چالش های سرمایه گذاری در حوزه انرژی| بانک ها حامی تولید و بخش خصوصی واقعی نیستند

بازار؛ گروه آب و انرژی: سعید تاجیک رییس کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی تهران در گفتگو با بازار با اشاره به انتخاب عنوان «سرمایه گذاری برای تولید» برای امسال از سوی مقام معظم رهبری، گفت: متاسفانه طی چند سال گذشته روند سرمایه گذاری در کشور وضعیت مناسبی نداشته و مقدار استهلاک سرمایه بیشتر از میزان سرمایه گذاری صورت گرفته بوده است. حتی می توان ادعا کرد که بخش زیادی از بحران های موجود در حوزه انرژی حاصل همین عقب ماندگی در میزان سرمایه گذاری است.

او ادامه داد: به عنوان مثال کافی است که مقدار سرمایه گذاری در صنعت پتروشیمی را در سال هایی که عسلویه و ماهشهر به هاب پتروشیمی کشور تبدیل شده را با ۱۰ سال گذشته مقایسه کنیم. آنگاه به خوبی درک می کنیم که چه بلایی سر وضعیت سرمایه گذاری در کشور افتاده است.

به ۳۰۰ میلیارد سرمایه گذاری نیاز داریم

به گفته تاجیک، برآورده های صورت گرفته حاکی از این است که برای اینکه جایگاه واقعی و در شان خود در حوزه انرژی را دوباره به دست آورد به ۲۰۰ الی ۳۰۰ میلیارد دلار سرمایه نیاز دارد.

این کارشناس حوزه انرژی ناتوانی دولت ها در سرمایه گذاری را مورد توجه قرار داد و گفت: دولت ها در سال های گذشته تورم هزینه های وحشتناکی را برای خود ایجاد کرده اند. طوری که امکان سرمایه گذاری از آنها سلب شده و تمامی درآمدهای ناشی از فروش نفت و مالیات امروز صرف هزینه های جاری دولت ها می شود. با این اوصاف در حال حاضر تنها دو راه چاره برای اقتصاد ایران باقی مانده که یکی از آن ها سرمایه گذاری خارجی و دیگری سرمایه گذاری توسط بخش خصوصی است که البته آنها هم چالش های خود را دارند.

امروز شرایط برای سرمایه گذاری خارجی در کشور فراهم نیست مگر اینکه اتفاق جدید در زمینه رفع تحریم ها یا الحاق به FATF صورت گیرد. با این اوصاف تنها راه چاره برای گذر از این شرایط سرمایه گذاری توسط بخش خصوصی است که برای آن هم چشم انداز خیلی روشنی وجود ندارد. چرا که با توجه به فضای بی ثبات حاکم بر اقتصاد کشور، دل نگرانی های متعددی برای فعالان اقتصاد وجود دارد

رییس کمیسیون انرژی پارلمان بخش خصوصی تهران افزود: متاسفانه باید گفت که امروز شرایط برای سرمایه گذاری خارجی در کشور فراهم نیست مگر اینکه اتفاق جدید در زمینه رفع تحریم ها یا الحاق به FATF صورت گیرد. ضمن اینکه بعد از ورود ترامپ به کاخ سفید، تهدید به صفر رساندن صادرات نفت ایران به عنوان برنامه محوری آمریکا اعلام شده و نگرانی ها نسبت به تامین درآمدهای ارزی کشور هم بیشتر شده است. با این اوصاف تنها راه چاره برای گذر از این شرایط سرمایه گذاری توسط بخش خصوصی است که برای آن هم چشم انداز خیلی روشنی وجود ندارد. چرا که با توجه به فضای بی ثبات حاکم بر اقتصاد کشور، دل نگرانی های متعددی برای فعالان اقتصاد وجود دارد.

تسهیلات بانکی به دانه درشت ها رسید

او در پاسخ به این سوال که در صورت بهبود فضای کسب و کار و ایجاد ثبات اقتصادی آیا سرمایه بخش خصوصی برای برون رفت از وضعیت فعلی و مقابله با ناترازی کافی است، گفت: منابع موجود در بخش خصوصی برای سرمایه گذاری در حوزه های پایین دست کافی است اما سرمایه گذاری در حوزه های بالادست نیازمند حمایت و دریافت تسهیلات از سوی نظام بانکی است. اما مشکل اینجاست که بانک ها تمایل زیادی برای ارایه وام در حوزه های زیر ساختی را ندارند و عموما تسهیلات را در قالب سرمایه در گردش پرداخت می کنند که هر چه سریع تر به نظام بانکی برگردد.

متاسفانه نظام بانکی در ایران در خدمت تولید و بخش خصوصی واقعی نیست. طوری که شاهد هستیم که عمده تسهیلات خود را صرف نهادها و ارگان های دولتی یا زیر مجموعه های خود می کنند. این عارضه در نظام بانکی باعث شده که بخش خصوصی ما توانمند نشود

تاجیک ادامه داد: متاسفانه نظام بانکی در ایران در خدمت تولید و بخش خصوصی واقعی نیست. طوری که شاهد هستیم که عمده تسهیلات خود را صرف نهادها و ارگان های دولتی یا زیر مجموعه های خود می کنند. در این میان، داشتن نفوذ و لابی‌گری در بانک‌ها نیز عاملی تعیین‌کننده بوده و رؤسای شعب به‌صورت اختصاصی تصمیم می‌گیرند که به چه کسانی وام پرداخت شود. این عارضه در نظام بانکی باعث شده که بخش خصوصی ما توانمند نشود.

او بر این باور است که برای حل معضلات اقتصادی و رفع مشکل سرمایه گذاری، بانک‌ها باید به دقت نحوه تعامل خود با بخش خصوصی را بازنگری کرده و تدابیری برای تسهیل فرآیندهای مالی و کاهش فشارهای نقدینگی بر بنگاه‌ها اتخاذ کنند. در غیر این صورت، این مشکلات می‌تواند به تداوم بحران‌های اقتصادی و کاهش رشد اقتصادی کشور منجر شود.

او با اشاره به اینکه ایران دارای ذخایر ویژه و عمده‌ای به‌ خصوص در حوزه نفت و گاز است، ادامه داد: ازجمله نقاط قوت بخش انرژی ایران می‌توان به مواردی چون دسترسی ایران به ذخایر عظیم اثبات‌شده نفت و گاز، موقعیت جغرافیایی استراتژیک بسیار مناسب ایران، و وجود تنوع در فرآورده‌های نفتی است. در مقابل وجود اثرات تحریم‌های بین‌المللی بر صادرات و سرمایه‌گذاری در صنعت نفت و گاز، عدم توجه به تولید صیانتی از مخازن نفتی و نبود چشم‌انداز مناسب جهت برنامه‌ریزی را می توان از جمله نقاط ضعف اقتصاد کشور دانست.

به گفته تاجیک، پتانسیل قابل‌توجه در تولید نفت و گاز، موقعیت ژئوپلیتیک ایران در منطقه خلیج‌فارس و افزایش ارزش‌افزوده صادرات با بهبود کیفیت و بهره‌وری پالایش را می توان فرصت‌های پیش روی ایران در این صنعت دانست. همچنین تهدیدهای اشاره‌شده نیز شامل اعمال مجدد تحریم‌ها و فشارهای بین‌المللی، عدم حضور گسترده سرمایه‌گذاران خارجی در بخش نفت و گاز به دلیل فشارهای سیاسی بین‌المللی و عدم دسترسی به برخی فناوری‌های برتر بخش نفت و گاز هستند.