احتمال افزایش قیمت جهانی نفت با آغاز تعطیلات تابستانی در غرب

وحید پورتجریشی؛ بازار: قیمت جهانی نفت طی یک سال گذشته دچار افت و خیز شدید و برخی موارد مانند فصل زمستان گذشته، با عدم افزایش خود حتی بسیاری از تحلیلگران را به تعجب واداشت. بر خلاف پیش بینی های انجام شده در خصوص افزایش قیمت جهانی نفت به دلیل افزایش تقاضا در فصل زمستان، قیمت نفت نه تنها با افزایش قیمت مواجه نشد، بلکه شاهد ریزش قیمت در بازارهای جهانی بودیم.

اکنون اما بازار نفت بسیار پیچیده شده و فاکتورهای فاندامنتال مهمی در آن دخیل هستند که منجر به ایجاد پیچیدگی در تحلیل قیمت برای ماه های آتی می شود. با اینحال، تحلیل این بازار برای یک کشور نفتی مانند ایران بسیار پراهمیت بوده و نمی توان آن را به حال خود رها کرد.

در ماه می که اکنون در واپسین روزهای آن به سر می بریم، قیمت نفت شاهد تکانه هایی مثبت بود که دلیل عمده آن تصمیم اوپک پلاس برای کاهش تولید بوده است. در ادامه به مهمترین عوامل پیش روی بازار نفت اشاره خواهیم کرد تا بتوان بهتر تشخیص داد که آینده پیش روی این بازار به چه شکل خواهد بود. آیا در سه ماهه دوم و سوم سال جاری باید منتظر افزایش قیمت بود و یا کاهش بیشتر و البته رکود در این بازار؟

اقتصاد هند و چین، مهمترین عامل تعیین کننده قیمت نفت

مهمترین فاکتور تعیین کننده در هر بازار، میزان کشش و تقاضای آن بوده و در بازار نفت، سال هاست که بیشترین میزان واردات نفتی به دو کشور هند و چین به عنوان دو اقتصاد بزرگ آسیا و البته بزرگترین مصرف کنندگان نفت در جهان بستگی دارد.

در حال حاضر، شاخص های اقتصادی هر دو کشور چندان چنگی به دل نزده و علیرغم موفقیت هر دو کشور در مهار تورم و بهبود شاخص های مهمی همچون CPI، روند رو به جلویی را در وضعیت کلی آنها شاهد نیستیم.

به عنوان مثال، علیرغم هدفگذاری دولت چین برای دستیابی به رشد اقتصادی ۵ درصدی برای سال جاری میلادی، آخرین آمار این کشور نشان می دهد که میزان رشد اقتصاد چین در ماه آوریل در محدوده ۴ درصد قرار داشته و به هدفگذاری مذکور نیز نرسیده است.

هند نیز اگرچه رشد اقتصادی خوبی را تجربه کرده، اما همچنان اقتصاد این کشور با چالش های ناشی از ضعف اقتصاد جهانی، تورم ناشی از دوران کرونا و عدم کشش بازارهای جهانی برای خرید اجناس این کشور روبرو بوده که منجر به کاهش نیازهای نفتی این کشور نیز شده است. اگرچه وضعیت در اروپا و آمریکا نیز به همین منوال بوده و تفاوت چندانی با دو کشور هند و چین ندارد.

ادامه فروش نفت ارزان قیمت روسیه

از زمان شکل گیری تحریم های نفتی علیه روسیه و شدن گرفتن آنها از اوایل سال جاری میلادی، مفهوم «حمل نقل سیاه» یا همان Dark Shipping نیز ماهیتی جدید و کاملا سازمان یافته به خود گرفته است. به عنوان مثال، می توان به نقش ترکیه در فروش نفت روسیه اشاره کرد که رسانه های غربی همچون CNBC و رویترز طی ماه های گذشته بارها آن را مطرح کرده اند.

دلیل شکل گیری شبکه توزیع مخفیانه نفت روسیه نیز مشخص است: افزایش نیاز نفتی کشورهای اروپایی و بهای آن در بازار طی ماه های گذشته، تحریم صادرات نفتی روسیه به اروپا از طریق خط لوله نورد استریم ۲ و البته تلاش بازیگران دولتی منطقه ای همچون ترکیه برای درآمدزایی از طریق دلالی نفتی. برای اثبات این موضع می توان به نقش آفرینی ترکیه در انتقال گاز روسیه به اروپا و تلاش برای تبدیل شدن به هاب توزیع گاز قاره سبز اشاره کرد.

