بازار؛ گروه بین‌الملل: در آخرین نشست سران گروه ۷ در هیروشیما؛ ایالات متحده، کانادا، بریتانیا و اتحادیه اروپا یازدهمین بسته تحریم‌های ضد روسیه را تصویب کردند. این بسته شامل بیش از ۹۰ شرکت از سراسر جهان است که به گفته بروکسل، ظاهراً اقدامات محدودکننده را نقض کرده و به عرضه کالاهای تحریم شده روسیه (از جمله شرکت‌هایی در ارمنستان، ایران، امارات، سوریه و غیره) ادامه می‌دهند.
در عین حال، هشت شرکت از این ۹۰ شرکت در چین فعالیت می‌کنند. در همین راستا، اورسولا فون در لاین، رئیس کمیسیون اروپا، در مصاحبه با شبکه تلویزیونی ZDF آلمان، با اشاره به چین، که شرکت‌های آن برای اولین بار از زمان آغاز بحران نظامی و سیاسی روسیه و اوکراین تحریم شدند، بر لزوم یافتن جایگزینی برای ابرپروژه چینی یک کمربند، یک جاده تاکید کرد.
ابتکار پکن تقویت پروژه‌های تجاری و سرمایه گذاری چندجانبه با مشارکت بیشتر کشورها و استفاده از سرمایه‌های چینی و خارجی است. طی ۱۰ سال گذشته، ۱۵۲ کشور و بیش از ۳۰ سازمان بین المللی به این پروژه پیوسته‌اند
اهمیت پروژه BRI برای پکن
با توجه به جهش اقتصادی چین در آغاز قرن بیست و یکم، شی جین پینگ، رئیس جمهور چین برای اولین بار در سال ۲۰۱۳ پروژه بین المللی جهانی یک کمربند، یک جاده را به نوعی به عنوان احیای جاده تاریخی ابریشم پیشنهاد کرد. ماهیت ابتکار پکن تقویت پروژه‌های تجاری و سرمایه گذاری چندجانبه با مشارکت بیشتر کشورها و استفاده از سرمایه‌های چینی و خارجی است. طی ۱۰ سال گذشته، ۱۵۲ کشور و بیش از ۳۰ سازمان بین المللی به این پروژه پیوسته‌اند.
طبیعتاً چنین ابتکاراتی از هیچ زاده نمی‌شود و منافع راهبردی کشور آغازگر را دنبال می‌کند. بر این اساس، پویایی توسعه اقتصادی و جمعیت بالای چین، شرایط آن برای صادرات کالاهای چینی به بازارهای جهانی، رشد تولید ناخالص داخلی، تقویت پول ملی و دسترسی سیستماتیک به بازارها و مناطق (کشورها) جدید ایجاد کرده است.
چین با در نظر گرفتن فواصل جغرافیایی و نیاز عینی در نوسازی لجستیک (به ویژه ارتباطات تجاری زمینی - جاده‌ها و راه آهن) و همچنین با در نظر گرفتن فرصت‌های مالی بالای بازار اروپا، روی پروژه‌های جدید چندجانبه کار می‌کند. در میان مسیرهای جایگزین بین المللی به سمت غرب، چین قبلاً سه گزینه را ایجاد کرده است: ۱- «کریدور روسیه»، یعنی از طریق خاک روسیه و به اروپا ( به دلایل تحریم‌های ضد روسی غرب، احتمالا این مسیر به سمت کشورهای اتحادیه اروپا موقتاً متوقف شود). ۲- کریدور میانی (که به آن «کریدور تورانی» نیز گفته می‌شود، زیرا ذینفعان اصلی آن عمدتا جهان ترک یا اعضای سازمان کشورهای ترک هستند) که شامل کشورهای آسیای مرکزی، دریای خزر، آذربایجان، گرجستان (احتمالاً کریدور زنگزور ارمنستان)، ترکیه و اتحادیه اروپا و ۳- «کریدور ایران و ترکیه» شامل کشورهای آسیای مرکزی، ایران، ترکیه و اتحادیه اروپا.
