بازار؛ گروه ایران: بالاخره ارز دولتی حذف شد ارزی که حاشیه های زیادی را برای اقتصاد رقم زد البته در حال حاضر نه تنها ارز دولتی برای اقتصاد حاشیه درست کرده بلکه افزایش یارانه نیز حاشیه هایی را پررنگ کرده است در حدی که بحث کالابرگ یا همان کوپن مطرح است.
در همین باره خبرنگار «بازار» با «کامران ندری» تحلیلگر اقتصادی و استاد دانشگاه به گفتگو پرداخته است:
دولت می توانست این اصلاح قیمت کالاهای اساسی را به صورت تدریجی انجام شود که در وضعیت مناسب تری انجام شود و دولت هم زمان نامناسب را انتخاب کرد و هم شیوه نامناسب را برای حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی انتخاب کرد
*دولت مدعی شده با حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی و افزایش یارانه ها به یک جراحی اقتصادی دست زده است. تحلیل شما از این امر چیست؟
با این تعبیر جراحی اقتصادی موافق نیستم. به دلیل اینکه چالش های خیلی جدی تر و مهم تری در اقتصاد داریم که به مراتب حل آن چالش ها سخت تر و دشوارتر از این اصلاح قیمت کالاهای اساسی است. ضمن اینکه مشابه حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی را نیز داریم؛ اصلاح قیمت حامل های انرژی که یک مسئله مهم و مشابه ارز ۴۲۰۰ تومانی است یا مثلاً اصلاح قیمت خوراک پتروشیمی ها مشابه همین داستان است. شاید این سخت تر و چالش برانگیزتر برای دولت باشد. منتهی هیچ کدام این مشکلات و مسائل اصلی که ما در اقتصاد با آن مواجه هستیم جراحی اقتصادی بشمار نمی آید. مثلاً اصلاح نظام بانکی خیلی سخت تر و دشوارتر از این کاری که دولت انجام داده که البته خیلی بد هم انجام داده است. یعنی دولت می توانست این اصلاح قیمت کالاهای اساسی را به صورت تدریجی ویا در وضعیت مناسب تری انجام شود و دولت هم زمان نامناسب را انتخاب کرد و هم شیوه نامناسب را برای حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی انتخاب کرد. تعبیر جراحی اقتصادی تعبیر خیلی مبالغه آمیزی برای این کار که دولت انجام داده هست. مثلاً چالشی که در حوزه صندوق های تامین اجتماعی مواجه هستیم، چالشی که در زمینه از بین بردن انحصار در اقتصاد با آن مواجه هستیم که چالش مهم تری است. همچنین انحصاری که به خودروسازان دادیم اگر دولت بخواهد این را حذف کند و بازار خودرو را در اقتصاد رقابتی کند، قطعاً با مشکلات بسیار مهمی مواجه خواهد شد. یا رفع این ناترازی ها در سیستم بانکی توسط دولت مشکل و چالش جدی ای است.
مشکلات زیست محیطی که با آن دست به گریبان هستیم دولت بخواهد چاره سازی کند سخت تر است.
*اگر اسم این جراحی نیست پس چیست؟
اصلاح قیمتی که اتفاق می افتد. بخواهیم از تشبیهات استفاده کنیم مثل برداشتن زگیل است. نمی خواهم کم اهمیت اینکار را بگویم ولی انقدر که درباره این مبالغه می کنند، نیست. اگر اسم این را جراحی اقتصادی می گذارند اصلاح نظام بانکی را چه می نامند؟ بانکهایی که همه به نوعی ارزش خالص منفی دارند. این ها را چطور اصلاح می کنند؟ انحصاراتی که در اقتصاد وجود دارد را چطور حل می کنند؟ اسم آنها را چه می گذارند؟ این یک تعبیر است ولی آنقدر که این را بزرگ می کنند نیست و برداشت زگیل هم بد انجام دادند. دولتی که این مسئله را این میزان بزرگ می کند طبیعتاً نمی تواند از عهده مسائل سخت تر و دشوارتر بربیاید.
می خواستید این برنامه را اجرا کنید و می دانستید که این را عملی می کنید چرا حقوق و دستمزدها را افزایش ندادید که مجبور شوید به کارمندان یارانه بدهید یا بهتر است که بگویم صدقه می دهد
*برخی براین باور هستند شیوه ای که دولت برای حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی و افزایش یارانه ها در پیش گرفته فساد در بازارها را بیشتر رونق داد، به ویژه در کوتاه مدت، تحلیل ما در این باره چیست؟
بله. اینکه حقوق و دستمزد کارمندان دولت را ۱۰ درصد افزایش می دهند و یارانه بگیر می کنند همه سیاست های اشتباه است. شما می خواستید این برنامه را اجرا کنید و می دانستید که این را عملی می کنید چرا حقوق و دستمزدها را افزایش ندادید که مجبور شوید به کارمندان یارانه بدهید یا بهتر است که بگویم صدقه می دهد. اسم یارانه چیز خوبی نیست که همه مردم را یارانه بگیر کنید. دولت از قبل می دانست چنین فشاری به مردم وارد می شود باید به آقای میرکاظمی، رئیس سازمان برنامه، گفته می شد چرا متوسط حقوق و دستمزد کارمندان را ۱۰ درصد بالا بردید که الان مجبور شوید یارانه یا کمک هزینه معیشتی پرداخت کنید. اینها وجود دارد و اینکه دولت هم در این داستان کمک هزینه معیشتی بد عمل کرده و هم در حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی زمان نامناسبی را انتخاب نکرده و هم اینکه در داستان ترمیم حقوق و دستمزدها بد عمل کرده، وجود دارد و کارنامه آقای رئیسی تاکنون کارنامه خوبی نبوده است.
*بحث کالابرگی که دولت مطرح کرده آیا مثل داستان کوپن که در دهه ۶۰ و ۷۰ بود به شکست منجر می شود. ارزیابی شما چیست؟
بله. این روش هم اشتباه است. بهترین روش این بود که شما متناسب با تورمی که ایجاد می شود حقوق و دستمزدهای مردم را اصلاح کنید و یک بخشی را در سال ۱۴۰۱ و بخشی در سال ۱۴۰۲ جبران کنید که مجبور نشوید مردم را یارانه بگیر کنید یا به دهه جنگ تحمیلی برگردید که مردم مجبور باشند از کالابرگ و کوپن برای تامین نیازهای اساسی خود استفاده کنند. من موافق نیستم و روش و شیوه ای که دولت در پیش گرفته روش صحیح و درستی نیست. به نظر من، دولت باید مخصوصاً در برنامه ها و تیم اقتصادی که این برنامه ها را تا اینجا پیشنهاد داده تجدیدنظر اساسی کند. اینطور جلو بروند مسئله ساده آنقدر پیچیده و منحرف می شود. خود آنها ادعا می کنند جراحی می کنند در حالی که دولت بیشتر بازی با کلمات می کند و می خواهد به نوعی خود را تبرئه کند و بگوید کار بزرگی کردم تا مردم که اعتراض نکنند و به نوعی مردم را آرام کنند، لذا این را می توان به شکل های مختلفی تعبیر و تفسیر کرد.
نظر شما