محمد رضایی فرد؛ بازار: دو عنصر «دانش» و «فناوری» در جهان امروز نقش کلیدی ایفا می کنند. از زمانی که فناوری های ارتباطی با اختراع تلفن به دست گراهام بل توسعه یافت تا زمانی که در قالب شبکه های اجتماعی لباسی تازه به تن کرد یا از زمانی که الکساندر فلمینگ با کشف اولین آنتی بیوتیک یعنی پنی سیلین جان میلیون ها نفر را نجات داد تا زمانی که بشر با هدایت درست ذرات زیر اتمی نوترون، انرژی اتم اورانیوم را مهار کرد و شاخه جدیدی به نام پزشکی هسته ای را پدید آورد، مدت زمان بسیاری نگذشت اما دانش و به تبع آن فناوری در زندگی انسان تاثیر باور نکردنی داشت.
امروز انسان ها در شرایطی از لزوم توجه به فناوری سخن می گویند که فکر بهره برداری از کُرات دیگر، استفاده از ربات هایی با قابلیت هوش مصنوعی و ساخت کامپیوترهای کوانتومی را در ذهن می پرورانند.
۲۰۲۴؛ جهان هوش مصنوعی و ارتباطات بین سیاره ای
محمد اقبال چودری، عضو کمیته دائمی همکاری های علمی و فناوری سازمان همکاری اسلامی (COMSTECH) که زیر نظر سازمان یونسکو فعالیت می کند، در گفت و گو با خبرنگار بازار در این ارتباط اظهار کرد: ما امروز در دنیایی زندگی می کنیم که پایه و اساس آن علم و دانش است و همین مسئله باعث شده تا بتوانیم زندگی بسیاری از انسان ها را نجات دهیم.
وی افزود: امروز پیشرفت علم تا جایی ادامه پیدا کرده است که حدود هشت میلیارد انسان با هم ارتباط دارند و انسان ها سفینه خود را بر کره مریخ فرود آورده اند، هوش مصنوعی انقلابی در جهان ایجاد کرده و روند توسعه ای آن نیز همچنان ادامه دارد.
عضو کمیته دائمی همکاری های علمی و فناوری سازمان همکاری اسلامی تاکید کرد: همین اهمیت و سیطره دانش و به دنبال آن فناوری در زندگی انسان ها باعث شده تا دولت ها با اتخاذ سیاست های مختلف سعی در به خدمت در آوردن این قدرت کنند. شاخص جهانی نوآوری که از سوی سازمان مالکیت فکری جهان منتشر می شود، نشان می دهد در سال ۲۰۲۲ کشورهای سوئیس، ایالات متحده و سوئد در رتبه بندی جهانی نوآوری پیشتاز و چین نیز در حال نزدیک شدن به ۱۰ کشور برتر است. این در حالی است که کشورهای هند و ترکیه نیز به سرعت در حوزه نوآوری در حال ارتقا هستند.
اگرچه ایران درمیان کشورهای آسیای جنوبی و مرکزی در جایگاه دوم شاخص جهانی نوآوری قرار گرفته اما رتبه ۵۳ جهان را در اختیار دارد که این تفاوت بین ایران و کشورهای منطقه می تواند ایران را در رقابت توسعه اقتصاد جهانی با چالش مواجه و شانس جذب سرمایه جهانی را کاهش دهد
وی ادامه داد: بر اساس این گزارش، روند تحقیق و توسعه یا به اختصار (R&D) و سایر سرمایه‌گذاری هایی که در حوزه فعالیت های نوآورانه در سراسر جهان انجام می شود علی رغم وجود بیماری همه گیر کرونا در سال به فعالیت خود ادامه داده است. اگرچه داده های این گزارش نشانه هایی از کند شدن رشد سرمایه گذاری در این حوزه را نشان می دهد اما با توجه به شرایط اقتصاد جهانی که در این دوره شاهد بودیم، بسیار طبیعی به نظر می رسد و نمی توان این نشانه ها را در شرایط کنونی به عنوان هشدارهایی مخاطره آمیز تلقی کرد. آنچه در این میان می توان به عنوان هشدار تلقی کرد، رتبه ایران در این گزارش است.
چالش ایران در رقابت با توسعه اقتصادی و کاهش جذب سرمایه جهانی
چودری بیان کرد: اگرچه ایران بر اساس داده های این گزارش در جایگاه دوم در آسیای جنوبی و مرکزی قرار گرفته اما رتبه ۵۳ جهان را در اختیار دارد و این در حالی است که هند در این منطقه با رتبه ۴۰ جایگاه اول را در اختیار دارد. امارات نیز با رتبه جهانی ۳۱ و ترکیه با رتبه جهانی ۳۷ در جایگاه هایی به مراتب بهتر از ایران ایستاده اند. این تفاوت بین ایران و کشورهای منطقه می تواند ایران را در رقابت توسعه اقتصاد جهانی با چالش مواجه کند و شانس جذب سرمایه جهانی را کاهش دهد.
در این ارتباط احسان یزدیان، معاون توسعه فناوری شهرک علمی و تحقیقاتی اصفهان، در همین خصوص در گفت و گو با خبرنگار بازار اظهار کرد: پیشرفت تکنولوژی باعث صرفه جویی در زمان و انرژی می شود و بهره وری را افزایش می دهد؛ یکی از کارهایی که پارک های علم و فناوری می توانند برای تقویت این موضوع انجام دهند، ایجاد هم افزایی میان شرکت های مختلف برای تولید فناوری های جدید است.
