بازار؛ گروه صنعت: وجود بیش از ۸۰ نوع ماده معدنی در کشور به اثبات رسیده و در بخش ذخایر ثبت شده، ایران دارای ۰.۸ درصد از کل ذخایر سنگ جهان و ۰.۴ درصد از ذخایر سنگ معدن مس است. همچنین ایران دارای ۱۱ میلیون تن روی یعنی ۴ درصد از کل ذخایر جهانی است. علاوه بر این، کل ذخایر اثبات شده معادن ایران در حدود ۶۰ میلیارد تن برآورد شده که انتظار می رود که این رقم به بیش از ۱۰۰ میلیارد تن نیز برسد.
به رغم وجود منابع غنی معدنی در کشور که بخشی از آن در سطور فوق آمده، موانع بسیاری پیش روی این صنعت قرار دارد که شامل استفاده از شیوه سنتی و زمان بر در اکتشافات، وجود دستگاه های حفاری فرسوده و از رده خارج شده و ناتوانی در واردات تجهیزات به دلیل ارز بری بالا و وجود تحریم ها و غیره می شود که همگی منجر به این شده که میزان هدر رفت استخراج از معادن به طور معنا داری افزایش یابد. از طرفی خام فروشی در صنعت معدن به عنوان یکی از چالش های مهم تلقی می شود.
در همین راستا با توجه به مزین شدن نام سال ۱۴۰۱ به «تولید، دانش بنیان و اشتغال آفرین» به سراغ اردلان علیشاهی، مدیرعامل سازندگاه کانی بوم رفتیم تا از برنامه های این مجموعه در خصوص رونق دهی به صنعت معدن کشور اطلاع یابیم که گفت و گوی بازار با وی را در ادامه خواهید.
سازندگاه کانی بوم در سال ۱۴۰۱ به پشتوانه شرکت سرمایه گذاری معنا، بازوی معدنی مؤسسه دانش بنیان برکت، مبلغ ۳۵ میلیارد تومان را برای سرمایه گذاری و حمایت از طرح های حوزه شتاب دهی در بخش معدن و صنایع معدنی اختصاص داده است
*با توجه به اینکه امسال به نام «تولید، دانش بنیان و اشتغال آفرین» مزین شده، بفرمایید شرکت کانی بوم در حوزه شتاب دهی به شرکت های دانش بنیان معدنی در سال ۱۴۰۱ چه برنامه هایی دارد؟
سازندگاه کانی بوم در سال ۱۴۰۱ به پشتوانه شرکت سرمایه گذاری معنا، بازوی معدنی مؤسسه دانش بنیان برکت، مبلغ ۳۵ میلیارد تومان را برای سرمایه گذاری و حمایت از طرح های حوزه شتاب دهی در بخش معدن و صنایع معدنی اختصاص داده است.
بنابراین این سرمایه به همراه خدمات غیر نقد شامل فراهم سازی زیرساخت ها، آموزش و منتورینگ تخصصی و شبکه سازی به گروه های استارت آپی که دارای نوآوری و ایده های خلاقانه در فرآیندهای معدنی باشند و بتوانند از مسائل صنعت معدن گره گشایی کنند، تخصیص خواهد یافت.
در زمینه اکتشاف مواد معدنی، ساخت تجهیزات نوین اکتشافی نظیر رادار های اکتشافی، توسعه فناورانه روش های اکتشافی نظیر به کارگیری پهپاد برای ژئوفیزیک و همچنین روش های نوین دستیابی به ذخایر پنهان معدنی از جمله حوزه های علاقه مندی کانی بوم است
* این سرمایه گذاری و حمایت از طرح های حوزه شتاب دهی در بخش معدن از سوی شرکت کانی بوم قرار است در چه حوزه هایی انجام شود؟
در زمینه اکتشاف مواد معدنی، ساخت تجهیزات نوین اکتشافی نظیر رادار های اکتشافی، توسعه فناورانه روش های اکتشافی نظیر به کارگیری پهپاد برای ژئوفیزیک و همچنین روش های نوین دستیابی به ذخایر پنهان معدنی از جمله حوزه های علاقه مندی کانی بوم است.
