وحید پورتجریشی؛ بازار: کریدورهای تجاری از جمله مولفه های مهم در اقتصاد بین الملل هستند که رونق آنها نه تنها به توسعه روابط بازرگانی میان کشورها، بلکه به توسعه روابط و همگرایی سیاسی و همچنین توسعه اقتصادی برای ملت ها منجر خواهد شد.
همگرایی سیاسی و اقتصادی ناشی از توسعه کریدورها البته در برخی مناطق مانند خاورمیانه شاید مهمتر از بخش های دیگر جهان مانند اتحادیه اروپا است که ارزش ها و فرهنگ مشترک با یکدیگر دارند. چراکه هرچه میزان توسعه روابط تجاری در چنین منطقه ای افزایش یابد، به همان نسبت نیز ثبات سیاسی و امنیتی منطقه افزایش خواهد یافت.
در منطقه خاورمیانه، ایران از دوران های گذشته به دلیل موقعیت ژئوپولیتیکی خود، به عنوان هاب تجاری منطقه از اهمیت بالایی برخوردار بوده که برای اثبات این مدعا می توان به جاده ابریشم باستان و نقش کلیدی ایران در آن اشاره نمود.
عدم موفقیت کریدورهای تجاری عبوری از ایران
حتما بسیاری از مخاطبان این گزارش، پیشتر در خصوص کریدورهای جاده ای و ریلی عبوری از ایران مطالبی خوانده و از نام های آشنایی چون کریدور شمال - جنوب، شرق - غرب، جنوب - غرب، ترانس کاسپین و ... بی اطلاع نیستند. اهمیت هیچ یک از این کریدورها بر کسی پوشیده نیست و اکثر آنها در صورت رسیدن به ظرفیت حداکثری، می توانند درآمد کلانی را برای اقتصاد ایران به همراه داشته باشند.
اما علیرغم تبلیغات انجام شده در خصوص راه اندازی و بهره برداری از این کریدورها، پس از مدت اندکی دیگر نامی از آنها در رسانه ها و یا پژوهشکده ها شنیده نشده و گویی که برای همیشه به تاریخ پیوسته اند. اکنون این سوال مطرح می شود که دلیل عدم موفقیت این کریدورها علیرغم اهمیت آنها چیست؟
اگر فاکتورهای سیاسی و البته مهم دخیل در نقش آفرینی کریدورهای تجاری مانند تحریم ها، اختلافات منطقه ای و ... را فاکتور بگیریم، از حیث مطالعات بازرگانی باید بررسی کرد که کجای کار آنها بدین شکل می لنگد که همگی طی مدت کوتاهی ناکام می مانند.
پیش از پرداختن به بحث در این خصوص، به این نکته باید توجه داشت که در صورت سودآوری چشمگیر یک کریدور یا مسیر تجاری، حتی در دوران جنگ هم تحت شرایطی به فعالیت خود ادامه خواهد داد. به عنوان مثال می توان به صادرات گندم اوکراین از طریق تنگه بسفر ترکیه اشاره کرد که چگونه این محموله صادراتی ارزشمند و استراتژیک با وساطت کشورها و سازمان ملل حتی در اوج جنگ نیز به سمت بازار هدف حمل می شود.
تحقیقات بازار و بازاریابی علمی؛ شرط رونق کریدورهای تجاری
در معادلات و مناسبات تجاری، مُدهای حمل و نقل همواره به عنوان روبنا و آخرین بخش از یک پازل محسوب می شوند. در حقیقت، پیش از راه اندازی مسیرهای تجاری باید بازاریابی آن را به شکلی منسجم، علمی و هدفمند انجام داد و پس از راه اندازی بازار، به دنبال ابزراهای لجستیکی برای حمل کالا در یک مسیر تجاری نمود. به همین دلیل است که شرکت های صنعتی بزرگ جهان همواره از دپارتمان های بزرگ و مجهز تحقیقات بازار برخوردار بوده و هزینه گزافی نیز برای توسعه آن پرداخت می نمایند.
به عنوان مثال، در یک کریدور تجاری متشکل از سه کشور عضو باید پیش از هر چیز، نسبت به مطالعه بازار کشورهای مسیر اقدام نمود. چنین مطالعاتی به ما نشان خواهند داد که در هر یک از این کشورها چه کالاهایی تولید می شوند که به احتمال زیاد بازار خوبی برای فروش در کشورهای دیگر مسیر دارند.
