بازار؛ گروه صنعت: همین چند وقت پیش بود که با شروع زمزمه های کمبود دارو در داروخانه ها و بیمارستان ها برخی کمبود را به گردن شرکت های پخش و حتی تولیدکنندگان این صنعت انداختند و گفتند «پای احتکار دارو در میان است» که دارو کمیاب شده است.
احتکاری که به نظر می رسید مقصد نهایی آن افزایش قیمت دارو و سپس توزیع گسترده آن در داروخانه ها باشد. بنابراین به روز رسانی قیمت دارو بالاخره با تاخیر بسیار انجام شد و در حدود ۷۰ درصد بهای داروها بر مبنای تغییر ارز از ترجیحی به نیمایی افزایش یافت. با این حال برخلاف ادعای برخی این بار گرانی هم دوای درد کمبودها در بازار نشد و برخی از داروها همچنان کمیاب باقی ماند.
کمبود هایی که نه فقط در لیست داروهای خاص بلکه در بین داروهای عمومی همچون آنتی بیوتیک هم دیده می شود و همین مساله موجب ورود کمیسیون بهداشت و درمان مجلس و حتی شخص رئیس جمهور به موضوع شد. از این رو ضمن اینکه قرار شد با عامل یا عوامل کمبودهای پیش آمده برخورد شود، مسئولان تصمیم گرفتند نسبت به رفع برخی از موانع تولید و واردات فوری داروهای ضروری نیز اقدام کنند.
در همین شرایط بود که بهرام عین اللهی وزیر بهداشت درمان و آموزش پزشکی با استعفای بهرام دارایی رئیس سابق سازمان غذا و دارو و جایگزینی محمود بیگلر به سرپرستی این سازمان موافقت کرد، بلافاصله مجوز واردات ۵۰ تن دارو اخذ و این حجم دارو به کشور آمد، در کنار آن شرکت های داروسازی نیز مکلف شدند ظرفیت تولید را افزایش دهند تا نیاز داخلی تامین شود.
حالا در کمتر از یک ماهی که این تغییرات ایجاد شده، کمبودهای دارویی همچنان پابرجا است و چندی پیش نیز دوباره عین اللهی وزیر بهداشت نسبت به تغییر دوباره معاون خود یعنی رئیس سازمان غذا و دارو اقدام کرد و سید حیدر محمدی را به جای بیگلر نشاند.
تمام این اتفاقات افتاده و هنوز چالش ها پا برجا هستند و دوباره بیم این می رود که داروهای وارداتی هم به پایان رسد. البته داروسازان داخلی همانطور که گفته شد نسبت به افزایش تولید اقدام کرده اند اما نکته قابل توجه این است که برخی از آن ها حتی در بحث تامین بسته بندی دارو هم دچار کمبود هستند و همانطور که حسن کربکندی عضو داروساز هیئت مدیره نظام پزشکی اصفهان به بازار گفته؛ داروسازان به جای استفاده از شیشه دودی از شیشه های معمولی برای شربت های دارویی استفاده می کنند. بنابراین آن ها از هیچ تلاشی برای تامین نیاز بازار دریغ ندارند اما این زیرساخت های دولتی است که نیازمند اصلاح هستند.
سندیکای داروهای انسانی هشدار داده بود
وحید محلاتی، عضو هیئت مدیره انجمن های شرکت های پخش ایران در خصوص تغییرات اخیر سازمان غذا و دارو و وضعیت بازار دارو به بازار می گوید: «به نظر بنده یک نظام تصمیم گیری متمرکزی برای کارها وجود ندارد. نرخ ارز تغییر کرده و یک تغییراتی هم از لحاظ مدیریتی ایجاد شده است و در این زمان باید تصمیم گیری ها به موقع و درست باشد.»
وی می افزاید: «تعدادی از داروها از حدود یک ماه پیش ۷۰ درصد گران شد؛ بخاطر اینکه قیمت تمام شده آن افزایش یافته بود و این افزایش قیمت اعمال شد تا شرکت ها توجیه اقتصادی داشته باشند و تولید کنند؛ در صورتی که حداقل از ۴ ماه قبل شرکت ها اعلام کرده بودند که اگر این وضعیت ادامه یابد کمبود در ماه های آتی اتفاق میفتد. بنابراین مسئولان به جای اینکه چهار ماه قبل داروها را ۷۰ درصد افزایش قیمت دهند و در بازار موجود بماند الان گران کرده اند در بازار موجود نیست.»
محلاتی اضافه می کند: «این نکته حائز اهمیت است که بلافاصله بعد از افزایش قیمت دارو نمی توان مواد اولیه آن ها را تامین کرد. بنابراین تا ثبت سفارش انجام شود و مواد اولیه به کشور بیاید و کار تامین دارو انجام شود دو ماه تا شش ماه زمان می برد. بنابراین به این شکل نیست که امروز صبح که قیمت دارو را اصلاح کردیم فردا دارو تامین می شود.»
