تهمینه غمخوار؛ گروه بین الملل: ایران و عراق دارای چندین مرز مسافری و ترانزیتی با یکدیگر هستند و عراق کشوری است که بیشترین و طولانی‌ترین مرز خاکی را با ایران دارد. با توجه به ایمن و با صرفه بودن حمل و نقل ریلی، موضوع اتصال ریلی ایران به عراق از سالها پیش مطرح شده تا ترانزیت کالاها با سهولت بیشتری صورت بگیرد. با توجه به این که مهمترین خطوط ریلی ایران و عراق، راه آهن خرمشهر_شلمچه_بصره است، بررسی این موضوع که راه اندازی این خط آهن تا چه اندازه در میزان مراودات میان تهران و بغداد در راستای اتحاد بیشتر در عرصه‌های دیپلماتیک تاثیرگذار است، حائز اهمیت است.
در همین راستا و بر اساس اهمیت راه اندازی خط آهن شلمچه_بصره، «احسان موحدیان» کارشناس مسائل بین الملل به ویژه قفقاز و مدرس دانشگاه علامه طباطبایی به خبرنگار بازار گفت: ایجاد این ریل به مدت یک دهه متوقف بود که خوشبختانه با تحولات مدیریتی که در دولت سیزدهم به خصوص در منطقه آزاد اروند اتفاق افتاد و هم خود شخص رئیس جمهور، معاون اول، وزارت راه و منطقه آزاد اروند، پیگیری کردند و به امید خدا این خط آهن در حال راه اندازی است.
وی افزود: مهمترین اهمیت راه اندازی این خط آهن، مراودات اقتصادی میان دو کشور است. ریل که ایجاد و وابستگی دو کشور بیشتر شود، اتحاد سیاسی، فرهنگی و مراودات اقتصادی میان ایران و عراق افزایش خواهد یافت. زمانی که سه میلیون زائر میان دو کشور جا به جا شود، قطعا همبستگی و همدلی میان دو کشور بیشتر خواهد شد.
کارشناس مسائل بین الملل اضافه کرد: از آن طرف، ما چشم انداز ارتقاء مناسبات تجاری دوجانبه را مشاهده خواهیم کرد. برآورد آقای مخبر این بوده که با تکمیل این راه آهن، ما شاهد حجم تبادلات تجاری دو کشور تا ۳۰ میلیارد یورو که رقم قابل توجهی است، خواهیم بود.
وی ادامه داد: منتها مسئله ای که در این جا وجود دارد، رقابت ترکیه با ایران است. ترکیه قصد دارد تا از بندر فاو و ام القصر مسیر ریلی، بزرگراهی و خط لوله انتقال انرژی را تا ترکیه ایجاد کند. بر همین اساس، باید عجله کرد تا این ریل معطل نماند؛ یعنی ریلی که تا بصره می آید و به شبکه ریلی عراق متصل شده و تا کربلا امتداد پیدا می کند، باید به شبکه آسیب دیده سوریه متصل شود که البته آن شبکه ریلی هم باید بازسازی شود.
ما می توانیم انتظار داشته باشیم که بخش عمده ای از صادرات ایران به عراق از طریق راه آهن شلمچه_بصره تامین شود
موحدیان بیان کرد: در حال حاضر، صادرات ایران به عراق به میزان ۱۲ تا ۱۳ میلیارد دلار در سال است که افزایش ۲۰ درصدی برای سال آینده پیش بینی شده است. از این رقم، در حدود ۹ میلیارد دلار، کالاهایی است که بخش خصوصی صادر می کند و باقی مانده آن مرتبط با صادرات برق و انرژی ما است. بنابراین، ما می توانیم انتظار داشته باشیم که بخش عمده ای از صادرات ایران از طریق این راه آهن تامین شود.
با توجه به جمعیت جوان عراق و منابع نفت و گاز عراق، اگر دسترسی ریلی بین عراق و چین برقرار شود، این امر ضمن اینکه برای خود عراقیها بسیار مهم است، جایگاه ژئوپلیتیک و ژئواستراتژیک ایران را هم ارتقاء خواهد داد
وی تصریح کرد: مسئله دیگر این است که زمانی که این راه آهن به عراق متصل شود، عراق به چند نقطه جهان دسترسی خواهد یافت، در حالی که واقعا به آن اتصالات نیاز دارد؛ یعنی به خصوص منطقه آسیای میانه، روسیه و چین. برای اینکه عراق بتواند نیازهای خود را به کالاهای اساسی مانند غلات تامین کند، آسیای میانه و روسیه، از اهمیت بالایی برخوردار هستند.
این کارشناس گفت: همچنین، عراق می تواند بسیاری از کالاهای خود را نیز از چین وارد کرده و همچنین کالاهای خود را صادر نماید در حالی که این موضوع مزیتهای سیاسی و اقتصادی قابل توجهی برای عراقی ها خواهد داشت. افزون بر این، چین سرمایه گذاری های چشمگیری در حوزه های زیرساختی و انرژی انجام داده که این مسئله هم برای عراق حائز اهمیت است.
وی افزود: با توجه به جمعیت جوان عراق و منابع نفت و گاز این کشور، اگر دسترسی ریلی بین عراق و چین برقرار شود، این امر ضمن اینکه برای خود عراقیها هم بسیار مهم است، جایگاه ژئوپلیتیک و ژئواستراتژیک ایران را هم ارتقاء خواهد داد. زمانی ایران به کشوری تبدیل شود که مسیرهای بین المللی ترانزیتی از آن عبور کند، قاعدتا به خطر انداختن امنیت و تهاجم به آن مشکل خواهد شد و از آن جایی که حیات و ممات کشورهای دیگر به امنیت ایران وابسته است، این موضوع نکته مهم و در خور توجهی است.
