جایگاه خلیج فارس در «کمربند-جاده» دیجیتالی چین| ایران کجای معادلات است؟

بازار؛ گروه بین الملل: سایت تحلیلی نشنال اینترست اخیرا مقاله ای با قلم «هارلی لیپمن» با عنوان «آیا آمریکا مانند چین استراتژی خاورمیانه روشنی دارد؟» منتشر نموده است. ترجمه متن مقاله در ادامه می آید.

ایالات متحده سیستمی از مشارکت های استراتژیک را با هدف مقابله با تهدیدات متقابل حفظ کرده و حضور نیروی دریایی قوی خود را در خلیج فارس جهت حفاظت از مسیرهای تجاری حیاتی برای اقتصاد ایالات متحده آمریکا و جهان نگه می دارد

سیاست خارجی ایالات متحده آمریکا در قبال خاورمیانه متناقض است. ایالات متحده سیستمی از مشارکت های استراتژیک را با هدف مقابله با تهدیدات متقابل حفظ کرده و حضور نیروی دریایی قوی خود را در منطقه جهت حفاظت از مسیرهای تجاری حیاتی برای اقتصاد ایالات متحده آمریکا و جهان نگه می دارد. در عین حال ایالات متحده آمریکا به دنبال چرخش به سمت اقیانوس هند و اقیانوس آرام است.

این رویکرد در منطقه خاورمیانه خلأ ایجاد کرده است و چین با استفاده از سیاست عدم اتحاد با شرکای منطقه ای خود که برخی متحد و برخی دشمن ایالات متحده آمریکا هستند، به دنبال پر کردن آن است. در ابتدا چین برای دستیابی به امنیت از طریق توسعه، روابط اقتصادی عملگرایانه با کشورها را بر اساس مبادلات تقویت می کند.

«لی چنگ ون»، سفیر مجمع همکاری چین و کشورهای عربی: مشکلات ریشه ای خاورمیانه در توسعه نهفته است و تنها راه حل نیز توسعه است. با تعمیق پیوندهای اقتصادی، چین به دنبال تقویت آنها با روابط امنیتی است که به ناچار با منافع ایالات متحده آمریکا در منطقه در تضاد است

«لی چنگ ون»، سفیر مجمع همکاری چین و کشورهای عربی در سال ۲۰۱۶ بیان کرد: مشکلات ریشه ای خاورمیانه در توسعه نهفته است و تنها راه حل نیز توسعه است. با تعمیق پیوندهای اقتصادی، چین به دنبال تقویت آنها با روابط امنیتی است که به ناچار با منافع ایالات متحده آمریکا در منطقه در تضاد است.

«ژنرال مایکل اریک کوریلا»، فرمانده فرماندهی مرکزی ایالات متحده آمریکا در کمیته نیروهای مسلح سنا در مارس ۲۰۲۳ اظهار داشت: ایالات متحده آمریکا در تلاش جهت ادغام با شرکای خود قبل از اینکه چین بتواند به طور کامل در منطقه نفوذ کند است. کوریلا با اشاره به ماهیت ارگانیک نگرانی‌های اقتصادی، سیاسی و استراتژیک چین اعلام کرد: جمهوری خلق چین رقابت در منطقه را انتخاب کرده است. جمهوری خلق چین به شدت در حال گسترش حوزه دیپلماتیک، اطلاعاتی، نظامی و اقتصادی خود در سراسر منطقه خاورمیانه است.

چین توسعه و تجارت را مترادف می داند از این رو ابتکار یک کمربند یک جاده (BRI) متعهد به سرمایه گذاری در زیرساخت های فیزیکی و دیجیتالی است که شامل اتصال بنادر و امکانات و پذیرش پلت فرم های دولت الکترونیک می شود

چین توسعه و تجارت را مترادف می داند از این رو ابتکار یک کمربند یک جاده (BRI) متعهد به سرمایه گذاری در زیرساخت های فیزیکی و دیجیتالی است که شامل اتصال بنادر و امکانات و پذیرش پلت فرم های دولت الکترونیک می شود. با گسترش بخش‌های دیجیتال خلیج فارس با فناوری‌های پیشرفته، هواوی و علی‌بابا به طور فعال در تحول دیجیتال خلیج فارس که زیربنای جاده ابریشم دیجیتال است، مشارکت می‌کنند.

