گسترش راه آهن چین_قرقیزستان_ازبکستان تا مرزهای ایران| تقویت کریدور میانی از طریق «سی کی یو»

تهمینه غمخوار؛ بازار: آن طور که اخیرا برخی از مقامات جمهوری های آسیای مرکزی اعلام کرده اند، انتظار می رود کریدور راه آهن چین، قرقیزستان و ازبکستان، که عموماً به عنوان CKU نامیده می شود، پس از تکمیل مطالعات امکان سنجی در سال جاری، در سال ۲۰۲۳ آغاز شود. این پروژه از سال ۱۹۹۷ خاموش بود، اما با این حال، در بحبوحه تغییر زنجیره تامین در پی عملیات نظامی ویژه روسیه در اوکراین، راه اندازی این کریدور ریلی احیا شده است. بنابراین، هر سه طرف پروژه بر علاقه خود برای اجرای پروژه تاکید کرده اند در حالی که ایران نیز در این کریدور نقش مهمی دارد.

کریدور ریلی چین_قرقیزستان_ ازبکستان تجارت و اتصال را نه تنها برای چین، قرقیزستان و ازبکستان تقویت می کند، بلکه مزایای برای کل منطقه نیز در دسترس خواهد بود. این کریدور ۵۲۳ کیلومتر طول خواهد داشت که ۲۱۳ کیلومتر در چین، ۲۶۰ کیلومتر در قرقیزستان شامل نزدیک به ۹۰ تونل و سپس ۵۰ کیلومتر در ازبکستان خواهد بود. راه آهن CKU علاوه بر کاهش زمان حمل و نقل ۷ تا ۸ روزه، مسافت ۹۰۰ کیلومتری چین تا اروپا و خاورمیانه را کاهش می دهد.

این مسیر از پایانه راه آهن کاشغر (متصل به شبکه ریلی ملی چین) در استان سین کیانگ چین تا شهر اندیجان در ازبکستان از طریق استان های نارین و اوش (مناطق) قرقیزستان امتداد خواهد داشت در حالی که هزینه تقریبی این راه آهن نیز ۴.۵ میلیارد دلار برآورد شده است که احتمالاً توسط کشورهای عضو یا سازمان های بین المللی و منطقه ای تقسیم می شود.

با راه اندازی کریدور CKU، مسیر این خط آهن به بخش جنوبی قطار باری چین _اروپا تبدیل می شود و چین، قرقیزستان و ازبکستان را از طریق ایران و ترکیه به اروپای مرکزی و شرقی متصل می کند

از طرفی با راه اندازی این کریدور، مسیر این خط آهن به بخش جنوبی قطار باری چین _اروپا تبدیل می شود و چین، قرقیزستان و ازبکستان را از طریق ایران و ترکیه به اروپای مرکزی و شرقی متصل می کند. از ازبکستان، راه آهن CKU می تواند با راه آهن ازبکستان_ترکمنستان به بندر ترکمن باشی در دریای خزر متصل شود.

در بندر ترکمن باشی نیز می‌تواند با بندر باکو در جمهوری آذربایجان و به بازارهای گرجستان، ترکیه و کشورهای اتحادیه اروپا در دریای سیاه بلغارستان و رومانی تقسیم شود، یا می‌تواند به سمت جنوب و بنادر ایران در دریای خزر مانند بندر انزلی یا چابهار حرکت کند که در این صورت از آنجا، دسترسی دریایی به خاورمیانه، شرق آفریقا و جنوب آسیا فراهم می شود.

با پیش بینی افزایش فعالیت تجاری با این خط ریلی، قرقیزستان قصد دارد به عنوان یک مرکز تولید و پردازش سبک برای تجارت آسیای مرکزی توسعه یابد.در حالی که پلتفرم تجارت الکترونیک Wildberries روسیه قبلاً در این کشور شروع به کار کرده است. علاوه بر آن، چین و ازبکستان هر دو خواهان کوتاه ترین مسیر از طریق منطقه کوهستانی قرقیزستان هستند، اما بیشکک خواهان یک مسیر طولانی تر برای این کریدور از طریق مراکز اصلی جمعیتی برای اثرات قابل توجه مانند ایجاد مشاغل جدید و فرصت های صادراتی برای محصولات محلی خود است زیرا هزینه های ترانزیت حاصل از این کریدور می تواند به بهبود قابل توجه اقتصاد قرقیزستان کمک کند.

در حالی که هدف از پروژه راه آهن انگرن_پاپ ازبکستان کاهش هزینه و پیوند بازارهای داخلی با بازارهای بین المللی است، پس از اتصال کریدور ریلی چین_قرقیزستان_ ازبکستان به خط راه‌آهن «انگرن _پاپ»، ازبکستان به یک مرکز کلیدی برای پروژه های اتصال منطقه ای تبدیل خواهد شد. از طرفی، CKU می تواند با کریدور ترانس_افغان (ترمز-مزار شریف-کابل-پیشاور) منتهی به بنادر دریایی کراچی و گوادر در پاکستان متصل شده؛ در حالی که می تواند از ترکمنستان تا دریای خزر، جمهوری آذربایجان و ترکیه عبور کند.