در مورد کمبود دارو و عدم به روزرسانی قیمت ها بر مبنای نرخ جدید ارز چندبار سندیکای داروهای انسانی نامه داد و خواستار اصلاح شد اما هیچ کسی توجه نکرد تا مشکل به وجود آمد و حالا مانده ایم چکار کنیم؟
وی با اشاره به ضرورت اصلاح قیمت دارو بر مبنای تغییر نرخ ارز تصریح می کند: «این موضوع را باید سه ماه پیش که همه اعلام کردند و هشدار دادند انجام می دادند. چندبار سندیکای داروهای انسانی نامه داد و اتمام حجت کرد و خواستار اصلاح شد اما هیچ کسی توجه نکرد تا مشکل به وجود آمد و حالا مانده ایم چکار کنیم؟ بنابراین تصمیم گیری در زمان درست انجام نشده است.»
عضو هیئت مدیره انجمن های شرکت های پخش ایران ادامه می دهد: «تازه ۱۵ روزی است که وارد قسمت سخت فرایند شده ایم و ارز فرآورده های خونی و داروهای خاص به نیمایی تبدیل شده و قیمت های آن ها ۵ تا ۶ برابر افزایش یافته است؛ یعنی تازه به این مرحله رسیده ایم که مریض باید یک داروی خاص را به ۴ و ۵ برابر قیمت خریداری کند و از ۵۰۰ هزار تومان تا ۵ میلیون تومان و بالاتر هزینه کند.»
وی می افزاید: «اینجا است که باید به تامین نقدینگی برای وارد کننده و کسانی که فرآوری را بر عهده دارند کمک کنند. همچنین بیمه ها برای اینکه به مردم کمک کنند کسانی که برای مثال آلبومین و غیره مصرف می کنند با خطر جانی مواجه نشوند. فرآورده ها و فاکتورهای خونی، داروهای خاص از جمله داروهای شیمی درمانی و غیره تامین شود.»
این فعال بازار دارویی کشور با اشاره به تغییرات اخیر سازمان غذا و دارو تاکید می کند: «مدیریت غذا و دارو باید در داخل سازمان متمرکز باشد؛ دخالت ها و انتظارات خارج از سازمان منجر به بروز اختلالاتی در زنجیره تامین می شود که نتیجه آن را امروز شاهد هستیم . اگر این فرآیند تصحیح نشود تعویض افراد نتیجه مورد نظر را ایجاد نخواهد کرد.»
تغییرات بی حاصل معاونت سازمان غذا و دارو
حسن شکوهی، رئیس اتحادیه وارد کنندگان مکمل های غذایی نیز به بازار می گوید: «به سازمان غذا و دارو نگاه کنید، بحث سیستم در کار نیست و ۲۰ سال است که می گوییم باید سیستم کار کند که وقتی برای مثال دکتر دارایی رفت و آقای بیگلر رفت چیزی بهم نریزد و پایه حفظ شود. اینجا بحث آدم ها است. دکتر بیگلر را مدتی به عنوان سرپرست انتخاب کردند و دکتر تقویان را مدیرکل گذاشتند و بعد از سه روز که حکم به او داده شده بود برکنار و دکتر پیکان پور آمد. بنابراین یک تیم از وزارت بهداشت خارج شد و سه روز بعد دوباره به سرکار برگشت. البته مساله افراد نیستند، افراد در سیستمی که کار می کنند می توانند عملکرد خوب و بد داشته باشند. وقتی سیستم کنترل ندارد و کار نمی کند مدام افراد را تغییر دهید نتیجه ای حاصل نمی شود.»
وی می افزاید: «سر گران شدن قیمت دارو این همه صحبت کردیم و مسائل و موارد را متذکر شدیم اما کسی گوش نداد و هر کسی فقط به دنبال منافع خودش بود و جالب اینکه منت آن را هم سر مردم گذاشتند. این مساله در مورد بخش خصوصی و دولتی فرقی ندارد.»
از واردات دفاع نمی کنم و می گویم اگر قرار است واردات هم انجام شود کالایی وارد شود که نمونه داخلی ندارد. البته این موضوع به این معنا نیست که از کیفیت دفاع نکنم
شکوهی اضافه می کند: «سه سال است که واردات مکمل ممنوع شده و یک قلم مکمل مجوز ورود پیدا نمی کند. در این سه سال به عنوان رئیس اتحادیه هیچ حرفی نزدیم و اعتراضی نکردیم چون دیدم وارد کننده ها همگی تولیدکننده شدند و اکنون مخالف واردات هستند. بنابراین از واردات دفاع نمی کنم و می گویم اگر قرار است واردات هم انجام شود کالایی وارد شود که نمونه داخلی ندارد. البته این موضوع به این معنا نیست که از کیفیت دفاع نکنم، حق دارم بگویم چرا کارخانه ای که به دلیل بی کیفیتی تولیداتش از بازار جمع می شود بعد از یک ماه الی دو ماه دوباره محصولاتش در تمام داروخانه ها موجود است.»
