چین یا آمریکا؛ انتخاب پاکستان چیست؟ | فرار از بحرانهای داخلی و خارجی از طریق امریکا

بازار؛ گروه بین الملل: در بخش نخست گزارش «چین یا آمریکا؛ انتخاب پاکستان چیست؟» گفته شد که در حالیکه روابط نزدیک راهبردی با چین ضروری است، اما پاکستان به ایالات متحده برای مقابله با چالش های اقتصادی و امنیتی خود نیاز دارد.

پاکستان یکی از کشورهای خط مقدم در چین و ایالات متحده است؛ که در رقابت برای نفوذ در آسیا در حالی که واشنگتن شراکت استراتژیک خود با دهلی را تقویت کرده، تمایل فزاینده اسلام آباد به سمت پکن، موجب افزایش نگرانی در پایتخت های غربی شده است.

همچنین گفته شد که در سال‌های اخیر، با عقب نشینی واشنگتن از ارائه کمک‌های نظامی و اقتصادی به اسلام آباد و تعمیق همکاری استراتژیک با دهلی، چین متعهد شده است که همکاری‌های نظامی و اقتصادی با پاکستان را افزایش دهد. افزون بر این، همه بازیگران سیاسی اصلی و فرعی مجبور هستند تا روابط پاکستان با چین را بر روابط با ایالات متحده اولویت دهند. در همین راستا، استدلال حنا ربانی کهر از دیدگاه پاکستان، در بلندمدت منطقی است؛ در حالی که آینده تجارت تاریخی پاکستان و ایالات متحده روابطی نامشخص است.

حال در ادامه و بخش دوم، به روابط پاکستان و ایالات متحده خواهیم پرداخت.

روابط پاکستان با امریکا؛ فرار از بحرانهای قریب الوقوع در داخل و چالش های خارجی

پاکستان از نظر تاریخی نزدیکترین متحد ایالات متحده در جنگ سرد و متحد اصلی غیر ناتو در جنگ اخیر علیه تروریسم بوده است. همچنین، پاکستان تنها کشوری بوده که به سازمان پیمان جنوب شرقی آسیا و سازمان پیمان مرکزی یعنی دو گروه ضد کمونیستی به رهبری ایالات متحده، در ازای حمایت در برابر تهدید هند پیوسته است.

با این حال، در حالی که واشنگتن نسبت به ظهور چین محتاط و با هند به عنوان وزنه تعادل همسو شده است، روابط پاکستان و ایالات متحده آمریکا به طور فزاینده ای متلاطم شده است. در چند سال گذشته، ایالات متحده روابط خود با پاکستان را در اولویت قرار داده است.

در زمان ریاست جمهوری ترامپ، او همکاری نظامی را با این کشور متوقف کرد. در دولت بایدن، روابط حتی بیشتر از این به ویژه پس از خروج ایالات متحده از افغانستان، کاهش یافت. در آوریل ۲۰۲۲، قمر جاوید بجوا فرمانده وقت ارتش پاکستان، تاکید کرد که پس از توقف ارائه تسلیحات توسط ایالات متحده، این کشور مجبور شد به سمت چین و روسیه حرکت کند. در مقابل، هند به عنوان شریک استراتژیک تمام عیار ایالات متحده با دریافت فناوری حیاتی و نوظهور، هواپیماهای بدون سرنشین مسلح و تولید مشترک موتورهای جت GE F۴۱۴ ظاهر شده است.

با وجود همکاری‌های ضد تروریسم گذشته و حال بین ایالات متحده و پاکستان، جبهه مشترک بی‌سابقه با هند علیه پاکستان در مورد تروریسم در سفر نارندرا مودی نخست وزیر هند به واشنگتن، اسلام آباد را نگران کرده است

علاوه بر این، علی‌رغم همکاری‌های ضد تروریسم گذشته و حال بین ایالات متحده و پاکستان، جبهه مشترک بی‌سابقه با هند علیه پاکستان در مورد تروریسم در سفر نارندرا مودی نخست وزیر هند به واشنگتن، اسلام آباد را نگران کرده است. با این حال، این تصور شناور در اسلام آباد مبنی بر اینکه اتکا به چین مستلزم تحقیر روابط با ایالات متحده است، غیرقابل دفاع است. نفوذ ایالات متحده بر موسسات مالی بین المللی؛ کمک اخیر واشنگتن در تضمین توافق صندوق بین المللی پول نمونه ای از این موارد است. علاوه بر این، ایالات متحده همچنان بزرگترین مقصد صادرات پاکستان است علاوه بر این، ایالات متحده همچنان بزرگترین مقصد صادرات پاکستان است.