به عنوان مثال، در کریدور ریلی ITI (اسلام آباد - تهران - استانبول) باید بررسی شود که مس و یا تایر خودروهای ایرانی تولید شده در کرمان که اتفاقا مسیر این کریدور نیز از آنجا عبور خواهد کرد، در کدام یک از دو کشور ترکیه یا پاکستان از بازار خوبی برخوردار است؟ چه میزان از محصولات کشاورزی پاکستان مانند برنج و مرکبات را می توان در ترکیه یا ایران به فروش رساند؟ آیا امکان واردات و فروش منسوجات یا خودروهای ترکیه در ایران و پاکستان وجود دارد؟ پاسخ به این سوالات پیش از تاسیس یک کریدور تجاری بسیاری مهم و حیاتی هستند. چراکه ممکن است بر خلاف تصور اولیه ما در خصوص پر سود بودن یک مسیر تجاری، به این نتیجه برسیم که حجم بازار موجود بر سر راه این کریدور به نسبت هزینه تاسیس آن مقرون به صرفه نبوده و بنا به هر دلیلی، امکان فروش محصولات مد نظر ما در کشورهای مقابل وجود ندارد. پس در همین ابتدای امر، پرونده تاسیس آن کریدور را مختومه کرده و دیگر نیازی به صرف هزینه های گزاف برای تاسیس آن وجود نخواهد داشت.
بهره گیری از اقتصاد دیجیتال در بازاریابی منطقه ای
اقتصاد دیجیتال امروز ابعاد وسیعی از زندگی روزمره ما را در بر گرفته است. امروزه اکثر شهروندان جوامع شهری و حتی روستایی در بسیاری از کشورها دستکم یک یا چند بار نسبت به خرید اینترنتی از فروشگاه های آنلاین که از مصادیق بارز و عملیاتی این نوع اقتصاد هستند، اقدام نموده اند.
فروشگاه های اینترنتی بزرگ جهان مانند علی بابا و آمازون، معمولا در حوزه ملی کشورهای خود محصور بوده و اگرچه خریدهای اینترنتی مشتریان خود را به سراسر جهان صادر می نمایند، اما فروشندگان کالاها معمولا در حوزه قلمرو کشورهایی است که آن فروشگاه ها در آنجا قرار دارند.
اما این رویکرد و ماهیت فروشگاه های آنلاین نیز در حال تغییری معنادارد است که به عنوان مثال، می توان به فروشگاه «لازادا» اشاره کرد. این فروشگاه در حقیقت محصول همکاری کشورهای عضو پیمان منطقه ای «آ سه آن» (ASEAN) است که طی قراردادی بین دولتی، در تمامی کشورهای عضو این پیمان یعنی ویتنام، فیلیپین، اندونزی، تایلند، سنگاپور و چین تاسیس شده و هر یک از این کشورها، میزبان یکی از شعب آن است. در چنین مدلی، یک شهروند فیلیپینی می تواند به سادگی خرید خود را از تایلند انجام داده و آن را درب منزل خود تحویل بگیرد.
حال اگر چنین رویکردی را در قبال کریدورهای تجاری نیز در پیش بگیریم، امکان موفقیت یک کریدور تجاری چندین برابر خواهد شد. به این صورت که کشورهای عضو یک کریدور تجاری اقدام به تاسیس چنین فروشگاه آنلاین منطقه ای نموده و سپس با تبلیغات محیطی در قلمرو کشور خود، از فروشندگان بزرگ و کوچک بخواهند تا با تشکیل یک غرفه از محصولات خود اقدام به فروش آنلاین در محیط این فروشگاه نمایند.
چنین اقدامی، علاوه بر سرعت جذب مخاطب و تجار کشورهای مشارکت کننده در یک کریدور، منجر به کاهش نیرو و زمان لازم برای بازاریابی فیزیکی در کشورهای مسیر شده و از همه مهمتر اینکه، تقریبا تمامی کریدورهای عبوری از ایران را می توان به سادگی و با ظرفیت حداکثری احیا نمود.
نظر شما