نداشتن بازار؛ درد صنعت زنبورداری| نژاد زنبور ایرانی نمیتواند با ترکیب ژنتیکی خوب وارداتی رقابت کند

بازار؛ گروه کشاورزی: در حالی که بر اساس گزارشات جهانی منتشر شده پیش بینی می شود در سال بازاری به ارزش ۹.۷ میلیارد دلار برای محصول عسل تا پایان سال ۲۰۲۳ پیش بینی می شود، گفته می شود ایران به صورت رسمی صادرات عسل ندارد. اگرچه کارشناسان و فعالان کشور معتقدند عسل ایران به صورت غیررسمی از کشور خارج می شود و در دیگر کشورها بسته بندی و صادر می شود. با این وجود مشکلات و مسائل صنعت زنبورداری محدود به این نیست و زنبورداران کشور در مجموعه ای از مشکلات دست و پا می زنند آن هم در شرایطی که که به گفته مسئولان در حال حاضر بیش از ۸۸هزار نفر در این صنعت شاغل هستند.

غالب زنبورداران مشکل بازاریابی دارند

مهدی اخوان مقدم فعال صنعت زنبورداری در خصوص وضعیت فعلی این صنعت به خبرنگار بازار می گوید: الان در صنعت زنبورداری از نظر توسعه کمّی به حد خود رسیده ایم و از نظر تعداد کلنی و بهره بردار مطلوب هستیم و شاید مقداری هم بیشتر از آنچیزی که باید باشد توسعه داشته ایم. لذا از این به بعد باید به سمت توسعه کیفی برویم.

مقدم افزود: از سوی دیگر باید بازار را نیز گسترش داد. چرا که زنبورداران اکثرا با مساله بازاریابی مشکل دارند به خصوص اینکه بازاریابی را نمی توان فردی انجام داد.

وی ادامه داد: به عبارت دیگر بازاریابی باید در قالب تشکل هایی انجام شود یا اینکه شرکت هایی باشند که این کار را انجام بدهند کما اینکه الان نمونه های موفقی هم در داخل کشور هست.

این فعال زنبورداری خاطر نشان کرد: الان درد صنعت زنبورداری این است که بازار نیست؛ یعنی محصولی که تولید می کنند به سختی فروش می رود و زنبوردار مجبور است خود را با تقاضای بازار ایران وفق بدهد که طبیعتا به خاطر اینکه توان مالی مردم محدود است آن نتیجه ای که از صنعت زنبورداری انتظار داریم، حاصل نمی شود.

حریم زنبورستان ها قانونی شناخته نمی شود

مقدم افزود: از دیگر چالش های مطرح در صنعت زنبورداری بحث قانونی شناخته نشده حریم زنبورستان های است؛ به این معنا که باید به زنبورداران فضای کار حرفه ای بدهند نه اینکه در یک منطقه به ۱۰نفر مجوز زنبورداری بدهند و این افراد در یک جا مستقر شوند. چون هم بحث کثرت آلودگی بالا می رود و هم بحث اینکه محصولشان کم می شود و محصول دیگر اقتصادی نیست.

این فعال بخش در خصوص میزان سهم صنعت زنبورداری در صادرات غیرنفتی نیز اظهار داشت:آمار واقعی وجود ندارد و گفته می شود صادرات عسل نداریم اما می دانیم که این محصول به صورت غیررسمی ارسال می شود؛ یعنی مقدار قابل توجهی عسل به دیگر کشورها قاچاق می شود و در آنجا به نام دیگر همان کشورها بسته بندی و مجددا ارسا ل می شود.

مقدم در پاسخ به این سوال که چه عواملی بر این نحوه ارسال عسل اثرگذار است، گفت: این اقدام دو دلیل دارد؛ یکی اینکه ما واقع بینانه به بازار نگاه نمی کنیم مثلا می گویند عسل تولید شده با شکر (عسل تغذیه ای) عسل غیرقانونی است. در حالی که کشوری مثل ترکیه این عسل را از ایران خریداری و بسته بندی می کند.

وی با بیان اینکه اگر عسل تغذیه ای در ایران به عنوان عسل گرید B دسته بندی شود زنبوردار هم می تواند محصول اش را قانونا بفروشد و سود بیشتری ببرد، افزود: نه اینکه شاهدباشیم محصول را به صورت قاچاق بفروشند و نه آماری از آن داشته باشیم و نه زنبوردار سود واقعی ببرد. بلکه سود را دلال و عملا کشوری که آن را خریداری می کند می برد.

قیمت تمام شده در صنعت زنبورداری ایران بالاتر از دیگر نقاط جهان است

بر اساس این گزارش از دیگر چالش های صنعت زنبورداری بحث بالا نبودن عملکرد است و برای افزایش تولیدات غالبا به صورت کمّی توسعه داشته؛ به این معنا که فقط تعداد بهره بردار و کلنی ها افزایشی بوده است. به طوری که بر اساس آمار منتشر شده از سوی وزارت جهاد کشاورزی در حال حاضر بیش از ۱۱میلیون و ۸۰۰هزار کلنی در کشور موجود است.

امید رحمتی یکی دیگر از فعالان بخش است که در این خصوص به خبرنگار بازار می گوید: مساله اساسی اینجا است که قیمت تمام شده ما نسبت به دیگر نقاط جهان بالا است و همچنین عملکرد را بالا نبرده ایم!