اگر کریدور ریلی چین_قرقیزستان_ازبکستان با خط حمل و نقل ریلی پاکستان_ایران_ترکیه که چندی پیش بازگشایی شد، متصل شود، پتانسیل رشد بیشتری خواهد داشت

توافقنامه تجاری اخیر ازبکستان با انگلیس و اتحادیه اروپا هزاران محصول را پوشش می دهد که اکنون می توانند بدون عوارض گمرکی صادر شوند. این قراردادهای تجاری برای سرمایه گذاران خارجی که به دنبال ایجاد تسهیلات ازبکستان برای تولید صادرات هستند، نقش اساسی خواهد داشت. علاوه بر کریدور چین_قرقیزستان_ ازبکستان، ازبکستان در حال حاضر اتصال منطقه‌ای در شمال به قزاقستان و روسیه و در غرب به ترکمنستان و کریدور شمال_جنوب را دارد.

از سوی دیگر، اگر این کریدور با خط حمل و نقل ریلی پاکستان_ایران_ترکیه که چندی پیش بازگشایی شد، متصل شود، پتانسیل رشد بیشتری خواهد داشت. البته، اتصال ریلی از پاکستان به چین قبلاً به عنوان بخشی از کریدور اقتصادی چین پاکستان (سی پک) برنامه ریزی شده است. هنگامی که این کریدور شروع به کار کند، می تواند از طریق جاده، راه آهن و مسیر هوایی به قزاقستان نیز متصل شود. در حال حاضر، ازبکستان عضو ناظر است و انتظار می رود به زودی به اتحادیه اقتصادی اوراسیا که متشکل از روسیه، قزاقستان، قرقیزستان، بلاروس و ارمنستان است که با تعدادی از کشورها قراردادهای تجارت آزاد دارد، بپیوندد.

کشورهای مشارکت کننده در این کریدور ریلی باید بدانند که با چالش‌های برآورده کردن هزینه‌های بالاتر، مسیرهای کوهستانی در قرقیزستان که نیاز به حفاری بیش از ۹۰ تونل دارند، شرایط آب و هوایی سخت زمستان، تفاوت گیج (عرض خط) راه‌آهن با چین، بی‌ثباتی سیاسی قرقیزستان، تدارکات و مسائل فنی، قبل از اینکه مسیر ریلی پیشنهادی به واقعیت تبدیل شود، مواجه هستند

CKU همچنین می‌تواند از طریق انعقاد قرارداد چهارجانبه ترانزیت و تجارت به همراه پاکستان، چین و قرقیزستان که دروازه‌ای جایگزین برای آسیای مرکزی به آب‌های گرم بندر گوادر است، مرتبط شود. ازبکستان در حال حاضر به دنبال عضویت در این قرارداد چهارجانبه است.

با این حال، کشورهای مشارکت کننده در این کریدور ریلی باید بدانند که با چالش‌های برآورده کردن هزینه‌های بالاتر، مسیرهای کوهستانی در قرقیزستان که نیاز به حفاری بیش از ۹۰ تونل دارند، شرایط آب و هوایی سخت زمستان، تفاوت گیج (عرض خط) راه‌آهن با چین، بی‌ثباتی سیاسی قرقیزستان، تدارکات و مسائل فنی، قبل از اینکه مسیر ریلی پیشنهادی به واقعیت تبدیل شود، مواجه هستند.

به طور خلاصه، کریدور راه آهن چین_قرقیزستان_ازبکستان، تعدادی فرصت استراتژیک و اقتصادی را برای کشورهای عضو و همچنین سازمان ها و دولت های منطقه ای من جمله ایران ارائه می دهد؛ ضمن اینکه طرف چینی کریدور سی پک از کاشغر شروع می شود که نقطه شروع CKU است.

کریدور CKU مطمئناً کریدور میانی را تقویت می‌کند که مسیر حمل‌ونقل بین‌المللی ترانس خزر نیز نامیده می‌شود

این موضوع بدان معناست که صادرات ازبکستان و قرقیزستان می تواند به بازارهای پاکستان برسد. همچنین، از طریق CKU، چین این شانس را پیدا می کند که مسیرهای تجاری خود را متنوع کند و به روابط تجاری چین و اتحادیه اروپا انعطاف پذیری بخشد. در پنج ماه اول سال ۲۰۲۲، اتحادیه اروپا با حجم تجارت ۳۲۸ میلیارد دلار به دومین شریک تجاری بزرگ چین تبدیل شده است.

از سوی دیگر، فرصت های تجاری جدید در قرقیزستان و ازبکستان باعث رونق منطقه آسیای مرکزی می شود و از ناآرامی های داخلی جلوگیری می کند. این مسئله به چین در تثبیت مرزهای غربی کمک خواهد کرد. علاوه بر آن، کریدور CKU مطمئناً کریدور میانی را تقویت می‌کند که مسیر حمل‌ونقل بین‌المللی ترانس خزر نیز نامیده می‌شود و از طریق روسیه محبوبیت پیدا کرده است.

در همین راستا، ایران که علاقه مند به برقراری روابط تجاری و اقتصادی با قرقیزستان است، تمایل دارد که در این کریدور مشارکت کند در حالی که از طریق ایران قرقیزستان نیز به دریا دسترسی خواهد داشت ضمن اینکه همانطور که اشاره شد، این کریدور ریلی به شاخه جنوبی پل قاره اوراسیا تبدیل خواهد شد و دسترسی به بازارهای جنوب شرقی، غرب آسیا و خاورمیانه را باز خواهد کرد.

این مسیر می تواند از تحویل کالا از چین به ازبکستان و همچنین به کشورهای آسیای مرکزی و خاورمیانه از جمله ترکیه و سپس به اتحادیه اروپا اطمینان حاصل کند. علاوه بر این، این پروژه با کاهش مسافت و زمان تحویل محموله، رقابت پذیری را در بازار ترانزیت بین المللی افزایش می دهد.