حوزه تجارت با اتحادیه ها و فدراسیون های صادراتی الگوهای جهانی را بکار بگیریم .

ما باید در رفتارها و کنش های تجاری و زیرساخت های تجارت از طریق دولت ها و همچنین در حوزه تجارت با اتحادیه ها و فدراسیون های صادراتی الگوهای جهانی را بکار بگیریم 

همچنین باید همواره به فکر باشیم که با طرف های تجاری خود چگونه برخورد و تعامل کنیم.  در زمینه گاز و نفت ما سالیان زیادی با ترکیه مراودات تجاری داریم. ترکیه کشوری است که هر کس ارزان تر بفروشد به سراغ او می رود و هر دولتی و هر تاجری به فکر منافع خود است، بنابراین نمی شود کسی را ملامت یا مذمت کرد.

ترکیه با بلژیک، فرانسه و دیگر کشورهای اروپایی مراودات تجاری خود را  در دوره کرونا ادامه داده است. چرا اینکار برای ایران انجام نشد؟ اینجا است که مسئله  قابل تامل است زیرا در همان زمان شدت کرونا در فرانسه، آلمان و ایتالیا از همه جا بیشتر بود .

ایران مانند تمام کشورها پروتکل های بهداشتی را در رابطه با حل بار رعایت کرده و می کند، اما با بسته شدن مرزها در شرایط کرونا هزینه های ما برای تریلرهایمان که اغلب  ترابری جهانی و برون مرزی هستند، بسیار بالا رفت و تریلرها در گاراژها متوقف ماندند.

ترابری برون مرزی ما در شرایط کرونا و بسته بودن مرزها هزینه ها را بالا برده و بارها را متوقف کرده است

* تبعات اقتصادی کرونا بر دو موضوع مهم در ترکیه یعنی «صنعت توریسم و مسکن» به چه میزان بوده است؟
یکی از مشکلات ترکیه این است که معاملات آنها با کشورهای دیگر یورویی می باشد، اما پرداخت آنها به بانک جهانی به دلار است. این تبدیل ارز خود به نوعی ضرر است. زمانی  که ترکیه به دلار نیاز داشت، مردم با دولت همکاری کردند و دلارهای خود را در اختیار بانک مرکزی ترکیه قرار دادند.

بانک جهانی می داند که ترکیه کشوری پر ریسک نیست. زیرا از یک طرف عضو پیمان ناتو می باشد و از طرفی دیگر در موقعیت استراتژیک ویژه ای میان دو تنگه عظیم قرار دارد که عبور و مرور را در دریای سیاه، دریای مدیترانه و بالکانها تامین می کند و از طرفی درآمد توریستی و پیوسته ای دارد که خود تضمینی برای بازپرداخت های بانک جهانی می باشد.

طبیعی است که کرونا تاثیر گذاری شدیدی بر ترکیه داشته است. ترکیه با صنعت گردشگری و ساخت و ساز تعریف می شود. کرونا موجب لغو پروازهای مهم ترکیش ایرویز و سیستر کمپانیهایی مانند آناتولی جت، پکاسوس و .... شد و هزینه های هنگفتی را بر صنعت هواپیمایی تحمیل کرد.

ترکیه کشوری است که روزانه ۵۰۰ هزار توریست فصلی دارد و امسال قرار بود که ۵۰ میلیون گردشگر داشته باشد، اما با شیوه گسترده کرونا ۱۰۰ میلیارد دلار خسارت به بار آمد. در کل تعلیق و لغو پروازها در جهت تامین جان گردشگران و سلامتی آنها صورت گرفت زیرا ترکها خیلی محتاطانه عمل می کنند تا توریست خود را از دست ندهند.

همچنین کرونا بر مسکن هم تاثیر بسیاری داشت، به طوری که فروش کلی ترکها و واحدهای معامله شده به زیر ۵۰ هزار واحد(۴۲۷۸۲ واحد) رسید. بنابراین صنعت مسکن کاهش ۷۹ درصدی را تجربه کرد. در استانبول تنها شش هزار و در ازمیر چهار هزار و پانصد واحد خرید و فروش شد. همچنین تعداد واحدهای معامله شده برای خارجی ها در استانبول ۳۴۷ و در ازمیر ۳۰ واحد بود که تمامی این ارقام نشانگر کاهش چشمگیر خرید و فروش ملک و تاثیر منفی کرونا می باشد.