رحمتی در پاسخ به این سوال که راهکار و الزامات بالا بردن عملکرد در زنبورستان های چیست گفت: اولین قدم این است که در شغل زنیورداری امنیت برقرار شود؛ الان امنیت ندارد چون در یک منطقه به تعداد زیادی مجوز داده می شود و لذا بهره بردار نگاه اقتصادی به این شغل ندارد.

وی ادامه داد: به این معنا که بهره بردار حرفه ای با چنین شرایطی نمی تواند برنامه ریزی بلند مدت برای کسب و کار خود داشته باشد.

متولیان باید نیاز ژنتیکی زنبورستانها را سریعا مرتفع کنند

این فعال بخش خاطر نشان کرد: از سوی دیگر برای بالا بردن عملکرد در زنبورستانها نیاز به ملکه اصلاح شده داریم؛ بحث ژنتیک را نمی توان نادیده گرفت لذا متولیان امر باید به این قضیه جدی نگاه کنند و حداقل نیاز ژنتیکی زنبورستان را مرتفع کنند تا بهره وری بالا برود.

رحمتی اظهار داشت: از دیگر چالش هایی که زنبوردارها با آن مواجه هستند بحث سنتی بودن کار است. به عبارت ساده تر اینکه هنوز زنبورداران کاری که انجام می دهند بر اساس کارها و روشهایی است که ۳۰ سال پیش انجام می شده است.

وی ادامه داد: بنابراین نیاز است که در زنبورستانها روشها پیشرفته تر شود و تکنولوژی ضمیمه کار شود. به این ترتیب بهره وری هم بالا می رود.

ممنوعیت واردات ملکه ناشی از واقع بینانه نبودن نگاه قانونگذاران به این موضوع است

بر اساس این گزارش، بحث قاچاق ملکه و آلودگی هایی که ممکن است از این طریق وارد زنبورستانهای کشور شود همیشه در صنعت زنبورداری مطرح بوده است و مسئولان و زنبورداران از دو جنبه متفاوت به این قضیه نگاه می کنند. به طوری که رضا مولایی دیگر فعال صنعت زنبورداری در خصوص این چالش صنعت به خبرنگار بازار می گوید: نگاه ها به این قضیه اصلا واقع بینانه نیست. چرا که از سوی مسئولان اعلام می شود که ورود ملکه به کشور ممنوع است. این در شرایطی است که زنبورداران نیاز دارند که ملکه خوب استفاده کنند. پس اگر کار زنبوردار راه می افتد به معنای این است که ملکه قاچاق وارد می شود.

مولایی افزود: البته از نگاه زنبوردار این اقدام قاچاق محسوب نمی شود بلکه رفع نیاز زنبورستان خود به روشی غیرمتداول است. به این معنا که وقتی مسئولان نیاز او به ملکه را نادیده می گیرند خود به روش دیگری آن را رفع می کند.

وی ادامه داد: بنابراین ما معتقدیم این نگاه سیاست گذارها و قانون گذارها در این مساله نگاه واقع بینانه ای نیست.

گفتنی است مسئولان و متولیان دلیل ممنوعیت واردات ملکه را جلوگیری از، از بین رفتن نژاد زنبور ایرانی عنوان می کنند اما به نظر می رسد هزینه این امر را زنبورداران می پردازند. این در حالی است که سالها است موسسه تحقیقات لوم دامی کشور روی اصلاح نژاد زنبوردار ایرانی مشغول تحقیق و فعالیت است اما به نظر می رسد هنوز نتوانسته آنچه مد نظر زنبورداران است را برآورده سازد.

زنبورداران مجبور به واردات غیرقانونی ملکه می شوند

این فعال بخش خاطر نشان می کند: جزو شرح وظایف موسسه تحقیقات علوم دامی کشور است که باید نژادهای بومی کشور را حفظ کند اما چندان موفق نبوده است. بنابراین ضمن اینکه باید کار زنبوردار را راه بیندازند، موسسه تحقیقات هم در کنارش کار خود را انجام بدهد.

وی با اشاره به طرح اصلاح نژاد زنبور عسل ایرانی که حدود ۲دهه پیش از سوی موسسه تحقیقات مطرح شده گفت: ایده بسیار خوبی بود اما در آخر نتایج قابل قبول بازار حاصل نشد. چون از یک طرف به علم خیلی بها داده نشد و از سوی دیگر کار بر اساس قائد بازار پیش نرفت تا زودتر نتیجه بگیرد.

مولایی ادامه داد: وقتی نژاد زنبور ایرانی نمی تواند با یک ترکیب ژنتیکی خوب وارداتی رقابت کند زنبوردار مجبور است به وارد کردن یا خرید غیرقانونی ملکه اقدام کند.

وی اظهار داشت: باید بر اساس نیاز بازار کار کنند و هرچه سریعتر ملکه به بازار بدهند اگر در کوتاه مدت نمی توانند این کار را بکنند بایستی اجازه بدهند ملکه به صورت قانونی وارد شود. چون وقتی غیرقانونی وارد شود عملا قرنطینه نمی شود و به این ترتیب ویروسها و آفت های جدید وارد می شود.