پاکستان از مازاد تجاری ۵.۴ میلیارد دلاری با آمریکا و کشورهای غربی برخوردار است که این موضوع به شدت با کسری تجاری بیش از ۱۵ میلیارد دلار در تجارت با چین در تضاد است

علاوه بر این، ایالات متحده همچنان بزرگترین مقصد صادرات پاکستان است. صادرات پاکستان به ایالات متحده، اتحادیه اروپا، انگلیس و کانادا ۵۵ درصد از کل صادرات را تشکیل می دهد، در حالی که تنها ۱۱ درصد از صادرات پاکستان به چین می رود. در مجموع، پاکستان از مازاد تجاری ۵.۴ میلیارد دلاری با آمریکا و کشورهای غربی برخوردار است که این موضوع به شدت با کسری تجاری بیش از ۱۵ میلیارد دلار در تجارت با چین در تضاد است.

برخی از تحلیلگران معتدند که با توجه به اینکه چین یک تامین کننده و ایالات متحده یک خریدار است، اگر پاکستان قصد دارد صادرات خود را افزایش دهد، ایالات متحده و اروپا بازارهای اصلی هستند. از این رو، علیرغم سرمایه گذاری قابل توجه چینی ها، به دلایل تجاری و اقتصادی، امریکا و سایر کشورهای غربی همچنان برای پاکستان اهمیت بیشتری دارند. افزون بر این، پاکستان در حال حاضر در حال بهره بردن از کمک های نظامی ایالات متحده است که ممکن است در آینده به دنبال از سرگیری آن نیز باشد.

پاکستان بر روی طناب بی طرفی

درک تهدید پاکستان از سوی هند و تلاش برای حمایت از مسائل اصلی آن، مانند کشمیر، مسیر روابط قدرت های بزرگ این کشور را شکل داده است. در خصوص مسئله کشمیر، چین به حمایت از موضع پاکستان نزدیک‌تر است. چین علیرغم عضویت در نشست کارگروه گردشگری جی ۲۰ در منطقه مورد مناقشه نادیده گرفته شد. در همین حال، واشنگتن از حمایت از موضع پاکستان در مورد کشمیر یا حتی زیر سوال بردن سابقه حقوق بشر هند در منطقه فاصله زیادی دارد.

در نتیجه، واشنگتن با تعمیق همکاری راهبردی با هند برای مقابله با چین، به طور فزاینده ای در اسلام آباد، زمین بازی را به پکن واگذار کرده است. ایالات متحده باید بین رقابت با چین از نظر سیاسی و استراتژیک و دنبال کردن همکاری تاکتیکی با پکن در مورد موضوعاتی که اهمیت فوری دارند، تعادل برقرار کند. از آن جمله می توان به جلوگیری از جنگ بین هند و پاکستان و مقابله با تروریسم در افغانستان اشاره کرد.

برای پاکستان، دوستی استراتژیک با چین ضروری است، اما به تنهایی برای مقابله با چالش های اقتصادی و امنیتی آن کافی نیست

اسلام آباد نگرانی های واشنگتن در مورد نقش چین و هند در استراتژی هند_آرام خود را درک کرده است. با این حال، ایالات متحده باید تأثیرات درجه دوم رقابت خود با چین را بر کشورهایی مانند پاکستان نیز در نظر بگیرد. برای پاکستان، دوستی استراتژیک با چین ضروری است، اما به تنهایی برای مقابله با چالش های اقتصادی و امنیتی آن کافی نیست.

با توجه به جایگزین های محدود، پاکستان همچنین به ایالات متحده، یک شریک اقتصادی مهم، و به طور سنتی یک تامین کننده امنیتی ارزشمند، برای فرار از بحران های قریب الوقوع در داخل و چالش های خارج از کشور نیاز دارد. بنابراین، با حفظ دوسوگرایی، حتی زمانی که نفوذ چین در پاکستان حال افزایش است و ایالات متحده دیگر یک ابرقدرت بدون چالش نیست، برای منافع سلام آباد بسیار مهم است.

تا زمانی که پاکستان روی طناب بی طرفی گام برمی دارد، ارتباط استراتژیک خود را با واشنگتن حفظ کرده و مزایای مشارکت خود با پکن را متنوع خواهد کرد؛ به طوری که این کشور می تواند فضای مانور خود را در یک محیط ژئوپلیتیکی نامطمئن حفظ کند

در همین راستا، بحث نگران کننده در مورد ایجاد تعادل همچنان بر محافل سیاست پاکستان برای انتخاب چین و ایالات متحده تأثیر خواهد گذاشت؛ به طوری که رقابت تشدید خواهد شد.

در حال حاضر، هم چین و هم ایالات متحده از اعمال فشار آشکار بر پاکستان برای گرفتن طرف مقابل خودداری کرده اند. تا زمانی که پاکستان روی طناب بی طرفی گام برمی دارد، ارتباط استراتژیک خود را در واشنگتن حفظ کرده و مزایای مشارکت خود با پکن را متنوع خواهد کرد به طوری که این کشور می تواند فضای مانور خود را در یک محیط ژئوپلیتیکی نامطمئن حفظ کند.

با این حال، اگر منافع اقتصادی، سیاسی و امنیتی پاکستان بیش از حد به سمت یک قدرت بزرگ و به قیمت از دست دادن قدرت دیگر حرکت کند، در معرض خطر قرار گرفتن در یک لحظه انتخاب نامطلوب قرار می گیرد.