بازار؛ گروه صنعت: کمبودهای دارویی از روزی شروع شد که سازمان غذا و دارو تصمیم گرفت ارز ترجیحی را حذف کند و یارانه آن را از اول زنجیره تولید به انتهای آن یعنی بیمه ها بدهد. این اتفاق خیلی زود تولیدکنندگان عرصه دارو را دچار کمبود نقدینگی کرد و به این دلیل که امکان افزایش قیمت برای سازمان غذا و دارو وجود نداشت؛ داروسازی به زیان دهی کشیده شد.
از طرفی در شرایطی که روند تولید دارو با حذف حمایت های قبلی و عدم برنامه ریزی برای زیرساخت های تولید مختل شده بود دستور به واردات محموله پشت محموله دارو داده شد. روندی که ادامه آن چالش های بسیاری برای آینده صنعت دارو ایجاد خواهد کرد و فقط برای دوره کوتاهی همچون مسکنی موقتی درد بازار دارو را ساکت می کند. در این رابطه سید مهدی سجادی، مدیرعامل شرکت تولید مواد اولیه دارویی البرز بالک با اشاره به اینکه از سال ۹۷ مدیریت شرکت را بر عهده دارد به بازار می گوید: به عنوان تولید کننده مواد اولیه دارویی در اولین حلقه زنجیره دارویی کشور قرار داریم و در حدود ۳۰ مولکول دارویی را تولید می کنیم.
بیش از ۷۰ درصد ماده موثره دارویی در کشور تولید می شود
وی اضافه می کند: تامین کننده نخست نیمی از موکلول هایی که تولید می کنیم هستیم؛ چرا که طی حدود چهار سال گذشته سعی البرز بالک در این بوده که سهم مناسبی از بازار را در اختیار داشته باشد. از این جهت زیرساخت های خوبی را ایجاد کرد و ظرفیت مناسبی را هم در سایت آنتی بیوتیک فراهم شد؛ یک سایت تولیدی اضافه و برنامه ریزی خوبی برای تامین مواد حد واسط از چین و هند انجام شد.
سجادی با اشاره به اینکه ایران در رتبه سوم تولید ماده اولیه در منطقه قرار دارد ادامه می دهد: شروع صنعت ماده اولیه دارو به ابتدای انقلاب اسلامی بر می گردد؛ یعنی حدود ۳۰- ۴۰ سال از آغاز فعالیت این صنعت می گذرد و همچنان در حال توسعه است. پیشرفتی که طی این سال ها سبب شده عمق ساخت داخل ماده موثره دارویی در کشور به بیش از ۷۰ درصد برسد.
نسخه واردات جایگزین حمایت از تولید
مدیرعامل البرز بالک در خصوص کمبودهای پیش آمده در صنعت دارو طی هفته ها و ماه های اخیر می گوید: برنامه ریزی در شرکت مستلزم یک برنامه ریزی و سیاست بالاتر و حمایتی در سازمان غذا و دارو و مراجع ذیربط وزارت بهداشت است؛ مسئولان این نهادها باید نگاه ویژه ای به این صنعت داشته باشند؛ صنعتی علمی که بر مبنای سنتز و محصولات دانش بنیان فعالیت می کند و در صنعت داروسازی جایگاه ویژه ای دارد.
وی با اشاره به محصولات دانش بنیان البرز بالک اضافه می کند: در حدود ۱۰ مولکول دانش بنیان داریم که از اهمیت بالایی برخوردار هستند؛ بنابراین باید سیاست گذاری های مسئولان به نحوی باشد که کمتر دچار چالش در روند تولید شویم. همچنین برنامه ریزی در سازمان غذا و دارو و جلساتی که با شرکت های تولید کننده برگزار می شود باید به نحوی انجام شود نیاز داخلی ابتدا از طریق شرکت های تولیدکننده داخلی تامین شود و بعد اگر تولیدات داخلی کفاف صنعت را نمی داد واردات انجام دهند.
سجادی با اشاره به اینکه بر اساس قانون تا زمانی که تولیدات داخلی کفاف نیاز کشور را می دهد احتیاجی به واردات نیست تاکید می کند: برخی از سیاست گذاری ها و تصمیم گیری ها در حوزه غذا و دارو منجر به این شده که روند تولید بهم بریزد و جایی که باید حداقل شش ماه ذخیره استراتژیک داشته باشیم نداریم. در کنار این موضوع، ارز به موقع تخصیص داده نمی شود و به جایی می رسیم که انبارها خالی می شود و بازار هم نمی تواند صبر کند تا بتوانیم دوباره انبارها را پر کنیم. بنابراین واردات راه حلی فوریتی می شود؛ اتفاقی که طی هفته های اخیر رخ داد و دیدیم به دنبال شیوع زود هنگام بیماری آنفلوانزا و افزایش مصرف آنتی بیوتیک کمبود دارو ایجاد شد.