هیچ مسیر زمینی دیگری از چین به اروپا وجود ندارد. پکن در تلاش است تا با استفاده از توان مالی، اقتصادی و نظامی-سیاسی خود، تمامی این مسیرهای جایگزین را برای ورود به بازار اروپا جذب کند. در پایان سال ۲۰۲۲، گردش تجاری چین با کشورهای آمریکا و اتحادیه اروپا به ۱.۶ تریلیون دلار رسید که یک رکورد محسوب می‌شود. به ویژه تجارت چین و آمریکا به ۷۶۰ میلیارد دلار و تجارت چین با اتحادیه اروپا ۸۴۷ میلیارد دلار افزایش یافت. این در حالی است که جو بایدن، رئیس جمهور ایالات متحده، ظاهراً به دلیل مسائل بحث برانگیز در مورد سرنوشت تایوان، و همچنین به دلیل رقابت شدید اقتصادی (به ویژه در زمینه فناوری) با جمهوری خلق چین، سیاست فشار بر این کشور را دنبال می‌کند.
سرگئی لاوروف، وزیر امور خارجه روسیه در سی و یکمین مجمع شورای سیاست خارجی و دفاعی، با ارزیابی رویکرد کشورهای G۷ در قبال چین، آن را «سیاست مهار مضاعف روسیه و چین» توصیف کرد
در این راستا و در ژوئن ۲۰۲۱، واشنگتن سرمایه گذاری در شرکت‌های فناوری چینی را ممنوع کرد و در نوامبر همان سال، رئیس جمهور بایدن قانونی را امضا کرد که در آن استفاده از تجهیزات غول‌های فناوری چینی Huawei و ZTE در ایالات متحده ممنوع شد. با این وجود، سال گذشته رشد ثابتی در تجارت چین با ایالات متحده و اتحادیه اروپا وحود داشت. در عین حال، تعادل صادرات و واردات به نفع چین است. به ویژه، چین بیشتر از آنچه که از آن خرید می‌کند (ایالات متحده ۴۰۸ میلیارد دلار و اتحادیه اروپا ۲۸۵.۴ میلیارد دلار صادرات دارد) به غرب کالا می‌فروشد (آمریکا ۵۶۷.۳ میلیارد دلار و اتحادیه اروپا ۵۶۲ میلیارد دلار کالا وارد کرد). در عین حال، ایالات متحده و اتحادیه اروپا خدمات بیشتری به چین می‌فروشند تا اینکه از چین وارد می‌کنند.
با وجود این پویایی فزاینده گردش تجاری، در ماه می ۲۰۲۳ کشورهای غربی پس از اجلاس سران گروه ۷ در هیروشیما، تحریم‌های واقعی را برای مهار چین اعمال می‌کند. به همین دلیل است که سرگئی لاوروف، وزیر امور خارجه روسیه در سی و یکمین مجمع شورای سیاست خارجی و دفاعی، با ارزیابی رویکرد کشورهای G۷ در قبال چین، آن را «سیاست مهار مضاعف روسیه و چین» توصیف کرد.
دست بسته غرب
غرب چه چیزی را جایگزین پروژه چینی یک کمربند، یک جاده می‌داند؟ برخی از کارشناسان فکر می‌کنند که آنچه اورسولا فون در لاین به عنوان یک جایگزین آشکار جغرافیایی و اقتصادی برای چین می‌داند، آفریقا است که قبلاً مستعمره اروپایی بود (به عنوان مثال فرانسه، پرتغال، اسپانیا، انگلیس، ایتالیا و آلمان).
سرمایه گذاری و رشد فناوری ایالات متحده، کانادا، بریتانیا و اتحادیه اروپا در اقتصاد هند و آفریقا، شاخص تحولات جدید در سیاست منطقه‌ای و جهانی خواهد بود
به عبارت دیگر، سرمایه گذاری و فناوری اروپایی می‌تواند از چین دور و به آفریقا که از نظر جغرافیایی نسبتاً نزدیک است، حرکت کند و هزینه‌های مالی لجستیک و ارتباطات جدید را به حداقل برساند. در عین حال، ایالات متحده به دنبال انتخاب هند، همسایه و رقیب چین، به عنوان مرکز جدید حمایت آسیایی خود از صادرات فناوری و سرمایه‌گذاری است. «جایگزین هندی» برای جاده ابریشم چین نه تنها با ویژگی‌های جغرافیایی، تمدن هند و اروپایی، تعادل جمعیتی بین دهلی نو و پکن تعیین می‌شود، بلکه با تمایل به مهار ارتباطات زمینی چین با جهان خارج (در درجه اول اروپا) نیز در ارتباط است. سرمایه گذاری و رشد فناوری ایالات متحده، کانادا، بریتانیا و اتحادیه اروپا در اقتصاد هند و آفریقا، شاخص تحولات جدید در سیاست منطقه‌ای و جهانی خواهد بود.