در زمینه استخراج معدن، توسعه روش ها و فناوری های استخراجی و در زمینه فرآوری توسعه تجهیزات خطوط فرآوری، دستیابی به روش بهینه فرآوری مواد معدنی و فرآوری عناصر گرانبها و عناصر نادر خاکی با هدف جلوگیری از خام فروشی از اولویت های این شتاب دهنده برای تخصیص سرمایه به کسب و کار های نو آور است. از دیگر حوزه های علاقه مندی کانی بوم توسعه فناوری های نوین در عرصه های جدید نظیر معدن کاری دریایی است.
در کلیه ی فعالیت ها، نگاه راهبردی کانی بوم تکمیل زنجیره ارزش مواد معدنی است و از طرح هایی مانند تولید آلیاژهای خاص که تکمیل کننده زنجیره های ارزش باشند، استقبال می کند. همچنین کانی بوم با هدف رفع نیازها و چالش های زنجیره تامین مواد معدنی کشور از کسب و کار های نو آورانه ارزش آفرین در حوزه هایی نظیر تأمین مالی، لجستیک، سکو ها و پلتفرم ها، بازرگانی و... حمایت می کند.
کانی بوم با هدف کمک به تجاری سازی و توسعه بازار شرکت های دانش بنیان و استارتاپ های معدنی، در ۲۸ اردیبهشت امسال نخستین رویداد معرفی محصولات دانش بنیان و فناورانه بخش معدن و صنایع معدنی کشور را با حمایت مؤسسه دانش بنیان برکت و شرکت دانش بنیان معنا برگزار خواهد کرد. همچنین نخستین رویداد سکوی پرتاب معدن با هدف سرمایه گذاری بر روی طرح های نو آورانه این حوزه توسط کانی بوم و مجموعه ۱۰۰ استارتاپ در تاریخ ۸ تیرماه برگزار خواهد شد.
از دیگر برنامه های کانی بوم احصاء مسائل و نیازهای فناورانه صنعت آهن و فولاد و همچنین صنعت سرب و روی کشور از طریق تشکیل کار گروه های تخصصی و انجام بازدیدهای عارضه یابی است. با توجه به اینکه شرکت های دانش بنیان از ظرفیت خوبی برای رفع نیازهای صنعت معدن کشور برخوردارند، نیازهای احصاء شده در قالب دو رویداد ارائه نیازهای فناورانه (ریورس پیچ) به این شرکت ها اعلام خواهد شد و کانی بوم تا هم رسانی شرکت های دانش بنیان و واحدهای معدنی در کنارشان خواهد بود.
در صورت به کارگیری فناوری های نوین نظیر هوش مصنوعی، اینترنت اشیاء و... در زمینه اکتشاف، افزایش بهره وری معادن و به ظرفیت رسانی پتانسیل های فعلی این حوزه، برآورد می شود نقش معدن در اقتصاد کشور ظرف چند سال از GDP ۴ درصد به ۲۰ درصد برسد
* با توجه به مغفول ماندن صنعت معدن در کشور به نظرتان چقدر شرکت های دانش بنیان می توانند در راستای افزایش استخراج، فرآوری، کاهش ضایعات و غیره موثر عمل کنند؟
در صورت به کارگیری فناوری های نوین نظیر هوش مصنوعی، اینترنت اشیاء و... در زمینه اکتشاف، افزایش بهره وری معادن و به ظرفیت رسانی پتانسیل های فعلی این حوزه، برآورد می شود نقش معدن در اقتصاد کشور ظرف چند سال از GDP ۴ درصد به ۲۰ درصد برسد و بیش از ۶۰ درصد از درآمدهای نفتی کشور از طریق درآمدهای حاصل از این بخش محقق شود.
این امر موجب کم شدن سهم نفت از اقتصاد کشور و حرکت به سوی اقتصاد درون زا و در عین حال برون گرا خواهد شد که مورد تاکید و توجه مقام معظم رهبری نیز بوده است. همچنین در صورت بهره برداری از ذخایر معدنی به اندازه نرم جهانی (از یک درصد باید به ۵ درصد افزایش یابد)، درآمد کشور به چند برابر درآمدهای نفتی خواهد رسید.