سنگ اندازی های متولیان صنعت دارو در مسیر تولید منجر به این شد که فقط خط تولید یک شرکت البرز بالک برای سه ماه تعطیل باشد
وی اضافه می کند: هرچند مسئولان خیلی تلاش می کنند که کمبودهای دارویی را برطرف کنند اما فقط در مجموعه البرز بالک خط تولید ماده موثره آنتی بیوتیک نزدیک به سه ماه تعطیل بود؛ چرا که وقتی باید ارز تخصیص می دادند ارز ندادند و زمان تولید را از دست دادیم. بنابراین به یکباره از مهرماه همه به تکاپو افتادند که چه کسی ذخیره و ماده موثره موجود دارد تا بتوانند تولید را افزایش دهند. بنابراین تامین دارو به موقع انجام نشد و فراخوان واردات دادند.
این داروساز ادامه می دهد: مسئولان وزارت بهداشت باید ارتباط بهتری با صنعت ماده اولیه داشته باشند و به این دلیل که این ارتباط نبود بر شمار کمبودها افزوده شد و حالا حتی در تولید نهایی هم دچار چالش شده ایم. البته به صورت مرتب اطلاعات موجودی ها گرفته می شود اما آن جایی که اطلاعات باید پردازش شود و بر اساس آن برنامه ریزی صورت بگیرد اشکال وجود دارد که لیست هایی که در نهایت به عنوان فوریتی بیرون می آیند باعث اعتراض شرکت ها می شود. یعنی برخی از اوقات در شرایطی که موجودی داریم به این موجودی توجه نمی شود و شاهد واردات هستیم. این درحالی است که سازمان غذا و دارو به عنوان متولی تامین دارو ابتدا باید رویکرد حمایتی از تولید داخلی داشته و بعد به دنبال واردات باشد نه اینکه چالش هایی را ایجاد کنند و سنگ هایی جلوی پای تولید کنندگان بندازند و بعد که نتوانستند تولید کنند بگویند در راستای حمایت از مصرف کننده باید واردات صورت بگیرد.
اجرای عجولانه طرح دارویار
سجادی با اشاره به اینکه چالش دوم بعد از برنامه ریزی نادرست و عدم تخصیص به موقع ارز، تامین نقدینگی و منابع مالی است بیان می کند: به نظر می رسد اجرای طرح دارویار شتاب زده بود؛ چرا که این طرح در شرایطی اجرایی شد که مردم مشکلات زیادی را در زمینه معیشت تحمل می کنند و با توجه به افزایش قیمت کالاهای مختلف، قدری از تاب آوری مردم برای دارو کاسته شده است. این در حالی است که از ابتدای طرح گفته شد یارانه صنعت دارو از ابتدای زنجیره به انتهای آن و به سمت بیمه ها می رود. بنابراین قرار بود مردم پول بیشتری را پرداخت نکنند اما در نظر بگیریم که همه مردم ممکن است آن سابقه بیمه را نداشته باشند یا همه پزشک ها نسخه الکترونیک ننویسند.
وی اضافه می کند: در طرح دارویار باید گام به گام پیش می رفتیم؛ یعنی نسخ دارویی باید به صورت کامل الکترونیکی و پوشش کامل بیمه لحاظ می شد تا فشاری به صنعت و مردم وارد نشود. با این حال این رخ زیرساخت ها فراهم نشد و نرخ ارز ۷ برابر افزایش یافت؛ مسئولان این افزایش قیمت را در تولید اعمال می کنند اما می گویند نه حق افزایش قیمت محصول نهایی را دارید و نه زیر ساختی فراهم می شود. بنابراین شاید یکی از دلایل کمبود و مشکلاتی که برای صنعت دارو ایجاد شد همین بود؛ چرا که باید همه بخش های طرح به صورت همزمان پیش می رفت و منابع مالی پایدار برای بیمه ها دیده می شد.