اگر پکن استقلال خود را حفظ کند و در مورد تایوان و روسیه امتیازی به واشنگتن ندهد، بعید است که ایالات متحده به ارتباط چین با اتحادیه اروپا "چراغ سبز" نشان دهد. با این حال، چین وارث تمدن باستانی است، نقش کلیدی و مثبت شوروی را به یاد می‌آورد و نمی‌تواند اقتدار خود را به خاطر جاه طلبی‌های جو بایدن تضعیف کند.
با این حال، آیا ایالات متحده و کشورهای اتحادیه اروپا تابع آن قادر به تغییر روند طبیعی تاریخ و اقتصاد جهانی هستند که چین به طور پیوسته در رتبه دوم قرار دارد؟ غرب با اتحاد جدید اقتصادی و سیاسی چین با روسیه، ایران، عربستان سعودی، امارات، ترکیه و دیگران چه مخالفتی می‌تواند داشته باشد؟ این بدان معنا نیست که ایالات متحده و اتحادیه اروپا نمی‌توانند مراکز جایگزین در اقتصاد جهانی ایجاد کنند. اما به منابع و زمان قابل توجهی نیاز دارد. هرچند که ایالات متحده از رشد اقتصاد چین و عقب افتادن از آن وحشت دارد.
از آنجایی که BRI یک ابتکار بلندمدت است که در سال‌های آینده به تکامل خود ادامه خواهد داد، پکن باید موفقیت و تأثیر پروژه‌های خود در خاورمیانه را به دقت ارزیابی کرده تا تصمیمات آگاهانه‌ای در مورد چگونگی ادامه آن اتخاذ کند
جایگاه خاورمیانه
مشارکت چین در خاورمیانه را می‌توان به دو عامل اصلی نسبت داد. اول، به دنبال آن است که به عنوان یک قدرت بزرگ توسط سایر کشورها به رسمیت شناخته شود. خاورمیانه یک منطقه استراتژیک مهم است و تعامل چین راهی برای افزایش نفوذ و سهم خود در نظم جهانی تلقی می‌شود. دوم، تامین منافع اقتصادی خود در منطقه از طریق چارچوب BRI و دسترسی مستمر به منابع انرژی است که به شدت به آن وابسته است. بنابراین BRI ابزاری برای چین برای افزایش کانال‌های صادرات کالا، کاهش اصطکاک تجاری، بهبود دسترسی به منابع طبیعی، ایجاد زنجیره تامین و ایجاد فرصت‌هایی برای شرکت‌های چینی جهت سرمایه گذاری در خارج از کشور و فروش کالا و خدمات است. به همین منظور، طی ده سال گذشته چارچوب BRI را با استراتژی‌های توسعه ملی کشورهای خاورمیانه یکپارچه کرده است.
از آنجایی که BRI یک ابتکار بلندمدت است که در سال‌های آینده به تکامل خود ادامه خواهد داد، پکن باید موفقیت و تأثیر پروژه‌های خود در خاورمیانه را به دقت ارزیابی کرده تا تصمیمات آگاهانه‌ای در مورد چگونگی ادامه آن اتخاذ کند. موفقیت آن در خاورمیانه به عوامل متعددی از جمله ثبات اقتصادی و سیاسی منطقه، کیفیت پروژه‌های BRI و تمایل کشورهای میزبان برای همکاری با چین بستگی دارد. مهمتر از آن، پروژه‌های BRI برای کشورهای توسعه نیافته خاورمیانه که به اعتبار دهندگان خارجی وابسته هستند برای ایجاد زیرساخت‌های فیزیکی و دیجیتالی حیاتی ضروری است. این پروژه‌ها هم اکنون در حال بهره برداری هستند و یا وارد فاز دوم و سوم توسعه می‌شوند.
با این حال، آنچه مسلم است اینکه چین همچنان بزرگترین سرمایه گذار خارجی در خاورمیانه است و احتمالاً همچنان نقش مهمی در توسعه منطقه ایفا خواهد کرد. تاکید بر زیرساخت‌های دیجیتال چیزی است که شاید اکثر ناظران غربی از آن بی‌اطلاع باشند و بهتر است به آن توجه کنند. در همین حال، با گذشت دهمین سال تاسیس BRI، چین برنامه اولیه خود را بررسی و تنظیمات لازم را برای همسویی با اولویت‌های داخلی و جهانی فعلی خود انجام می‌دهد. خاورمیانه یک منطقه کلیدی برای BRI باقی خواهد ماند و بدیهی است که پکن به تعامل خود در سال‌های آینده ادامه خواهد داد.
نظر شما