خدیجه ستارزاده؛ خبرگزاری بازار- تحلیل منابع آبی زیرزمینی در البرز نیز مانند بسیاری از استان های کشور مطرح و سالهاست مورد توجه مسئولان به ویژه دستگاه های مرتبط قرار گرفته است. شرکت های آب منطقه ای، آبفا و جهاد سازندگی به عنوان ارگان های متولی و پرنقش در این امر برای مهار این چالش با همکاری و اجرای راهکارهای مختلف سعی در تامین و حفظ منابع آبی موجود استان دارند.
متاسفانه غفلت از حفاظت منابع آبی و زیرزمینی فاجعه ای بوده که در گذشته انجام شده و راهکارهای فعلی برای رفع نیاز بشر امروزی و ذخیره برای آیندگان شاید نوشدارویی بیش نباشد و به قول مدیرعامل آبفای البرز اگر فرهنگ و الگوی مصرف فعلی تغییر نکند فقط تا ۵ سال دیگر می توانیم از این نعمت بهره مند باشیم و پس از آن مشخص نیست.
اینکه بالای ۹۰ درصد آب در بخش کشاورزی مصرف می شود از گذشته مطرح بوده و مسئولان بخش کشاورزی را به اتخاذ تصمیم و راهکارهایی برای کاهش مصرف واداشته اما نباید این را نادیده گرفت که بخش کشاورزی تامین کننده مواد غذایی بشر است و طبیعی است که مصرف در این بخش بالاست.
مدیر آب و خاک سازمان جهاد کشاورزی البرز در گفتگو با خبرنگار بازار در خصوص اینکه بخش کشاورزی مصرف آب بالایی دارد گفت: حوزه کشاورزی به عنوان متولی و تامین کننده مواد غذایی فعالیت می کند و طبیعتا مصرف آب در این بخش هم بالاست اما اینکه آب به چه طریق مصرف می شود مهم است.
حجت اله رضایی افزود: در استان ما خوشبختانه نسبت به کلان کشوری، آب کشاورزی زیر ۷۰ درصد ازپتانسیل آبی که در اختیار استان است استفاده می شود و این مصرف، راندمان استفاده و بهینه بالای ۵۲ درصد است.
وی با اشاره به وظیفه این بخش در کاهش و حفظ منابع آبی و خاکی گفت: هر سال پروژه و طرحهایی را که از طرف مجموعه وزارتی تکلیف می شود با هدف کاهش و مصرف بهینه آب اجرا می کنیم.
رضایی افزود: در سال ۹۸ نیز به تبع سالهای گذشته اعتباراتی در خصوص آبیاری تحت فشار که بخشی مربوط به اواخر سال ۹۸ و بخشی اوایل سال ۹۹ است با ۱۲۰ درصد عملیاتی شد تا بتوانیم در راستای اجرای عملیات آبیاری تحت فشار به عنوان ۸۵ درصد بلاعوض در اختیار کشاورزان قراردهیم که سیستم آبیاری سنتی را به مدرن ومکانیزه تبدیل کنند.
مدیر آب و خاک سازمان جهاد کشاورزی البرز با بیان اینکه این کار پروسه و مراحل فنی و اداری خاصی دارد، گفت: ما تاکنون از مجموعه ۶۳ هزار هکتاری سطح زیر کشت توانستیم ۱۷ هزار هکتار را به سامانه های نوین آبیاری مجهز کنیم که می توان گفت راندمان مصرف آب در استان را از متوسط کشوری هم بالاتر و بالای ۵۲ درصد رسانده است.
رضایی تاکید کرد: اگر بتوانیم ۱۷ هزار هکتار اراضی را هرسال تحقق بیشتری بدهیم و به راندمان بالاتری برسیم منابع آبی که مصرف می کنیم بهتر و بهینه تر می شود.
وی اظهار کرد: اجرای روش های نوین آبیاری به صورت مدرن در همه اراضی و باغات مورد هدف ماست و برای کاهش و بهینه کردن مصرف آب در نقاطی با احداث کانال های آب، و انتقال لوله های آب از منبع آب تا اراضی کشاورزی از محل اعتبارات با دولتی « به صورت ۸۵ درصد سهم دولت و ۱۵ درصد سهم خودیاری» به تبع اعتباری که در اختیار ما قرار می دهند برای تحقق این امر اقدام می کنیم.
رضایی در پاسخ به این پرسش که نحوه رسیدگی بر تخلفات کشاورزان در خصوص حفر چاه غیرمجاز و... چگونه است، گفت: برخورد حقوقی با متخلفان در این حوزه بر عهده ما نیست اما ما با شناسایی چاه های غیرمجاز و تخلفات در این زمینه به آب منطقه ای اطلاع رسانی می کنیم.
وی با تاکید بر ضرورت آموزش و فرهنگ سازی در این زمینه گفت: سازمان جهاد کشاورزی با هدف ترویج و آموزش در زمینه های مختلف تولید کشاورزی همچنین آگاهی و تلاش برای حفظ منابع آب و خاک برای کشاورزان دوره های آموزشی برگزار می کند و با نصب بنر، پلاکارد و ارسال پیامک های آموزشی در این زمینه اقدام و از آنها برای حفظ منابع خاکی و آبی و کاهش مصرف دعوت می کند.