این کارشناس بیان کرد: به هر حال عراقی ها نمی توانند معطل ما و عملیاتی کردن برنامه های ما بمانند، زیرا آنها هم به دنبال تامین نیازهای خود هستند و رقابتی میان کشورهای منطقه در خصوص عبور کریدورها از آنها وجود دارد. بر همین اساس، ما باید تلاش کنیم که پیروز این میدان رقابتی بوده و سایر کشورها را به خود وابسته کنیم.
شلمچه_بصره؛ بخشی از کریدور مقاومت
احسان موحدیان در خصوص سوال خبرنگار بازار مبنی بر اعلام وزیر راه و شهرسازی که این کریدور می تواند از سوریه عبور کند و به طور کلی این خط آهن، تکمیل کننده مسیرهای بین المللی حمل و نقل خواهد بود، گفت: قسمتی از این کریدوری که قرار است ساخته شود، بخشی از کریدور بزرگتری به نام «کریدور مقاومت» است. طرح کلی این است که مسیرهای مختلف ریلی در ایران چه از طریق شلمچه_بصره و چه کرمانشاه_مرز خسروی_خانقین از داخل عراق عبور کند و وارد سوریه شود و به بنادر سوریه و عراق متصل گردد.
وی افزود: این تصویری است که شهید حاج قاسم سلیمانی به دنبال آن بود و تلاشی که وی در جهت ایمن و پاک سازی سوریه و عراق انجام می داد، به منظور اجرای این کریدور بود؛ در حالی که امریکا و رژیم صهیونیستی همواره به دنبال این بوده اند که ایران نتواند وزن ژئوپلیتیکی خود را با استفاده از ظرفیتهای ترانزیتی خود افزایش داده و ایران، سوریه و عراق به یکدیگر پیوند داده نشوند و زمینه ایجاد محور مقاومت فراهم نگردد. اگر ایران بتواند این طرح را پیاده کند، ما به دریای مدیترانه دسترسی خواهیم داشت و جمهوری اسلامی ایران به یک قدرت غیرقابل مهار تبدیل خواهد شد.
راه اندازی خط ریلی شلمچه_بصره همچنین می تواند اتصال ایران به کشورهای حاشیه خلیج فارس را هم افزایش دهد
مدرس دانشگاه علامه طباطبایی ادامه داد: خط ریلی شلمچه_بصره همچنین می تواند اتصال ایران به کشورهای حاشیه خلیج فارس را هم افزایش دهد. کشورهای خلیج فارس، دارای طرح خط ریلی گسترده ای به یکدیگر هستند که ایران هم می تواند از طریق کویت به عربستان متصل شود. اما چالشی که در این جا وجود دارد این است که عراقی ها تمایل دارند، از کریدوری برخوردار باشند که تنها از خاک آنها عبور کند و شاید دارای ملاحظاتی برای ارتباط با ایران, عربستان یا کویت و اینکه یک مسیر ریلی از تمامی این کشورها عبور می کند، باشند.
وی تصریح کرد: بنابراین؛ ما باز هم باید در اینجا تلاش کنیم و به دلیل آن که منافع جمهوری اسلامی با عربستان و کویت برای ایجاد یک مسیر ریلی که عربستان را به ایران و سپس آسیای میانه، روسیه و چین دسترسی می دهد، در هم تنیده می شود، عراقی ها را قانع کنیم که همکاری خود را با ما شکل دهند.
یک پیوست اقتصادی که ما می توانیم برای سیاست همسایگی خود در نظر بگیریم، تکمیل شبکه کریدوری و اتصال راه آهن به نقاط مرزی و دریاست
موحدیان گفت: این موضوع مستلزم یک کار و اقدام دیپلماتیک غنی است. یکی از آنها سیاست همسایگی است که برای عملیاتی کردن آن باید راهبرد مشخصی وجود داشته باشد. یک پیوست اقتصادی که ما می توانیم برای سیاست همسایگی خود در نظر بگیریم، تکمیل شبکه کریدوری و اتصال راه آهن به نقاط مرزی و دریاست. اگر به شبکه راه آهن ایران بر روی نقشه نگاه می کنیم، بخشی هایی از آن واقعا عجیب است. شبکه های ریلی در دنیا یا به به بنادر و یا به مرزها متصل می شود؛ در حالی که شبکه ریلی ایران زمانی که به شهر رسیده، به مرز نرسیده و رها شده است. این مسائل مشکلاتی است که کار ما را دچار مشکل می کند.
کارشناس مسائل بین الملل اضافه کرد: یکی دیگر از مشکلات ما مربوط به منابع مالی است؛ در حالی که کشور تحت چالش تحریم و فشار و درگیری از سوی برخی از همسایگان است. در اینجا؛ عضویت ایران در بریکس کمک شایانی خواهد کرد. بریکس دارای دو ساز و کار مالی و اقتصادی است. یکی از آنها، بانک توسعه جدید است که به کشورهای عضو در قالب پولهای غیر دلاری یا رمز ارز وامهایی را اعطا کند که این موضوع برای ایران کمک بزرگی خواهد بود.
وی در پایان گفت: از طرفی، در حالی که منافع روسیه، چین و هند اقتضا می کند که دسترسی کریدوری به ایران داشته و یا مثلا راه آهن چابهار به زاهدان تکمیل شود، ما می توانیم برای حل مشکلات مالی خود از ظرفیت بریکس استفاده کنیم.
نظر شما