* با توجه به زمان بر بودن سرمایه گذاری های جدید برای اکتشافات سنتی، مجموعه شما به همراه شرکت های دانش بنیان آن چه توانمندی هایی برای کاهش زمان اکتشافات جدید دارید؟
از جمله فناوری های معدنی توسعه داده شده در شرکت معنا، اسکنر سه بعدی لیزری لیدار مبتنی بر ناوگان پهپادی است. با به کارگیری این فناوری در نقشه برداری محدوده های معدنی، داده ها به سرعت و با دقت بسیار بالا تحلیل می شوند و تنها در چند دقیقه، به جای چند روز، خروجی کار در دسترس و قابل استفاده است.
همچنین الگوریتم های هوش مصنوعی توسعه داده شده توسط استارتاپ های سیکل اول شتاب دهی کانی بوم، با به حداقل رساندن میزان عملیات های اکتشافی، زمان و هزینه فرآیندهای اکتشافی را به مقدار زیادی کاهش می دهند و از ریسک سرمایه گذاری ها می کاهند.
به جای ماشین آلات از رده خارج شده صنعت معدن، تنها راه کار در دسترس و مقرون به صرفه به کارگیری پلتفرم های ساخت افزایشی (پرینتر های سه بعدی فلزی) است که می تواند این خلا را به خوبی پر کند و این ماشین آلات و تجهیزات را به چرخه تولید بازگرداند
* با توجه به اینکه فرسودگی تجهیزات صنعت معدن و ارز بری بالای واردات، به نظرتان شرکت های دانش بنیان در این حوزه می توانند در سال جاری چه بخشی از مشکلات را کاهش دهند؟
متاسفانه بسیاری از ماشین آلات و تجهیزات واحدهای معدنی و صنعتی به دلیل عدم دسترسی به قطعات خاص از چرخه تولید خارج شده اند. از طرف دیگر با وجود حیاتی بودن بسیاری از قطعات یادشده، ایجاد یک واحد صنعتی برای تولید تعداد محدودی از این قبیل قطعات از نظر اقتصادی توجیه پذیر نیست.
راه کار در دسترس و مقرون به صرفه به کارگیری پلتفرم های ساخت افزایشی (پرینتر های سه بعدی فلزی) است که می تواند این خلا را به خوبی پر کند و این ماشین آلات و تجهیزات را به چرخه تولید بازگرداند.
همچنین شاهد هستیم طی سال های اخیر چند شرکت دانش بنیان وارد عرصه تولید تجهیزات و ماشین آلات معدنی نظیر دستگاه های حفاری شده اند و توانسته اند با دریافت رضایت مندی شرکت های معدنی راه را برای ورود سایر شرکت های دانش بنیان هموار کنند.
از جمله موانع شکل گیری زیست بوم نوآوری در بخش معدن، سنتی بودن صنعت، یارانه های انرژی و نظام رانتی و نقش پررنگ و بروکراسی پیچیده دولت و بنگاه های وابسته به آن بوده است
* سخن آخر؟
طرح موضوع اقتصاد دانش بنیان از سوی مقام معظم رهبری از چند سال پیش صورت گرفته است؛ اما متاسفانه طی این مدت بنگاه های اقتصادی حوزه معدن که عموماً وابسته به دولت هستند، گهگاهی به صورت شعار گونه از به کارگیری محصولات دانش بنیان سخن گفته اند ولی برنامه و عزم جدی در این زمینه از این مجموعه ها مشاهده نشده است.
از جمله موانع شکل گیری زیست بوم نوآوری در بخش معدن، سنتی بودن صنعت، یارانه های انرژی و نظام رانتی و نقش پررنگ و بروکراسی پیچیده دولت و بنگاه های وابسته به آن بوده است. لذا لازم است، تغییرات ساختاری در حوزه حکمرانی، سیاستگذاری، برنامه ریزی و مدیریتی این بخش صورت گیرد تا شاهد تحقق اقتصاد دانش بنیان در صنعت معدن کشور باشیم.
شاخص گذاری، برنامه ریزی و نظارت برای تحقق اهداف دانش بنیان از جمله مهم ترین اقداماتی است که در سال جدید از متولیان بخش معدن کشور انتظار می رود. در این راستا ارزیابی و تشویق مستمر همکاری شرکت های معدنی با استارت آپ ها و شرکت های دانش بنیان حوزه معدن و صنایع معدنی و تمهید مشوق ها و نظارت بر اجرای آن ها برای جذب شرکت های بزرگ معدنی به نقش آفرینی در زیست بوم نوآوری معدن، لازمه شکل گیری و توسعه این زیست بوم است.
نظر شما