بازار؛ گروه کشاورزی: بحث خاک برای تامین غذای انسان ها مقوله بسیار مهمی است و به همین دلیل تاکید زیادی بر غنی سازی آن از سوی کارشناسان امر می شود. این در حالی اسن که کارشناسان می گویند خاک کشور از فقر بالایی رنج می برد. فریبرز عباسی معاون آب و خاک وزارت جهاد کشاورزی فقر خاک کشور را مربوط به اقلیم و آب و هوا می داند و معتقد است برای غنی سازی خاک باید از دانش روز شرکت های دانش بنیان بهره گرفت.
آنچه در ادامه می خوانید حاصل گفتگوی بازار با فریبرز عباسی است.
*فقر خاک کشور از چه عواملی غالبا نشات می گیرد و برای غنی سازی شما چه اقداماتی انجام داده اید؟
اصلی ترین دلیلی که موجب شده خاک فقیری داشته باشیم این است که در کشوری با اقلیم خشک و نیمه خشک زندگی می کنیم و بارندگی ما یک سوم متوسط جهانی است. از سوی دیگر پتانسیل تبخیر هم ۳برابر متوسط جهانی است. بنابراین ذاتا خاک ما هم به دلیل کمبود بارش و بارندگی و سایر مسائل خاک های فقیری است و می توان گفت حدود ۶۰ درصد خاک ها زیر نیم درصد ماده آلی دارد و این یک چالش مهم در حوزه خاک است. با این وجود برای افزایش ماده آلی خاک، نیاز است از انواع کودهای آلی، شیمیایی، مواد معدنی که به عنوان بهبود دهنده در خاک استفاده می شود بهره بگیریم. در این راستا خوشبختانه شرکت های دانش بنیان و موسسات تحقیقاتی روی کودهای جدید که عمدتا کودهای ریزمغذی ها و کودهای آلی هستند اقدامات خوبی انجام داده اند، ضمن اینکه فرهنگ استفاده از این کودها در کشور در حال افزایش است. علاوه بر این یکی از برنامه هایی که به صورت مشترک با معاونت زراعت و سایر دستگاه ها در این خصوص دنبال می کنیم «کشاورزی حفاظتی» است که یکی از برنامه های اصلی و محوری ما است و الان نیز به شدت در حال افزایش است. در واقع کشاورزی حفاظتی یکی از اقداماتی است که می تواند در میان مدت و بلند مدت روی افزایش ماده آلی خاک موثر باشد. از سوی دیگر یکی از برنامه ها برای غنی سازی خاک «طرح جامع افزایش ماده آلی خاک» است که در سازمان برنامه بودجه در حال پیگیری است واگر مصوب شود و بودجه های لازم برای آن تامین شود در این قالب هم در آینده برنامه هایی را دنبال خواهیم کرد.
*در بحث توسعه کشت فراسرزمینی روی کمبود آب و خاک تواما تاکید می شود. مگر در ایران چقدر کمبود خاک داریم که به کشت فراسرزمینی روی آورده ایم؟
همانطور که می دانید کشت فراسرزمینی یکی از برنامه هایی است که در دولت سیزدهم و در وزارتخانه به شدت دنبال می شود. فلسفه مربوط به کشت فراسرزمینی این است که یک کشور خشک و نیمه خشک هستیم که بارندگی ما به مراتب کمتر از میانگین جهانی است و از آن طرف هم با کمبود منابع آب مواجه هستیم. برخی محصولات هم مانند چغندرقند، نیشکر و غیره آب بر هستند بنابراین الان رویکرد دولت و وزارت خانه این است که برای برخی محصولات استراتژیک و آب بر به کشت فراسرزمینی رو آورده است و این محصولات را در سایر کشورها که آب و خاک دارند کشت کنند و بخشی از نیاز کشور را از این طریق تامین شود. با این وجود بحث کمبود خاک چندان در رو آوردن به کشت فراسرزمینی مطرح نیست؛ یعنی ما محدودیت خاکی نداریم و الان از حدود ۱۶۵میلیون هکتار اراضی که در کشور داریم بیش از ۳۰میلیون هکتار اراضی قابل کشت است. از این میزان هم حدود ۱۸ و نیم میلیون هکتار از اراضی کشت می شود که همانطور که می دانید ۸و نیم میلیون هکتار آبی و ۱۰ میلیون هکتار هم به صورت آیش و دیم است. بنابراین محدودیت جدی کشور در خصوص آب است و در خصوص خاک محدودیت نداریم اگرچه کمبود جدی مواد آلی خاک را داریم و در بحث حاصلخیزی چالش هایی داریم اما از لحاظ سطح کمبود خاک نداریم و کشور پهناوری هستیم.
*کارشناسان می گویند برای غنی سازی خاک باید از روش هایی مثل استفاده از کود سبز و همچنین حذف شخم و دیسک استفاده کرد. در حال حاضر این اقدامات چقدر در عرصه های کشاورزی کشور اعمال می شود و چقدر شدنی است؟
این کار کاملا شدنی است و در واقع بحث کشاورزی حفاظتی یکی از برنامه های کلیدی وزارتخانه است و ما نیز به عنوان معاونت آب و خاک در این کار دخالت و مشارکت داریم که در همین راستا است؛ به این معنا که وقتی کشاورزی حفاظتی انجام شود اولا حداقل دستکاری در خاک صورت می گیرد که این موجب کاهش فرسایش می شود و هم اینکه یکی از راه های افزایش ماده آلی خاک همین کشاورزی حفاظتی است. بحث کودهای سبز و کودهای آلی هم یکی دیگر از راهکارهای اصلی برای افزایش ماده آلی خاک محسوب می شود. بنابراین بحث کشاورزی حفاظتی در کشور در حال حاضر اجرا می شود اما در سطح محدود است. با این وجود با برنامه هایی که داریم و با سیاست گذاری هایی که در این حوزه انجام می دهیم قصد داریم با روندی صعودی و سرعت بیشتر ادامه یابد.
*چه عواملی مانع استفاده از این راهکارها به خصوص کشاورزی حفاظتی به صورت گسترده برای غنی سازی خاک می شود؟
به نظر بنده بزرگترین مانع برای این کار بحث آموزش و ترویج است؛ به این معنا که برای تحقق این امر باید بهره برداران را نسبت به این روشهای جدید در مباحث مختلف آموزش بدهیم و بیشتر فرهنگ سازی کنیم که به سمت روشهای جدید بروند.
*با توجه به اینکه برای حذف شخم و دیسک، کشاورز نیازمند به کارگیری ماشین آلاتی است که در زمین شخم نزده بتواند بذر بکارد آیا برای در دسترس قرار گرفتن چنین ماشین آلاتی در زمین های زراعی کشور اقداماتی صورت گرفته است؟
بله خوشبختانه چنین ماشین آلاتی را در کشور در دسترس داریم و تقریبا از اواسط دهه ۸۰ این موضوع را در کشور کار می کنیم. البته در آن زمان غالب ماشین آلات وارداتی بودند اما الان خوشبختانه اغلب این دستگاه ها در کشور بومی سازی شده و تولید داخل است. بنابراین در بحث تامین این ماشین آلات هیچگونه مشکلی وجود ندارد.
نظر شما