مدیر آبفای کرج نیز در گفتگو با خبرنگار بازار با بیان اینکه شرکت آب منطقه ای به عنوان متولی آب های جاری و آب های زیرزمینی و چشمه ها و چاه ها تلاشهای خوبی دارد، گفت: شرکت آب و فاضلاب نیز به عنوان متولی جمع آوری فاضلاب نقش مهمی را در حفظ و حراست از سلامت، بهداشت و آب های زیرزمینی اجرا می کند.
شهرام حافظ با اشاره به اجرای طرح جمع آوری فاضلاب در طول ۲۰ سال گذشته در البرز گفت: طی آزمایشاتی که داشتیم در مناطقی که شبکه جمع آوری فاضلاب اجرا شده به شدت حجم نیترات آب کم شده که زدودن آن از آب هزینه گزافی می برد و به راحتی امکان پذیر نیست.
حافظ تاکید کرد: وقتی بتوانیم آب زیرزمینی را از آلوده شدن حفظ کنیم در واقع توانستیم حجم خوبی از آب را برای مصرف شرب، کشاورزی و صنعت ذخیره کنیم که در واقع اینکار را با اجرای شبکه و هدایت فاضلاب های منازل به سمت تصفیه خانه انجام می دهیم.
مدیر آبفا شهرستان کرج با تاکید بر اینکه حفر چاه جذبی منسوخ شده نیست و باید اجرا شود، گفت: چاه جذبی برای هدایت آب باران از پشت بام و حیاط منازل در زمان بارش برف و باران است که وارد شبکه فاضلاب نشود.
حافظ اظهار کرد: این آب پاک است و می تواند در باروری سفره های زیرزمینی موثر باشد و ضرورت دارد مردم و همچنین ناظران ساخت ساختمانها در شهرداری ها به این امر توجه داشته باشند که باید آب باران پشت بام را به چاه جذبی منتقل کنند.
وی در خصوص بروز مشکل در این زمینه گفت: حدود ۲۰ درصد از مشترکین چاه جذبی حفر می کنند و متاسفانه ۸۰ درصد بقیه آب پشت بام و حیاط را به شبکه فاضلاب منتقل می کنند و از طرفی برخی افراد برای جلوگیری از تجمع آب در خیابان ها روان های آب سطح خیابان را به منهول های فاضلاب هدایت می کنند که وارد شبکه فاضلاب می شود. در نتیجه حجم بسیار زیاد آب، تصفیه خانه ها با مشکل مواجه می شود.
مدیرآبفا شهرستان کرج اظهار کرد: شبکه فاضلاب برای فاضلاب خانه ها با فرمول های خود طراحی شده و برای جمع آوری آب های سطحی طراحی نشده است و ورود آب های سطحی و روان آب ها به شبکه فاضلاب باعث ورود خسارت مالی و اقتصادی بیشماری به تصفیه خانه و شبکه فاضلاب می شود.
حافظ گفت: سال گذشته به دلیل پر شدن کامل شبکه فاضلاب، آب از طریق لوله هایی که به خطوط جمع آوری وصل است فاضلاب پس زده و وارد برخی خانه ها شده بود و باعث خشارت به مشترکین و شرکت آبفا شد.
مدیر شرکت آب منطقه ای البرز هم در گفتگو با خبرنگار بازار گفته بود در کشور ما بیش از ۸۵ درصد منابع آبی استفاده می شود. در حالیکه استاندارد جهانی حداکثر ۴۰ درصد است و ما ۴۵ درصد بیشتر از حداستاندارد از آبی که به محیط زیست و نسل های آینده تعلق دارد استفاده می کنیم. طبیعی است که اگر این روند ادامه دار باشد و الگوی مصرف ما تغییر نکند و نگاه توسعه پایدار در تمامی ارگان ها و افراد و جمعیت کشور حاکم نشود از ۵ سال دیگر شرایط مناسبی در حوزه آب نخواهیم داشت.
داود نجفیان افزود: ما آبی برای اضافه کردن به آبخوان ها نداریم ، همه آب هایی که مجاز بودیم را استفاده کردیم و حتی بیش از حد استاندارد هم استفاده کردیم. ما در کشور به نسبت جمعیت، آب کم نداریم منابع آبی ما کم نیست اما الگوهای مصرف ما در بخش های مختلف مغایر با استانداردهای جهانی است و این برای ما نه فقط در کشور بلکه در البزر نیز مشکل ساز شده است.
نجفیان با بیان اینکه متوسط سرانه مصرف ما در بخش آب شرب ۲۰۰ لیتر و در برخی کلانشهر ها بالای ۳۰۰ لیتر است گفت: در کشورهای توسعه یافته که مشکل آبی ندارند این رقم حداکثر ۱۱۰ لیتر است اما ما بیش از ۲ برابر متوسط کشورهای توسعه یافته آب مصرف می کنیم.