لذا، مساله فروش نفت ارزان قیمت روسیه همچنان ادامه داشته که از جمله دلایل اصلی در مسیر کاهش قیمت نفت طی ماه های گذشته به حساب می آید. به عنوان مثال، خبرگزاری بلومبرگ در گزارشی اعلام کرد که صادرات نفت روسیه در ماه فوریه سقف تاریخی صادرات نفتی مسکو به دهلی نو را شکسته است.

لازم به ذکر است که سهم روسیه از بازار نفت هند پیش از آغاز جنگ اوکراین، تنها یک درصد بود که در حال حاضر، ۳۵ درصد از نفت مورد نیاز هند را مسکو تامین می کند. به گفته بلومبرگ، هند روزانه حدود ۱.۶۲ میلیون بشکه نفت از روسیه وارد می کند که این نفت ارزان قیمت، به موتور محرک اصلی هند در رشد اقتصادی این کشور برای سال ۲۰۲۳ تبدیل شده است.

از سوی دیگر، به دلیل تحریم های بانکی وضع شده علیه روسیه طی ماه های گذشته، مسکو نیز امکان دریافت نفت های به فروش رسیده خود از طریق شبکه بانکی را نداشته و البته، ادامه جنگ اوکراین در کنار افزایش نیاز مبرم روسیه به بهبود وضعیت اقتصادی و شاخص روبل، این کشور را مجاب به همکاری با بازیگران دولتی و غیر دولتی منطقه ای برای فروش با واسطه نفت و گاز خود به مشتریان و دریافت وجوه مورد مطالبه از طریق این کانال می نماید.

 

با تمامی فاکتورهای منفی ذکر شده برای بازار نفت که چشم انداز بازار را تا حد زیادی تیره و تار نشان می دهد، باید توجه داشت که تعطیلات تابستانی در غرب از اول ماه ژوئن آغاز شده و تا پایان ماه آگوست نیز ادامه خواهد داشت

تعطیلات تابستانی و افزایش تقاضا در بازار جهانی نفت

با تمامی فاکتورهای منفی ذکر شده برای بازار نفت که چشم انداز بازار را تا حد زیادی تیره و تار نشان می دهد، باید توجه داشت که تعطیلات تابستانی در غرب از اول ماه ژوئن آغاز شده و تا پایان ماه آگوست نیز ادامه خواهد داشت. بر اساس سنت هر ساله، به دلیل افزایش تقاضای جهانی برای سوخت در فصل تابستان که ناشی از سفرهای این فصل است، قیمت نفت خام و دیگر مشتقات نفتی تا حد چشمگیری افزایش می باید.

این بحران در سال گذشته و پس از اتمام یک دوره تقریبا دو ساله قرنطینه در آمریکا و اروپا منجر به شکل گیری بحران قیمت در بازار جهانی نفت شد که نهایتا دولت آمریکا برای حل این مشکل، دست با دامان عربستان سعودی و دیگر اعضای اوپک برای افزایش تولید و همچنین استفاده از ذخایر استراتژیک خود برای تعدیل قیمت ها در بازار شد.

از سوی دیگر، دولت روسیه نیز که به خوبی این موضوع را درک کرده، روز ۲۳ می اعلام کرد که در نظر دارد موضوع تحریم فروش گازوئیل به کشورهای غیر دوست را مورد بررسی قرار دهد. این اقدام روسیه درست یک هفته پیش از آغاز تعطیلات تابستانی در غرب انجام شده و از جمله دلایل افزایش هرچند اندک قیمت نفت در بازارهای جهانی شد.

اگر مسکو بتواند تهدیدات خود را برای تحریم مشتقات نفتی به ویژه محصولات سوختی فسیلی عملیاتی سازد، می توان انتظار افزایش تدریجی قیمت نفت را طی سه ماهه آتی داشت.

از سوی دیگر، اوپک نیز تاکنون در دو مرحله میزان تولید نفت خود را کاهش داده و بر اساس آخرین داده ها، این میزان قرار است تا ۱.۵ میلیون بشکه در روز کاهش یابد. مجموع این دو عامل فاندامنتال مثبت می تواند منجر به افزایش قیمت نفت در بزاراهای جهانی شود.

با اینحال باید منتظر ماند و دید که تمهیدات غرب در برابر اقدامات نفتی مسکو که به احتمال زیاد می تواند دامنه گسترده تری را نیز طی سه ماهه آتی در بر گیرد، چیست.