درحالی قیمت دارو با حذف ارز ترجیحی به روز رسانی شد که به تولیدکنندگان ماده موثره گفته شده بود با قیمت های قبلی فعالیت کنند
مدیرعامل البرز بالک ادامه می دهد: از طرف دیگر باید ساز و کاری برای ادامه فعالیت شرکت هایی همچون البرز بالک که ابتدای زنجیره داروسازی هستند دیده می شد تا اگر قرار است به جای ارز ۴ هزار و ۲۰۰ تومان ارز ۲۵ هزار تومانی تامین کنیم از کجا باید این منابع تامین شود؟ همچنین نیاز است که قیمت گذاری متناسب باشد. این درحالی است که آقایان تغییر نرخ ارز را اعمال می کنند اما قیمت گذاری را متناسب پیش نمی برند و می گویند باید از ذخایری که در شرکت ها هست استفاده شود.
وی می افزاید: آن ذخایر شاید می توانست قدری به تامین نقدینگی شرکت ها برای ادامه فعالیت کمکم کند؛ چرا که در طرح دارویار از یک شب همه اقلام دارویی به نرخ جدید ارائه شد. با این حال در مواد اولیه گفتند تا زمانی که ذخایر است به همان قیمت قبلی باید ارائه شود اینجا شرکت ها به دنبال سود آوری و منافع نبودند به دنبال این بودند که بتوانند تامین نقدینگی برای ادامه تولید کنند؛ چرا که همه باید می رفتند تسهیلات می گرفتند و بهره مندی از ذخایر این فرصت را می داد که تسهیلات کمتری بگیرند و کمتر زیر بار فشار افزایش قیمت ها بروند. بنابراین اگر می شد از همان اجرای طرح به روز رسانی قیمت ها یکدست می بود مشکلات هم کمتر پیش می آمد.
بی خبری بانک های عامل از وعده تسهیلات بانک مرکزی
مدیرعامل البرز بالک بیان می کند: در طرح دارویار قیمت گذاری متناسب برای صنعت ماده موثره انجام نشد و از حاشیه سود شرکت ها کاسته شد و بعضی از آن ها هم به زیان دهی رسیدند. در نهایت نیز وقتی این شرکت ها می خواستند تسهیلات دریافت کنند بانک های عامل همکاری نکردند؛ به طوری که بخش نامه های مکرر از بانک مرکزی به بانک های عامل ارسال شد تا حد اعتباری را به ۲۰۰ برابر سال قبل افزایش دهند اما بانک های عامل یا در جریان نبودند یا زیر بار نرفتند.
وی اضافه می کند: زمانی که به بانک های عامل مراجعه می کردیم مسئولان آن ها می گفتند هنوز چنین بخشنامه ای دریافت نکرده اند و بعدا هم متوجه شدیم قبل از این بخشنامه آنها یک بخشنامه دیگری دارند که اصلا محدودیت در ارائه تسهیلات دارند. این ناهماهنگی هایی است که سازمان های مختلف در آن دخیل بودند و شرکت ها برای گرفتن حد بانکی و تسهیلات جدید همه دچار چالش هایی شدند.
بانک مرکزی وعده پرداخت تسهیلات به صنعت دارو داد اما بخشنامه ای به بانک های عامل خود ارسال نکرده بود!
سجادی تاکید می کند: تمام زنجیره تولید تا تحویل دارو در طرح دارویار باید دیده می شد. این درحالی است که به نظر می رسد مسئولان فقط می خواستند اسما طرح را پیش ببرند و ارز را از ۴ هزار و ۲۰۰ تومان به نیمایی تبدیل کنند و زیرساختی برای آن نبینند تا مشکلات رفته رفته خودشان را نشان دهند و بعد راهکار بدهند؛ همین اتفاقی که برای آنتی بیوتیک و سایر داروها افتاد.
مدیرعامل البرز بالک ادامه می دهد: سیاست گذاری های مسئولان سازمان غذا و دارو منجر به این شد که ابتدا شرکت ها با مشکلات نقدینگی مواجه شوند و نتوانند تولید را ادامه دهند و در نهایت واردات بی رویه رقم بخورد. نکته قابل توجه این است که خیلی از اقلام وارداتی در سبد شرکت ها موجود بود اما چون شرایط به گونه ای رقم خورده که شرکت ها امکان تولید را از دست دهند واردات انجام شد.
با این تفاسیر که سیاست گذاری های برخی از مسئولان سازمان غذا و دارو و تصمیم عجولانه برای اجرای طرح دارویار مخل تولید شده بود و هست عجیب نیست که کمبود های دارویی ایجاد شد؛ کمبود هایی که تا زمانی که نوع نگاه متولیان به این صنعت اصلاح نشود هر لحظه ممکن است در یک گروه دارویی یا بیشتر دوباره بروز کند و مردم را از این داروخانه به داروخانه دیگر سردرگم کند.
نظر شما