وی اضافه کرد: نه فقط در البرز بلکه در دیگر استانها هم منابع جدید آبی نداریم که وارد مدار بهره برداری کنیم و ذخایر و منابع را افزایش دهیم. اما اعتقاد داریم که ظرفیت و پتانسیل بالقوه ای برای کاهش سرانه آب در بخش شرب، کشاورزی و صنعت داریم.
وی با اشاره به اینکه بالای ۹۰ درصد مصرف آب در بخش کشاورزی است گفت: جهاد کشاروزی اقدامات خوبی در خصوص تغییر الگوی کشت و توسعه آبیاری نوین انجام داده، کشت های نشاکاری که در گلخانه ها انجام می شود حداقل دو نوبت از میزان مصرف آب را کمتر می کند که خروجی این اقدامات این است که در کنار حفظ تولید و حتی افزایش تولید، مصرف آب را پایین می آورد. اما باز هم نیاز است اقدامات بزرگتری انجام شود.
مدیر شرکت آب منطقه ای البرز با اشاره به چاه های غیر مجاز استان گفت: امسال در بحث جلوگیری از برداشت های مازاد و همچنین نصب کنتورهای هوشمند در چاه های مجاز که برداشت ها را کنترل و از اضافه برداشت ها جلوگیری کند، مصمم تر از قبل هستیم. به علاوه برای انسداد چاه های غیرمجاز همه دستگاه های مرتبط به خصوص قوه قضاییه بسیار همراه، پیگیر و مطالبه گر است.
نجفیان با بیان اینکه میزان بارش استان امسال تا کنون ۵۱۲ میلی متر است که نسبت به سال گذشته ۷/۵ درصد کاهش دارد، گفت: اما نسبت به متوسط بلند مدت حدود ۴۹ درصد افزایش بارندگی داشتیم. در مجموع بارش های خوب امسال و جریان آب در رودخانه ها موجب تغذیه آبخوان ها شد و هم طرح تغذیه مصنوعی که در کردان و فردیس داریم به بهره برداری رسید و در حال حاضر هم برای تغذیه آبخوان ها از آنها بهره برداری می شود.
داود نجفیان افزود: با مدیریت مخزنی که در سدهای کرج و طالقان داشتیم جلوی ورود آب و افزایش رودخانه گرفته شد و بخش قابل توجهی از سیلاب های بالادست در سدها مهار شدند و اکنون از نظر ذخایر، سدهای استان شرایط بسیار خوبی دارند. در سد کرج از ۱۷۹ میلیون متر مکعب تقریبا نزدیک ۱۶۲ میلیون متر مکعب آن پر شده و نسبت به سال گذشته حدود ۱۸درصد افزایش حجم آب سد را داریم. در سد طالقان نیز مشابه سال گذشته است و از ۴۲۰ میلیون متر مکعب «حجم کل سد» اکنون حدود ۳۹۰ میلیون متر مکعب آب داریم. انشالله با مدیریت بارش های آتی امسال حداکثر ذخیره سازی را در هر ۲ سد خواهیم داشت.
وی اظهار کرد: در کنار اتفاقات خوبی که سال گذشته و امسال در خصوص بارش داشتیم و با توجه به اینکه بارش های استان منبع اصلی تغذیه آبخوان های ماست شرایط نسبتا خوبی داریم اما به دلیل اینکه در دشت های استان که حدود ۵۰ سال است ممنوعه شده و منفی هستند طبیعی است که مشکلات زیادی را داریم. با بارندگی در این دو سال متوالی بهبود حاصل می شود اما به طور کامل جبران نمی شود.
وی با اشاره به شناسایی ۸۶۰۰ حلقه چاه در استان گفت: حدود ۲ هزار حلقه چاه در بخش کشاورزی و مابقی در باغ ویلاها و امور خدماتی است اما بیشترین برداشت از چاه های کشاورزی انجام می شود. امسال در مقایسه با سال گذشته یک برنامه سختگیرانه در نظر گرفتیم که مانند سال گذشته که با ۳۰ درصد رشد نتیجه گرفتیم بتوانیم در بحث انسداد و نصب کنتورهای هوشمند و جلوگیری از برداشت های غیرمجاز اقدامات لازم را که برای ما ابلاغ شده انجام دهیم و مصارف را در حد آب قابل برنامه ریزی برسانیم . با اجرای این برنامه ها و تحقق اهداف نگرانی ما برای سالهای آینده کمتر خواهد شد.
وی بیان کرد: طرح تعادل بخشی در قالب ۱۵ پروژه برای احیای آبخوان ها توسط شرکت های آب منطقه ای، آبفا و جهاد سازندگی برای مدیریت آب اجرا می شود. اما در صورتیکه فرهنگ و الگوی مصرف تغییر نکند و به همین روال ادامه دهیم شاید تا ۵ سال دیگر برای تامین آب موفق باشیم اما پس از آن مشخص نیست چه وضعیتی خواهیم داشت.
نظر شما