پاسخ ایالات متحده تشکیل کمپین شبکه پاک بوده که کشورهای ثالث را از خرید تجهیزات ۵G هواوی و ZTE منصرف می کند. علاوه بر این در ژوئیه ۲۰۲۲ «جو بایدن»، تفاهم نامه همکاری ۵G و ۶G را با عربستان سعودی امضا کرد. با این حال این اقدام تاثیر چندانی ندارد زیرا چین بزرگترین شریک تجاری عربستان سعودی بوده و ریاض به دنبال سرمایه گذاری ۵۰ میلیارد دلاری در چین است.

ایالات متحده آمریکا باید طیف وسیعی از فناوری های نسل بعدی را مورد بررسی قرار دهد تا به عنوان وزنه تعادلی برای جاده ابریشم دیجیتال چین عمل کند. این امر باعث می شود ارتباطات و فناوری اطلاعات چین تهدیدی برای نیروهای ایالات متحده و متحدان فعال در منطقه نباشد.

در غیاب فناوری‌های پیشرفته ایالات متحده آمریکا، طرح یک کمربند یک جاده چین با چشم‌انداز ۲۰۳۰ عربستان سعودی که متعهد به توسعه قطب‌های تجاری و فنی، تولید و تأسیسات لجستیکی، هوش مصنوعی، صنایع دیجیتال و زیرساخت‌های شهر هوشمند است، هماهنگ است

در غیاب فناوری‌های پیشرفته ایالات متحده آمریکا، طرح یک کمربند یک جاده چین با چشم‌انداز ۲۰۳۰ عربستان سعودی که متعهد به توسعه قطب‌های تجاری و فنی، تولید و تأسیسات لجستیکی، هوش مصنوعی، صنایع دیجیتال و زیرساخت‌های شهر هوشمند است، هماهنگ است.

عربستان سعودی در حال تنوع بخشیدن به اقتصاد خود برای جذب سرمایه گذاری های خارجی است و این مهم آن را قادر می سازد کانون مرکزی باشد که قاره ها را به هم متصل می کند.

این امر پادشاهی سعودی را به دلیل موقعیت حیاتی آن در مسیری که به چین اجازه می دهد از طریق ایران، امارات متحده عربی، مصر و الجزایر به اروپا و آفریقا دسترسی داشته باشد، به عنوان جواهر طرح فوق قرار می دهد. این امر به عنوان پایه ای مهم برای چین عمل می کند تا به دنبال ایجاد مشارکت استراتژیک جامع با خاورمیانه باشد.

دخالت چین در منطقه از بعد صرفا اقتصادی به مشارکت در مسائل سیاسی و امنیتی منطقه تبدیل شده است. در دسامبر ۲۰۲۱ گزارش شد که چین در برنامه موشکی بالستیک خود به عربستان سعودی کمک می کند و به دنبال ساخت یک پایگاه نظامی در ابوظبی نیز بود، اما به دلیل فشار ایالات متحده این سرمایه گذاری رها شد.

این خطر برای غرب وجود دارد که چین همچنان به تعمیق روابط اقتصادی و استراتژیک خود ادامه دهد و ممکن است در موقعیتی باشد که منافع امنیتی خود را تا حدی پیش ببرد که متحدان ایالات متحده کمتر تسلیم فشارهای واشنگتن شوند.

اگر ایالات متحده به لحاظ استراتژیک در منطقه درگیر باشد و مایل به تقویت نظامی کشورهای شورای همکاری خلیج فارس با فناوری های پیشرفته برای مقابله با جاده ابریشم دیجیتال چین باشد، بعید است که خود را به سمت ائتلاف های دریایی و امنیتی چین سوق دهد.

این امر با تلاش ایالات متحده آمریکا برای جلوگیری از نقش چین در زیرساخت های منطقه و سرمایه گذاری در فناوری های پیشرفته مانند انرژی پاک که می تواند در تلاش های تنوع اقتصادی خلیج فارس گنجانده شود، مرتبط است.

درست همانطور که چین روابط اقتصادی و امنیتی را به عنوان بلوک های سازنده جهت معماری فراگیر امنیتی در منطقه خاورمیانه درک می کند، ایالات متحده نیز باید از آن پیروی کند.