وی افزود: زمانی که ما تکنولوژی ها را با یکدیگر تلفیق می کنیم به این نکته مهم دست می یابیم که توسعه فناوری راحت تر از چیزی است که ما فکر می کنیم.
عضو هیئت علمی دانشگاه صنعتی اصفهان بیان کرد: امروز مدل حل مشکلات نسبت به گذشته تغییرات چشمگیر و بنیادی را تجربه کرده است؛ البته بسیاری از فناوری های سنتی نیز بر اساس سیستم های آنالیز پیچیده طراحی شدند.
توسعه فناوری راحت تر از چیزی است که فکر می‌کنیم
وی با اشاره به اهمیت فناوری و توسعه آن در نظام اقتصادی کشورها گفت: پیشرفت تکنولوژی باعث صرفه جویی در زمان و انرژی می شود و بهره وری را افزایش می دهد؛ زمانی که ما تکنولوژی ها را با یکدیگر تلفیق می کنیم به این نکته مهم دست می یابیم که توسعه فناوری راحت تر از چیزی است که ما فکر می کنیم.
و اما نکته قابل توجه آماری سهم ایران از تولید ناخالص داخلی در تحقیق و توسعه است. به گفته محمد سعید سیف، مدیرکل دفتر ارتباط با صنعت و جامعه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، در حال حاضر مجموع سرمایه گذاری کشور در حوزه تحقیق و توسعه حدود نیم درصد GDP کشور است. در حالی که کشورهای پیشرفته بین سه تا چهار درصد از GDP خود را صرف پژوهش و یافتن روش های نوین و افزایش بهره وری و توسعه فناوری می کنند.
توسعه دانش از مسیر تقویت تحصیلات
فارغ از موارد فوق، یکی از نکاتی موثر و مهم در توسعه فناوری، توسعه دانش از محل افزایش تحصیلات است.
خالد محمود، دانشمند تراز اول جهان اسلام، با اشاره و تاکید بر همین موضوع در گفت و گو با خبرنگار بازار اظهار کرد: در دسترس ترین راهکار برای توسعه دانش به ویژه در کشورهای اسلامی، تقویت تحصیلات است؛ این مسئله می تواند باعث ایجاد آگاهی و سپس زمینه ساز نوآوری شود.
وی افزود: وظیفه دانشمندان این است که ارتباط مناسبی با جامعه داشته باشند و ارتباط بین مراکز علمی و بخش های دیگر جامعه را تسهیل کنند.
قاسم مصلحی، رئیس شهرک علمی و تحقیقاتی اصفهان، نیز با تایید این موضوع در گفت و گو با خبرنگار بازار اظهار کرد: توسعه فناوری امروزه لازمه استحکام و پیوستگی زنجیره توسعه اقتصادی و اجتماعی کشورها است؛ با استفاده از فناوری می توان دستاوردهای پژوهشی را به محصولات و خدمات دانش بنیان تبدیل و در راستای رفاه جامعه گام برداشت.
وی ادامه داد: توجه به توسعه فناوری باعث رونق اقتصاد دانش بنیان و شکل گیری کسب و کارهای دانش محور می شود. به علاوه با ایجاد دلگرمی برای نوآوران و فناوران آن ها در این مسیر دلگرم تر می کند.
اصفهان با داشتن مراکز علمی و فناوری مختلف موفق به کسب دستاوردهای ارزشمندی در حوزه تولید علم و دانش و خلق محصولات و خدمات دانش بنیان شده است و باید تلاش کنیم تا در توسعه اقتصاد دانش بنیان نیز حرف نخست را در منطقه و کشور بزنیم
رئیس شهرک علمی و تحقیقاتی اصفهان افزود: شهر اصفهان با داشتن مراکز علمی و فناوری مختلف در قالب دانشگاه ها، پژوهشگاه ها و پارک های علم و فناوری مطرح در سطح ایران و جهان و همچنین جایگاه ممتاز در صنعت، موفق به کسب دستاوردهای ارزشمندی در حوزه تولید علم و دانش و خلق محصولات و خدمات دانش بنیان شده و قطب نوآوری در ایران و منطقه محسوب می شود و با توجه به این جایگاه باید تلاش کنیم تا در توسعه اقتصاد دانش بنیان نیز حرف نخست را در منطقه و کشور بزنیم.
با توجه به مطالب فوق پر واضح است که توجه به فناوری و توسعه آن، تعیین گر قدرت و جایگاه کشورها در جهان امروز و آینده نزدیک محسوب می شود به همین دلیل دولت ها سرمایه گذاری ویژه ای را برای افزایش سهم اقتصاد فناوری در تولید ناخالص داخلی خود انجام می دهند.
در ایران نیز انتظار می رود دولت با افزایش سهم دانشگاه ها، شهرک علمی و تحقیقاتی، مراکز تحقیقاتی، پارک های علم و فناوری و شتابنده های مرتبط از بودجه عمومی کشور، سهم فناوری را در اقتصاد کشور افزایش دهد و با توسعه ارتباطات بین المللی، زمینه سهم اقتصاد دانش بنیان ایران در عرصه جهانی را فراهم کند.
نظر شما