بازار؛ گروه آب و انرژی: بیست و چهارم فوریه ۲۰۲۲ بود که آژیر جنگ بین روسیه و اوکراین به صدا درآمد. هم زمان با شروع این جنگ نگرانی شدید در بازار نفت حاکم شد. برخی از کارشناسان از احتمال افزایش قیمت نفت به بیش از ۱۵۰ دلار و رسیدن آن به ۲۰۰ دلار هم خبر می دادند. حالا اما درست در یک سالگی این جنگ قیمت نفت به حدود ۸۳ دلار رسیده و بهای گاز در اروپا به پایین ترین مقدار خود در طول ۵ سال گذشته رسیده است. در این میان برخی از زمین گیر شدن و فلج شدن اقتصاد روسیه با شروع تحریم های اروپا خبر می دادند. اما آنگونه که آمارها نشان می دهد تولیدات نفتی مسکو در سال گذشته نه تنها کاهش نیافته بلکه ۲۵۰ هزار بشکه هم بیشتر سقف تعیین شده از سوی اوپک پلاس بوده است. به بهانه یک سالگی این جنگ در ادامه گفتگویی با روح الله کهن هوش نژاد کارشناس و تحلیل گر بازار انرژی خواهیم داشت. او در این گفتگو از ایجاد تغییراتی در بازار جهانی نفت خبر داده و معتقد است که بعد از اتمام این جنگ بعید است که بازیگران تجارت نفت روسیه و قاره سبز به حالت قبل بازگردد. به گفته او هر چند که این جنگ نتوانست تغییر زیادی در مقدار تولید و صادرات نفت روسیه داشته باشد. اما شروع تحریم ها درآمدهای این کشور را به شدت کاهش داد و به حدود یک سوم رسانده است. متن کامل گفتگوی بازار به روح الله کهن هوش نژاد کارشناس انرژی را در ادامه می خوانید:
مسکو با وجود تحریم ها توانست تولیدات خود را افزایش دهد. آمارهای منتشر شده نشان می دهد که در سال ۲۰۲۲ متوسط تولید این کشور ۱۰ میلیون و ۷۵۰ هزار تن بوده است
*حدود یک سال (۲۴ فوریه ۲۰۲۲) پیش بود که جنگ روسیه و اوکراین شروع شد. بسیاری بر این باور بودند که شروع این جنگ باعث حذف روسیه از بازارهای جهانی خواهد شد. این پیش بینی ها تا چه اندازه محقق شد؟
هم زمان با شروع این جنگ شروع، ترس و هراس نسبت به کاهش عرضه نفت هم بازار جهانی را فرا گرفت. اما در ادامه مشخص شد که این پیش بینی ها اتفاق نخواهد افتاد. قبل از شروع تحریم ها بسیاری از کشورها مقدار زیادی از نفت روسیه را خریداری کردند. به همین دلیل مسکو با وجود تحریم ها توانست تولیدات خود را افزایش دهد. آمارهای منتشر شده نشان می دهد که در سال ۲۰۲۲ متوسط تولید این کشور ۱۰ میلیون و ۷۵۰ هزار تن بود؛ حال آنکه بر اساس توافق اوپک پلاس قرار بود که این کشور تولیدات خود را به ۱۰ میلیون و ۵۰۰ هزار بشکه کاهش دهد. اما به دلیل افزایش تقاضا تولیدات مسکو نه تنها کاهش نیافت بلکه روند افزایشی هم به خود گرفت.
جدای از تولید، صادرات نفت روسیه هم روزهای خوبی را سپری کرد و توانست روند افزایشی خود را حفظ کند. بر اساس اطلاعات منتشر شده از سوی آژانس بین المللی انرژی در ژانویه ۲۰۲۳صادرات روسیه به ۸ میلیون و ۲۰۰ هزار بشکه در روز رسیده که به نوعی رکورد صادراتی محسوب می شود. این کشور برای حفظ صادرات خود وارد دور زدن تحریم ها شده و با توجه به تشدید تحریم ها پیش بینی می شود در سال ۲۰۲۳ به دنبال راه های جدیدی برای عبور از تحریم ها باشد.
*درآمدها و اقتصاد روسیه تا چه اندازه تحت تاثیر این جنگ قرار گرفته است؟
همانطور که اشاره کرد این جنگ نتوانست تغییر زیادی در مقدار تولید و صادرات نفت روسیه داشته باشد. اما شروع تحریم ها درآمدهای این کشور را به شدت کاهش داد و به حدود یک سوم رساند. طوری که این کشور در ژانویه دچار کسری بودجه شد.