این فعال بازار دارویی کشور تاکید می کند: «به هر فردی امکانات داده شود و اگر نظارت انجام نشود و فضا به درستی مدیریت نشود ممکن است این فرد خیلی خوب باشد و ممکن هم هست فرد فاسدی شود. برای مثال دکتر دارایی را به عنوان رئیس سازمان غذا و دارو انتخاب کردند، فردی که سابقه مشخصی داشت و حداقل بنده که دورادور او ر امی شناختم و می دانم فرد سالمی است اما نمی تواند در چنین شرایطی کار کند بعد او را بلافاصله برداشتند!»
بی برنامگی در مدیریت صنعت دارو
شکوهی با اشاره به کمبود سرم در کشور بیان می کند: «سرم دارویی است که باید در این کشور با این همه کارخانه سرم سازی دچار کمبود شود؟ مسئول وزارت بهداشت آن قدر در حوزه خود مدیریت نمی داند که حتی به جغرافیای کشور هم توجه نمی کند و توزیع سرم مازندران را به شیراز سرم واگذار کرده است. بنابراین چطور انتظار می رود چنین فردی وزارت بهداشت را مدیریت کند؟»
وی می افزاید: «از طرفی نمایندگان مجلس هم دنبال مدیریت اصولی صنعت دارو نیستند و فشار می آورند که قیمت دارو بالا نرود. یک عده به دنبال این هستند که قیمت دارو بالا نرود، یک عده دیگر هم دنبال افزایش قیمت برای جلوگیری از ورشکستگی صنعت هستند. به بورس نگاه کنید، سود های شرکت های دارویی حساب رسی می شود و مشخص است که حال و اوضاع شرکت ها چطور است؟»
این فعال بازار دارویی در پاسخ به این سوال که صنعت دارو را باید از امروز چگونه مدیریت کرد می گوید: «باید بتوانیم که سیستم ها را باز تعریف کنیم و به نحوی بنویسیم که اگر بنده به عنوان شکوهی یک پرونده به ثبت بردم و اگر رئیس یک هلدینگ با سهم ۵۰ درصدی بازار پرونده برای ثبت برد مسیر، برخورد و نگرش به این پرونده ها یکسان باشد. نه اینکه کارشناس پرونده من را متوقف کند و کسی که قدرتمند تر است را جلو ببرد. تا این نقص برطرف نشود هیچ فاییده ای ندارد و هر فردی هم انتخاب شود نمی تواند دخالتی کند و کاری پیش ببرد.»
سرم دارویی است که باید در این کشور با این همه کارخانه سرم سازی دچار کمبود شود؟ مسئول وزارت بهداشت آن قدر در حوزه خود مدیریت نمی داند که حتی به جغرافیای کشور هم توجه نمی کند و توزیع سرم مازندران را به شیراز سرم واگذار کرده است
رئیس اتحادیه وارد کنندگان مکمل های غذایی می افزاید: «بخش خصوصی را مامور کردند که کار کند و بعد وقتی در وزارت خانه می نشینند یک ساعت با بخش خصوصی جلسه نمی گذارند که چکار کنند؟ مگر در کشورهای خارجی به چه شکلی صنعت و بازار مدیریت می شود؟ آن ها خیلی از ایرانی ها فهمیده تر هستند؟ خیر. این درحالی است که تجربه نشان داده ایرانی ها از نظر ضریب هوشی خیلی جلوتر از آن ها هستند و نمی دانم چرا دور باطل می زنیم؟»
وی ادامه می دهد: «برای مثال مسئولان باید حجم سرم مصرفی یک سال را بررسی و مشخص کنند و بعد از سرم سازان دعوت به عمل بیاورند و ببیند چقدر از نیاز بازار را آن ها می توانند تامین کنند و مازاد بر نیاز داخلی هم همان جا مجوز صادرات بگیرد. این درحالی است که داروسازان اضافه تولید می کنند تا کارخانه را بچرخانند اما بعد جلوی صادرات را بی دلیل می گیرند و می گویند ممکن است سه ماه دیگر کمبود باشد. این مسئولان بر مسند نشسته اند که کمبود نشود؛ یعنی اول باید تولید کننده را موظف کنند که نیاز داخلی را تامین کنند و کمبود پیش نیاید و هر اتفاقی افتاد مسئولیت پذیر شود بعد مجوز صادرات اضافه آن را هم بدهند.»
شکوهی تاکید می کند: «نکته جالب اینجاست که باز جلوی واردات مواد اولیه همین تولید کننده را می گیرند و از آن طرف قیمت مواد اولیه را بالا می برند و معلوم نیست چه اتفاقی در این صنعت رخ می دهد. بررسی نمی کنند که کشور برای مثال هزار میلیون استامینوفن نیاز دارند و ۲۰ کارخانه حاضر هستند و باید برای هر کدام سهمیه مشخص شود.»
وی تاکید می کند: «بنابراین متولیان موظف هستند زیرساخت های تولید را فراهم کنند و بعد هر داروسازی که قبول تولید کرد اما بعد تولید را انجام نداد و کمبود ایجاد شد آی آر سی آن باطل شود و فرد دیگر انجام دهد. مردم که نمی توانند هر روز دنبال استامینوفن بگردند.»
نظر شما