روسیه تاب آوری زیادی نسبت به نوسانات قیمت نفت داشت. بررسی ها نشان می دهد که در سال گذشته رشد اقتصادی مسکو ۱.۲ درصد کاهش پیدا کرد این در حالی است که پیش بینی می شد که به دلیل اعمال سقف قیمتی و تحریم ها، رشد اقتصادی این کشور حدود ۱۰ درصد افت کند
* به دنبال شروع جنگ و اعمال تحریم ها علیه روسیه، کشورهای اروپایی به دنبال منابع دیگری برای تامین انرژی خود بودند. آیا فکر می کنید که روسیه در سال های آینده بتواند دوباره جایگاه قبلی خود در قاره سبز را پیدا کند؟
روسیه قصد داشت از سلاح نفت و گاز در این جنگ استفاده کرده و بحران انرژی در بازار جهانی ایجاد کند. در مقابل هم اروپا بسته های تحریمی خود را افزایش می داد تا اینکه در نهایت تصمیم به اعمال سقف قیمتی علیه نفت مسکو گرفته شد. بعد از کش و قوس های فراوان قیمت نفت روسیه ۶۰ دلار و قیمت دیزل و گازوییل حدود ۱۰۰ دلار در نظر گرفته شد. این تصمیم برای تحت فشار قرار دادن درآمدهای روسیه بدون حذف نفت مسکو از بازار اجرایی شد. البته تحریم های اعمالی مانع خرید نفت از این کشور نشد و خرید کشورهای اروپایی همچنان ادامه داشت. اما برخی از کشورها به دنبال اعمال فشار بیشتری بودند به عنوان مثال استونی سقف قیمتی را ۳۰ دلار در نظر گرفته است. این تصمیم بیشتر سیاسی بوده و می تواند تعادل بازار را بهم بریزد.
نکته مهم این است که بعد از گذشت یک سال تغییرات زیادی در وضعیت در واردات، صادرات و تجارت نفت دنیا ایجاد شده است. البته به نظر می رسد که این تغییرات تا سال ها ادامه پیدا کرده و صادرکنندگان نفت به اروپا و وارد کنندگان نفت از روسیه را تغییر خواهد داد. حتی اگر جنگ پایان یابد بازگشت اروپا به واردات نفت از روسیه بسیار سخت بوده و واردکنندگان نفت روسیه که بزرگترین آنها چین و هند هستند به آسانی تغییر نخواهد کرد.
*با وجود کاهش درآمدهای نفتی اما رشد اقتصادی این مسکو خیلی دستخوش تغییرات قرار نگرفته، دلیل این مساله چیست؟
تاب آوری مسکو نسبت به نوسانات قیمتی بسیار بالاست. چرا که روسیه به عنوان دومین تولید کننده بزرگ اقتصاد متنوعی داشته و همواره قیمت نفت در بودجه خود را کمتر از بازار قرار داده و تاب آوری بیشتری نسبت به نوسانات قیمت نفت داشته است. در سال گذشته رشد اقتصادی مسکو ۱.۲ درصد کاهش پیدا کرد این در حالی است که پیش بینی می شد که به دلیل اعمال سقف قیمتی و تحریم ها، رشد اقتصادی این کشور حدود ۱۰ درصد کاهش پیدا کند. اما این کشور توانست به لطف افزایش تولید و صادرات در برابر افت رشد اقتصادی مقاومت کند.
*فکر می کنید در سال ۲۰۲۳ وضعیت تولیدات نفتی و اقتصاد روسیه چطور باشد؟
تولید روسیه در ۲۰۲۲ حدود ۱۰ میلیون و ۷۵۰ هزار بشکه بود. اما این کشور اعلام کرده که تولیدات خود را در سال ۲۰۲۳ حدود ۵۰۰ هزار بشکه کاهش داده و به حدود ۱۰ میلیون بشکه برساند.
*این جنگ به سود کدام کشورها بود؟
برندگان تحریم روسیه را می توان چین و هند دانست که می توانند بازار جدیدی برای مسکو باشد. این دو کشور با استفاده از نفت ارزان روسیه ظرفیت پالایشگاه های خود را تکمیل کردند. بر اساس آمار اعلامی دهلی و پکن در ژانویه ظرفیت پالایشگاهی خود را به بالاترین مقدار خود طی ۵ سال گذشته رساندند. همچنین در فوریه امسال صادرات سوخت دیزل چین ۲.۵ میلیون تن گزارش شده که یک رکود محسوب می شود. چین حتی به بازار صادرات گاز ال ان جی هم ورود کرده و به دنبال افزایش سهم بازار خود در این حوزه است. پیش بینی می شود که ۱۵ درصد قراردادهای مربوط به ال ان جی از سال ۲۰۲۷ به بعد مربوط به چین خواهد بود و سهم این کشور در بازار سوخت دیزل و ال ان جی به شدت افزایش یابد. البته چین همواره شریک استراتژیک مسکو بوده و بعد از تحریم ها به دلایل منافع اقتصادی این شراکت را توسعه داد. حتی مقامات پکن در آخرین سفر خود تداوم همکاری های خود را گوش زد کردند و حتی در مواقعی در مسیر دور زدن تحریم ها پرچم خود را روی کشتی های روسی گذاشتند. البته حمایت های چین از روسیه یک دلیل سیاسی هم دارد و آن این است که اگر قرار باشد روزی پکن به تایوان حمله کند حمایت روسیه را نیاز دارد.
نظر شما